از آنجايي که معنويت مي‌تواند به‌عنوان يک شاخص براي ارزيابي
سلامت روان مطرح شود از کساني که ديدگاه معنوي دارند انتظار مي‌رود به
ماديات اهميت کمتري بدهند و به چيزهاي وراي ماديات اهميت دهند و آرامش
بيشتري داشته باشند. مذهبي بودن با معنوي بودن يکي نيست، هرچند ممکن است نقاط مشترک فراواني داشته باشند زيرا فردي ممکن است فرد بسيار معنوي باشد، اما اين به‌منزله مذهبي بودن فرد نمي‌تواند باشد. البته بسياري از اين افراد به اين فکر مي‌کنند که مذهب مي‌تواند به‌عنوان عاملي براي آرامش روان اين افراد باشد در نتيجه اگر در افراد ديده شود که اين بعد تاثير زيادي دارد بايد به اين مساله در بحث درمان توجه ويژه‌اي شود.
از اين‌رو براي خيلي از اين افراد رسوم و سنني وجود دارد که باعث مي‌شود اين افراد ذهني آرام‌تر داشته باشند و جنبه‌هاي اضطرابي در اين افراد کمتر باشد.
در بحث آثار روانشناختي نيايش در سلامت معنوي بايد به اين نکته توجه کرد که آيا صرفا از بعد مذهبي به اين امر توجه شود يا به ابعاد ديگر اين موضوع، که اين متفاوت است. آنهايي که بيشتر از بعد مذهبي به اين مساله توجه دارند شايد تقيدشان به آداب و رسوم مذهبي، مي‌تواند فکر اين افراد را از مسائل ديگر دور نگهدارد و تمرکز بيشتري بر روي حال و هوا و افکاري که دارند جلب کند و باعث آرامش روحي و رواني اين افراد شود.
مگر افرادي که در اين مورد
وسواس فکري داشته باشند که در اين‌صورت وارد مقوله اختلالات رواني مي‌شود.
بنابراين به‌طور کلي هر اعتقادي که فرد بتواند با تفکر درمورد آن يا به
واسطه انجام فرايض آن اعتقاد آرامشي ايجاد به دست آورد، مي‌تواند به‌عنوان
يک اعتقاد آرامش دهنده مطرح شود.
درمورد رفتارهاي هيجاني در مراسمات مذهبي نيز بايد به اين نکته توجه شود که بسياري از بزرگان ديني افراط در اين‌گونه مسائل را تاييد نمي‌کنند، زيرا اين رفتارها جزو رفتارهاي اصولي ديني شناخته نمي‌شوند. ضمن اينکه اين‌گونه رفتارها در مسائل ديگر نيز به‌عنوان رفتارهاي افراطي شناخته مي‌شود. بنابراين در اين رفتارها هيجان و تحريک هيجاني وجود دارد که در آن حالت فرد کنترل خود را از دست داده و رفتارهاي ناهنجار و خارج از منطق از خود بروز مي‌دهد که به نوعي رفتارهايي خارج از عرف است.
بهروز بيرشک
