به گزارش شفا آنلاین، این محبوبیت به راحتی از هجوم و صف‌های
طولانی بچه‌ها برای تهیه خوراکی و تغذیه در زنگ‌های تفریح، در حیاط مدارس
قابل مشاهده است. اما این مکان محبوب بچه مدرسه‌ای‌ها، چند سالی است که به
مرکز فروش انواع و اقسام مواد خوراکی مضر و خطرناک تبدیل شده است.تنقلات، هله هوله، انواع و اقسام نوشیدنی‌های گازدار و ساندویچ بیشترین چیزهایی هستند که در بوفه مدارس به فروش می‌رسد. فروشی که بخشی از آن به علاقه دانش‌آموزان به این مواد خوراکی برمی‌گردد و البته رعایت اصل مهم عرضه و تقاضا توسط بوفه‌داران.
شیوع بالای عرضه این محصولات در مدارس در کنار افزایش آمار چاقی و اضافه
وزن دانش‌آموزان و هشدارهای مکرر کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه تغذیه و
سلامت نسبت به عواقب خطرناک مصرف این محصولات غذایی باعث شد تا وزارت
بهداشت نسبت این موضوع حساس شود و پس از کش و قوس‌های فراوان و برگزاری
نشست‌های مشترک با مسئولان آموزش و پرورش درنهایت این دو وزارتخانه
به‌عنوان متولی حفظ سلامت جسمی و روانی دانش‌آموزان دستورالعملی را برای
عرضه محصولات غذایی در مدارس تهیه و تدوین کنند.
دستورالعملی که در آذرماه
سال گذشته پس از امضای وزیران بهداشت و آموزش و پرورش به تمامی مدارس
سراسر کشور ابلاغ شد. در این دستورالعمل ضمن تعریف پایگاه تغذیه سالم و
ویژگی‌های مواد غذایی سالم، به صراحت به خوراکی‌های ممنوعه در مدارس اشاره
شده است. بر این اساس فروش و عرضه نوشابه، دوغ گازدار، ماءالشعیر،
سوسیس،کالباس، همبرگر، فلافل، سمبوسه، سالاد الویه، انواع چیپس، پفک، ذرت،
یخمک، بستنی یخی، پاستیل، خیارشور، انواع سس، آدامس و آب نبات‌های قندی در
همه مدارس سراسر کشور ممنوع است و همچنین مطابق این دستورالعمل باید جدول
مواد غذایی قابل عرضه در معرض دید دانش‌آموزان و کارکنان مدارس نصب شود.
سوسیس و کالباس اغذیه دوست داشتنی بچه مدرسه‌ای‌ها
پس از ابلاغ این بخشنامه بود که مسئولان آموزش و پرورش وعده دادند، ممنوعیت
توزیع خوراکی‌های آسیب‌رسان و مضر به صورت فازبندی و مرحله‌ای انجام
می‌شود.
مهرزاد حمیدی، معاون تربیت‌بدنی و امور سلامت وزارت آموزش و پرورش
چند روز پس از ابلاغ این دستورالعمل گفت: «یک مرتبه نمی‌توانیم
بسیاری از خوراکی‌ها را ممنوع اعلام کنیم زیرا در پنجاه متری بوفه مدرسه،
فروشگاه‌هایی این خوراکی‌ها را به فروش می‌رسانند.
باید روی بعد فرهنگی و
آموزشی این موضوع بیشتر کار کنیم، ولی برای شروع و در فاز اول اجرای این
دستورالعمل عرضه سوسیس، کالباس و نوشابه‌های گازدار در بوفه مدارس ممنوع
شده است.»
اما با گذشت نزدیک به یک‌سال از ابلاغ این دستورالعمل و صحبت‌های مسئولان آموزش و پرورش درخصوص ممنوعیت عرضه این قبیل خوراکی‌ها، خوشمزه‌های مضر همچنان میهمان بوفه‌های مدارس است و بوفه‌داران به همان روال قبلی انبوهی از خوراکی‌های غیرمجاز و ممنوع را به دانش‌آموزان عرضه می‌کنند.
«سوسیس و کالباس همچنان محبوب‌ترین خوراکی بین بچه‌های مدرسه است.» این را علی یکی از دانش‌آموزان تهرانی می‌گوید. او که در یکی از دبیرستان‌های غیرانتفاعی در مرکز تهران درس می‌خواند، درباره مواد غذایی و خوراکی‌ها در بوفه مدرسه‌شان می‌گوید: «بچه‌ها ساندویچ کالباس و سوسیس را از همه بیشتر دوست دارند، به خاطر همین هم باید زودتر از بقیه دم بوفه جا بگیری وگرنه باید همبرگر یا فلافل بخوری، البته اینها هم بد نیست ولی سوسیس و کالباس مدرسه ما یک چیزه دیگس، خیلی خوشمزه است.»
او ادامه می‌دهد: «صف سوسیس و کالباس زنگ آخر برای خودش هیجانی دارد، ولی برای ما که بزرگ مدرسه هستیم همیشه جا هست، در زنگ‌های اول و دوم، بچه‌ها بیشتر چیپس، بستنی، پفک و شکلات از بوفه می‌خرند، بعضی‌ها هم مثل من از خونه غذا میارن، البته بوفه مدرسه ما آب میوه، شیر و شیرکاکائو هم داره که میگن غذاهای سالم‌تری ولی بیشتر بچه‌ها نوشابه و ساندویچ می‌خورن.»
علی در پاسخ به این سوال که کسی از اولیای مدرسه درخصوص مضرات سوسیس و
کالباس و نوشابه با آنها صحبتی کرده یا نه، می‌گوید: «من ٣سال است که در
این مدرسه هستم و تاکنون چنین چیزی پیش نیامده، ولی درباره مضرات سوسیس و
کالباس در اینترنت و تلویزیون چیزهایی دیدم و در خونه هم خیلی کم از این
چیزها می‌خورم ولی واقعا این خوراکی‌ها خیلی خوشمزه است.»
او با اظهار
بی‌اطلاعی از ممنوعیت فروش سوسیس، کالباس و نوشابه در مدارس، می‌افزاید:
«من تاکنون چنین چیزی را نشنیده‌ام، اگر ممنوع است پس چرا بوفه مدرسه ما
همه اینها را دارد، تا جایی که من از دوستان و بچه‌های فامیل شنیده‌ام در
مدرسه‌های دیگه هم همین چیزها را می‌فروشند، همین چند شب پیش
پسردایی‌ام از ساندویچ‌های هات داگ مدرسه‌اش برایم کلی تعریف کرد.»
البته در این میان هستند مدارسی که تا حدودی دستورالعمل ابلاغی آموزش و
پرورش را رعایت می‌کنند.«از امسال مدرسه ما دیگه ساندویچ کالباس و سوسیس
نداره و به جای آن تخم مرغ و سیب زمینی پخته می‌فروشه.»
این را فرشاد
دانش‌آموز سال نهم یکی از دبیرستان‌های دولتی در شرق تهران به «شهروند»
می‌گوید. او با بیان این‌که علاوه بر سوسیس و کالباس، نوشابه و چیپس هم از
لیست خوراکی‌های بوفه خارج شده است، می‌افزاید: «امسال بوفه مدرسه ما قورمه
سبزی و ماکارونی داره و به جای نوشابه هم دوغ بدون گاز می‌فروشه، ما هم
اگه از خونه غذا نیاریم همین چیزها را می‌خوریم.»
فرشاد ادامه می‌دهد: «البته فلافل و کالباس خیلی خوشمزه‌تر بود، ولی مدیر و
ناظم مدرسه به ما میگن این غذاها سالم‌تره و باید کمتر سوسیس و کالباس
بخوریم.»
او می‌گوید: «از ابتدای‌سال تحصیلی جدید، بوفه مدرسه ما چیپس و پفک هم نداره، به ما میگن آموزش و پرورش فروش این چیزها رو ممنوع کرده، البته تو همه مدرسه‌ها این جوری نیست، چون بعضی از دوستام که در مدرسه دیگه‌ای هستند، نوشابه و سوسیس و کالباس دارند، البته بوفه ما هم بعضی از روزها همبرگر و ذرت می‌فروشه.»
وضعیت بوفه مدارس تغییری نکرده
«ما هم می‌دانیم که تخلف‌هایی در مدارس صورت می‌گیرد و این دستور العملی که
امضای دو وزیر را به همراه دارد به درستی در مدارس کشور انجام نمی‌شود، که
جای تاسف دارد.» این را فرید نوبخت کارشناس بهبود تغذیه وزارت بهداشت به
«شهروند» می‌گوید.
او با بیان این‌که ورود به مدارس در حیطه اختیارات وزارت بهداشت نیست، می‌افزاید: «سال گذشته با تهیه و ابلاغ این دستورالعمل ما گمان می‌کردیم که مصرف مواد غذایی زیانبار در مدارس کشور به حداقل می‌رسد، ولی اکنون با گذشت نزدیک به یک‌سال از ابلاغ این مصوبه همچنان گزارش‌ها و مشاهدات نشان می‌دهد که وضع بوفه مدارس چندان تغییری نکرده است.»
او ادامه می‌دهد:«ما از آموزش و پرورش انتظار داریم که بازرسی‌ها را تشدید کند و با حساسیت بیشتری نسبت به این دستورالعمل که امضای دو وزیر را دارد اقدام کند و نقش پررنگ‌تری داشته باشد، ما قصد نداشتیم با این کار ژست بگیریم، این مواد غذایی واقعا مضر است به‌خصوص برای کودکان و نوجوانان که در سن رشد هستند.»
نوبخت با اشاره به بندهای مختلف این دستورالعمل می‌گوید: « در این تفاهمنامه به جز لیست مواد غذایی ممنوع، فهرستی از مواد غذایی سالم و سودمند ارایه شده که بسیاری از آن به راحتی قابل تهیه است.»
کارشناس بهبود تغذیه وزارت بهداشت با تاکید بر نقش آموزش و اطلاع‌رسانی درخصوص تغذیه مناسب دانش آموزان، می‌افزاید: «در این دستورالعمل، مقوله آموزش هم دیده شده است که متاسفانه از این مهم هم غفلت شده، هدف اصلی وزارت بهداشت از این دستورالعمل آگاهی‌بخشی دانش‌آموزان و حساس کردن آنها برای تغذیه سالم است، اگر قرار باشد این مواد غذایی فقط در مدرسه به فروش نرسد، این بچه‌ها به دلیل علاقه‌ای که به سوسیس و کالباس و نوشابه دارند، در بیرون از مدرسه اینها را تهیه می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «البته ما از مشکلات و کمبودهای آموزش و پرورش خبر داریم و می‌دانیم اجرای دقیق این تفاهمنامه کار این وزارتخانه را بیشتر می‌کند، ولی به‌هرحال این دستورالعمل در راستای پرورش مناسب جسمی و فیزیکی دانش‌آموزان است، چیزی که وظیفه ذاتی وزارت آموزش و پرورش است، ما هم بارها به مسئولان این وزارتخانه اعلام کرده‌ایم که در این زمینه آماده هرگونه همکاری هستیم، چون این مسأله بسیار مهمی است، سلامت آینده جامعه در گروی سلامت جسم و روح دانش‌آموزان امروز است.»
نقش والدین در تغذیه سالم دانش‌آموزان
«به نظر می‌رسد، اجرا نشدن این دستورالعمل بیشتر برای تامین منافع مادی و
اقتصادی بوفه‌داران است.» عبدالرحمان رستمیان عضو کمیسیون بهداشت و درمان
مجلس با بیان این مطلب به «شهروند» می‌گوید: «این دستورالعمل در
راستای امنیت و ایمنی مواد غذایی تهیه شده و اگر در اجرای آن تخلفی صورت
می‌گیرد باید آن را پیگیری کرد.»
او ادامه می‌دهد: «تدوین و ابلاغ این بخشنامه اتفاق بسیار خوبی در حوزه ایمنی مواد غذایی است ولی اگر قرار باشد در اجرای آن پیگیری و نظارت انجام نشود، نتیجه‌بخش نیست.»
رستمیان با بیان این‌که مواد مغذی مورد نیاز، باعث رشد فکری دانش‌آموزان می‌شود، بنابراین ضروری است تا کیفیت این محصولات بیش از پیش افزایش یابد، می‌افزاید: «به طور حتم لازم است تغذیه دانش‌آموزان از نظر بهداشتی مورد بررسی کارشناسی قرار گیرد و مسئولان آموزشی نباید نسبت به آن بی‌تفاوت باشند، بدیهی است عرضه محصولات غذایی سالم و نظارت کامل و جامع در استانداردسازی بوفه مدارس، نقش کلیدی در بالا بردن درک و فهم دانش‌آموزان دارد.»
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به نقش والدین و خانواده در
فرهنگ تغذیه سالم، می‌گوید: « تغذیه دانش‌آموزان از هرجا که تهیه شود، نوع و
کیفیت آن مهم است.
این کیفیت تنها مربوط به مدرسه نیست. تغذیه چه در خانه، چه در مدرسه باید مورد توجه قرار گیرد و این مسأله تنها از طریق آموزش صحیح خانواده‌ها امکان‌پذیر است؛زیرا فرهنگ و عادات غذایی در خانه شکل می‌گیرد و در مدرسه تثبیت می‌شود. بنابراین نمی‌توان مانع خرید و استفاده کودکان از مواد خوراکی شد ولی می‌توان آنها را متقاعد کرد تا از مصرف مواد غذایی مضر خودداری کنند که این امر می‌تواند با ورود غذاهای مناسب بر سر سفره در خانواده آغاز شود و در مدرسه ادامه داشته باشد.»
بنگاه‌هاي سودآور اما مضر
«به طورکلی هر جایی که قانون اجرا نمی‌شود، پای منافع عده‌ای در میان است؛
در این مورد هم متاسفانه سلامت دانش‌آموزان فدای منافع اقتصادی می‌شود.»
قاسم جعفری عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با بیان این مطلب می‌گوید: «من به‌عنوان رئیس فراکسیون حمایت از حقوق کودکان و
نوجوانان از وزارت آموزش و پرورش و همچنین وزارت بهداشت درخواست دارم
بازرسی‌های فنی و مستمر میدانی را برای اجرای دقیق این بخشنامه در دستور
کار خود قرار دهند، تا خانواده‌ها اطمینان پیدا کنند که فرزندانشان در معرض
آسیب‌های خاموش و درازمدت قرار نمی‌گیرند.»
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با بیان این‌که بخش‌های نظارتی و بازرسی
آموزش و پرورش بوفه را مکانی مستقل از مدارس ندانند و بوفه‌ها را نیز زیر
چتر نظارتی خود قرار دهند، می‌افزاید: «متولیان و مسئولان آموزش و پرورش
باید یک بار برای همیشه تکلیف بوفه‌های مدارس را معلوم کنند چراکه هنوز
فلسفه و هدف وجود این بوفه‌ها روشن و مشخص نیست.»
او نگاه درآمدي و صرفا
اقتصادي به بوفه‌ها از سوي اولياي مدرسه را مشکل اصلي فروش خوراکي‌هاي مضر
به دانش‌آموزان مي‌داند و مي‌گويد: «بوفه‌داران بي‌توجه به مسائل سلامتي و
بهداشتي، اقلامي مضر مثل چيپس و پفک و انواع ساندويچ‌هاي سوسيس و کالباس
را که جاذبه و گيرايي بيشتري براي دانش‌آموزان نسبت به خوراکي‌هاي مفيد
دارند، مي‌فروشند.
چون از يک طرف سود بيشتري در فروش اين اقلام وجود دارد و از سويي ديگر کشش دانش‌آموزان به خريد اين خوراکي‌ها بيشتر از ميوه، سبزيجات و ساندويچ‌هاي سالم است. در حالي‌که عرضه اين محصولات با رسالت تربيتي و پرورشي آموزش‌وپرورش منافات دارد.»
جعفری با بیان این‌که در این ایام که مقارن با دهه اول محرم است، هیچ معروفی مهم‌تر از دقت نظر در تغذیه دانش‌آموزان نیست، می‌افزاید: «امنیت و ایمنی تغذیه دانش‌آموزان که آینده سازان این مملکت هستند، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، این بچه‌ها امانت خانواده‌ها هستند، که باید از این امانت‌ها به درستی مراقبت کرد.» او با هشدار نسبت به عواقب بی‌توجهی به این دستورالعمل، تاکید می‌کند:«اگر برای ما مشخص شود که این تخلف در سطح گسترده‌ای از مدارس کشور انجام می‌شود، مسئولان آموزش و پرورش را بازخواست می‌کنیم.»
جعفری اضافه کرد: « این بحث به‌حدی حساس و جدی است که در صورت نیاز، مجلس و اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات نیز برای سروسامان دادن به بوفه مدارس به موضوع ورود می‌کنند.»
