قاتل بی‌صدا!؟

گاز منوكسیدكربن از سوختن ناقص مواد حاوی كربن و تركیب شدن آنها با اكسیژن ایجاد می‌شود. منوكسیدكربن در منازل بیشتر از سوختن مواد نفتی ایجاد می‌شود مانند گاز شهری، نفت، بنزین.
در بدن انسان هموگلوبین كه یك تركیب شیمیایی موجود در گلبولهای قرمز است، وظیفه انتقال دادن اكسیژن را از ریه به بافتهای بدن بر عهده دارد. مشكل از آنجا آغاز می‌شود كه مولكول اكسیژن باید برای نقل و انتقال به بافتها با مولكول هموگلوبین تركیب شود اما گاز منوكسیدكربن توانایی بسیار بالاتری از اكسیژن برای پیوند با هموگلوبین دارد. یك مولكول منوكسیدكربن 250 برابر میل بیشتری نسبت به مولكول اكسیژن برای تركیب شدن با هموگلوبین دارد.

گاز منوكسیدكربن با هموگلوبین تركیب شده و این مولكول را از بین می‌برد، بنابراین، هموگلوبین دیگر نمی‌تواند با اكسیژن تركیب شود و بافتها و اعضای بدن دچار كمبود اكسیژن می‌شوند. دستگاههایی كه در منزل می‌توانند گاز منوكسید كربن را تولید كنند شامل دستگاههای حرارت مركزی، بخاری، آب گرمكن، اجاق‌ها، گاز آشپزخانه و خودروها هستند.

نداشتن تهویه مناسب یا بسته شدن دودكش‌ها در این وسایل باعث سوختن ناقص مواد نفتی شده و انسان را در معرض خطر مسمومیت با گاز منوكسیدكربن قرار می‌دهد. به طور مثال اگر شما خودرو خود را در یك پاركینگ با فضای بسته و در بسته روشن می‌كنید، باید منتظر مسمومیت با منوكسیدكربن باشید. در مثال فوق در حدود ده دقیقه طول می‌كشد تا گاز منوكسیدكربن در جریان خون شما ظاهر شود.

علایم مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن
علایم مسمومیت مختصر با گاز منوكسیدكربن غیر اختصاصی هستند و مانند علایم سرماخوردگی یا آنفولانزا و یا سایر مسمومیت‌ها است مانند: سردرد، تهوع، شكم درد، احساس ناخوشی، احساس زخم در گلو و سرفه خشك است.  اما در مسمومیت با گاز منوكسیدكربن برخلاف سرماخوردگی ما تب نداریم.

در خردسالان، علایم مسمومیت بیشتر مربوط به دستگاه گوارش می‌شود مانند تهوع و استفراغ.مسمومیت‌های شدیدتر با گاز منوكسیدكربن می‌تواند ضربان نامنظم قلب، افزایش تنفس، حالت گیجی و منگی، خواب آلودگی و تنفس مشكل را ایجاد كند. در برخی موارد تشنج و افت سطح هوشیاری نیز ایجاد می‌شود.
این علایم می‌تواند چند روز یا حتی چند ماه پس از تماس با منوكسیدكربن ادامه داشته باشد. بیماران در تمام این مدت می‌توانند دچار سرگیجه، كاهش توانایی حافظه و اختلالات شناختی شوند.

چگونه از مسمومیت با گاز منوكسیدكربن پیشگیری كنیم؟
مسمومیت با گاز منوكسیدكربن قابل پیشگیری است. مهم این است كه مراقب آن باشید و بدانید كه چگونه خطر مسمومیت را به كمترین حد كاهش دهید. برای كاهش خطر مسمومیت بهتر است نكات زیر را رعایت كنید.
- دودكشها و هواكشها را به صورت مرتب بررسی كنید.
- دستگاههای حرارتی منزل باید هر سال سرویس و كنترل شوند.
- می‌توانید دستگاههای اخطار دهنده منوكسید كربن را در منزل نصب كنید.
- هیچ وقت خودرو، موتور سیكلت و وسیله نقلیه خود را در گاراژ با در بسته روشن نكنید.

در موارد زیر به فكر مسمومیت با گاز منوكسید كربن باشید.
- اگر تمام افراد خانواده یا تمام همكاران شما علایم مشابهی داشتند.
- وقتی شما به جای دیگری بروید آن علایم از بین بروند (به طور مثال هنگامی كه به مسافرت می‌روید سردرد شما از بین می‌رود).
- علایم در یك فصل خاص از سال بروز پیدا می‌كنند (به طور مثال شما فقط در فصل زمستان دچار سردرد می‌شوید).

درمان مسمومیت با منوكسیدكربن
- درمان مسمومیت با گاز منوكسیدكربن بستگی به شدت مسمومیت داشته و در موارد شدید به اقدامات پیشرفته بیمارستانی نیازمند هستیم. در صورتی كه با مسمومیت با منوكسید كربن مواجه شدید ابتدا باید به جایی كه تهویه مناسب داشته باشد بروید و یا مصدوم را به محلی كه تهویه مناسب داشته باشد ببرید.

- باید ضربان قلب و تنفس مصدوم را بررسی كرده و در صورت نیاز مصدوم را احیای قلبی و ریوی كنید (لازم به ذكر است كه احیای قلبی و ریوی یك كار تخصصی بوده و برای این كار شما باید دوره مربوطه را در هلال احمر گذرانده باشید).
- با اورژانس تماس بگیرید (در صورتی كه اورژانس به موقع نیامد به آژانس خبر بدهید و مصدوم را به نزدیکترین بیمارستان انتقال دهید). بیتوته