روایت عینی شاهدی که در ازدحام حجاج در منا بیهوش شد/ جنازه‌هایی که برزمین ماند/احتمال افزایش جانبختگان

در برنامه گفتگوی ویژه دیشب، کامران نجف زاده بحثی را دنبال کرد که برگ دیگری از بی کفایتی آل سعود نام داشت. او در گزارش ابتدایی خود گفت گفته می شود دو مسیر از ۵ مسیری که برای رمی جمرات استفاده می شد به دلیل امنیتی بسته شده و منجر به کشته شدن بیش از ۱۳۰۰نفر از حجاج شده است.
حسن شیخ الاسلام کارشناس مسایل سیاسی به صورت حضوری در استودیوی گفتگوی ویژه خبری صحبت می کرد و سعید اوحدی رئیس سازمان حج و زیارت به همراه برخی دیگر از مسئولان از عربستان و سخنگوی کمیسیون امنیت ملی نیز از تهران به صورت تلفنی نظرات خود را بیان داشتند.
آنچه می خوانید، مشروح گفتگوی ویژه خبری دیشب شبکه دو است.

آقای شیخ الاسلام طبق اعلام منابع عربستانی امسال ۲۰ هزار نیروی امنیتی برای حجاج در نظر گرفته شده در حالی که سالهای پیش این میزان ۲ تا ۳ برابر بوده. بقیه کجا رفتند؟
شیخ الاسلام: متاسفانه سعودی هر ساله تعداد زیادی از ۶۰ تا ۷۰ هزار نیرو حج را اداره می کرد. نه اینکه ساختار اشکال نداشته باشد، این مشکلات ذاتی ساختار شاهنشاهی سعودی است. امسال نظامیان و امنیتی های باتجربه خود را برای توطئه در نقاط مختلف جهان به ویژه به یمن فرستادند. نیروهای دفاع مدنی شان در یمن گرفتار است. اخباری که می بینید در سوریه نیروهای امنیتی شان در داعش گرفتار است. در لبنان و بحرین نیز نیروهای آنها اشغال کرده اند. متاسفانه حج دست عده ای بی کفایت و بی تجربه با ساختار سعودی افتاده است. عقل و درایت انجام این کار را ندارند.

سعید اوحدی رئیس سازمان حج و زیارت به صورت تلفنی در برنامه حضور یافت.
تعداد جانباختگان ایرانی به چند نفر رسیده؟
اوحدی: با توجه به عمق فاجعه و شرایط ویژه ای که پیش آمد و مظلومانه عده زیادی به رحمت خدا رفتند، تعداد زیادی از اجساد تا غروب در مسیر رمی جمرات افتاده بودند. کنترل فضای رمی جمرات کاملا از دست ععوامل سعودی خارج شده بود. بیمارستانها مملو از مجروحین حادثه بودند وتا آخرین لحظه که اجازه دادند عوامل پزشکی و اجرایی ما در منطقه حضور بیایند، اجساد را شناسایی کنیم.

چرا نمی گذاشتند نیروهای امدادی ما سر صحنه حاضر شوند؟
اوحدی: تا بعدازظهر عوامل امدادی ما در منطقه حضور پیدا کردند. از بعدازظهر فضای امنیتی شدیدی را ایجاد کردند. نه اجازه عکسبداری را می دادند نه اجازه حضور نیروهای امدادی را می دادند.

آخرین آمار جانباختگان چند نفر است؟
اوحدی: تا این لحظه ۱۲۵ نفر هستند و ۶ نفر مجهول الهویه داریم که مجموعا ۱۳۱ نفر می شود. مجوزی گرفتیم که فردا به سردخانه ها و بیمارستان سر بزنیم برای شناسایی سایر مجروحان و کشته شدگان. تعداد جانباختگان این حادثه در مرز ۲ هزار نفر است.

یعنی تعداد جانباختگان ایرانی ممکن است افزایش پیدا کند؟
اوحدی: بله، از عصر اجازه حضور در مسیر رمی جمرات ندادند و تعدادی از جانباختگان را مستقیم به سردخانه ها منتقل کردند. حتی به سردخانه طائف بردند چون عرفات مکه و یثرب دیگر سردخانه ها پاسخگوی اجساد نبود. امیدواریم افزایش جدی نداشته باشیم ولی با توجه به اینکه موضعی از جمعیت را زائران ما قرار داشتند و آن نقطه ای که اجازه ورود ندادند، اجسادشان را مستقیم به سردخانه بردند.

۲ نفر را اشتباه اعلام کردید از دنیا رفتند ولی بعد اصلاح کردید. خانواده های آنها در نگرانی هستند؟
اوحدی: شواهدی که بعضی همکاروانی ها داشتیم و اطلاعات اولیه داشتیم که از دنیا رفته اند ولی خوشبختانه سالم هستند و بلافاصله اصلاح شد.

شما اعلام کردید دو تا از خودروهای پلیس ناگهان دو مسیر اصلی را که عبور و مرور حجاج بوده می بندد و این باعث شده ازدحام اوحدی: جمعیت به وجود بیاید. ولی سخنگوی پلیس عربستان گفت تغییر مسیر شده. جریان این چی بود؟
اوحدی: قبلا عرض کردم که در مسیر رمی جمرات، کار آموزش حجاج انجام شده بود. مسیری که قرار بود ۱.۵ میلیون زائر همه با هم وارد شوند. ولی بدون هماهنگی و اطلاع قبلی، عوامل امنیتی عربستان یک مسیر را مسدود کردند و بستند روی زائران و بعد از زائران خواستند از مسیری که زائران پس از رمی جمرات می آیند عبور کنند. در واقع تراکم جمعیت و برخورد این دو جمعیت که مقابل هم حرکت می کردند، نقطه بحرانی شد و این سوء تدبیر، کم تجربگی و نقطه سیاسی در کارنامه عوامل عربستان شد و واقعا فاجعه خونباری است.

زائران می خواهند ارتباط با خانواده های نگران بگیرند. آنها چه کنند؟
اوحدی: عزیزان زائر همه موبایل خود را دارند و فضای منا، فضای تلخ و سختی شده. خانمها الان به شدت ناراحت هستند. شما جانباختگان را ببینید عموما عزیزان زائر مرد هستند. خانواده هایشان از طریق موبایل تماس دارند. ما فضای سختی را در منا داشتیم و همانطور که در ایران عزای عمومی است، در منا نیز عزای عمومی اعلام کردیم. بسیاری از بستگان جانباختگان در منا حضور دارند. همسران آنها اینجا هستند.

در ایران نیز خیلی ها نگرانند؟
اوحدی: خانواده های اینها با ایران ارتباط دارند. سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری نیز از مردم خواهش می کنند صبور باشند. برای خود ما نیز تلخ و سخت است آمار را افزایش دهیم ولی با صداقت و شفافیت تمام، آمار را اعلام می کنیم تا مردم نیز در جریان باشند.

اولی و دومین حادثه گذشت، سومین را خدا به خیر بگذراند؟
اوحدی: تعدادی از پزشکان و عوامل اجرایی ما در کنار تلی از جانباختگان حادثه حضور داشتند. در گرمای ۵۲ درجه اجساد را شناسایی می کردند. تعدادی از زائران ایرانی را از زیر جنازه های دیگر خارج می کنند. تعدادی از مجروحان حادثه، عوامل اجرایی ما هستند که دچار گرمازدگی شدند و الان در بیمارستانها هستند. امیدواریم با کمیته بحران، طوری مدیریت شود که از ابعاد این حادثه کاسته شود.

آقای شیخ الاسلام، تحرکاتی در ترکیه که خواستار برگزاری کشورهای اسلامی شده بود و اندونزی که می گفت من بیایم در برگزاری حج کمک کنم. آیا این به جریانی علیه بی کفایتی سعودی ها در برگزاری مراسم حج ختم می شود؟
شیخ الاسلام: باید به اینجا ختم شود. حادثه مکه، افتادن جرثقیل، کنده شدن پنکه سقفی، در قطار مسافربری بسته ماند که باعث شد عده ای خفه شوند، هتل آتش گرفت و عده ای سوختند و الان این حادثه باعث کشته شدن ۲۰۰۰ نفر شد. این بی کفایتی در ذات نظام پادشاهی عربستان است. چون به هیچ کس پاسخگو نیستند. این شاهزاده ها علی الخصوص الان که یک شاه بی کفایتی مستقر است، هر کاری دلشان می خواهد می کنند. این داعش که اینطوری آبروی اسلام را برده، ساخته بندر بن سلطان است. آقای محمد بن سلمان تصمیم گرفت در زنجیره شاهی قرار بگیرد و می خواست ولیعهد دوم شود، فاجعه یمن را به اینصورت ایجاد کرد. این شاهزاده ها توی کار همدیگر می گذارند با حماقت خاصی.

یک شاهد عینی روی خط برنامه آمد.
شاهد عینی: نیروهای امنیتی مسیر ما را مسدود کردند، جمعیت زیادی هم روبرو می آمدند. این دو جمعیت که به هم برخورد کردند، فشار زیاد شد و عده ای این وسط جان خود را از دست دادند و عده ای مجروح شدند. ما هم قطع امید کرده بودیم و اشهدمان را خواندیم و یکی از دوستانمان کشته شد. عده ای در کنار ما راه می رفتند و کشته شدند.

کیوان خسروی سخنگوی شورای عالی امنیت ملی به صورت تلفنی وارد گفتگو شد.
آقای رئیس جمهور دستور تشکیل ستاد ویژه ای را دادند. شما از تشکیل این ستاد باخبرید؟
خسروی: بله این ستاد از اولین ساعاتی که خبر فاجعه رسید در شورای عالی علی امنیت ملی تشکیل شد به ریاست آقای سردار شمخانی و قرار است با استفاده از اخباری که دریافت می کنیم در حال تجزیه و تحلیل ابعاد این رویداد هستیم. در مقابل این فاجعه نیز امکان واکنش نشان دادن را بررسی می کنیم.

بعد چه می کنید؟
خسروی: طبیعتا ما از همه حقوقی که کشورمان در این رابطه دارد از طریق مجامع قانونی دفاع و پیگیری می کنیم. ساز و کار مشخصی دارد و مسئله ای که گریزی از آن نیست، دولت سعودی در مدیریت مراسم حج بی کفایت است و باید مسئولیت این فاجعه را در اولین گام بپذیرد. گامهای بعدی نیز به صورت دقیق بررسی می شود و به مردم اطمینان می دهیم این موضوع در عالی ترین سطوح جمهوری اسلامی دنبال خواهد شد.

قاضی عسگر سرپرست بعثه مقام معظم رهبری و سرپرست حجاج ایرانی بیت الله الحرام به صورت ضبط تلفنی در برنامه حاضر شد.
قاضی عسگر: حادثه امروز بسیار تلخ و اسف بار است، آمار فوتی های ما به حدود ۱۳۰ نفر رسیده و ما از همان لحظات اولیه پیگیر ماجرا هستیم و به تمام بیمارستانها سرکشی شده و نیروهای زیادی در حادثه حضور یافتند تا بتوانند مجروحان را از این حادثه برهانند و نجات دهند. خانواده های این عزیزان در کاروانها منتظر پیدا شدن اینها هستند و بدیهی است این لحظات تکان دهنده است. از صبح اطلاع رسانی شده و امیدواریم آخرین اخبار و اطلاعات را در اولین فرصت منعکس کنیم. امشب نیز نماینده محمد بن نایب وزیر کشور و ولیعهد عربستان به بعثه ما بیایند و ما با ایشان مفصل صحبت می کنیم و نتایج را بعدا می گوییم.

تحلیلهایی است که بخشی از بدنه آل سعود در استخبارات و پلیس، نارضایتی دارند و می خواهند اینطور تلافی کنند. نظر شما چیست؟
شیخ الاسلام: متاسفانه اینطور است. یک کار خلاف عرف شده و زنجیره ای از شاهزاده ها بودند که سمتشان اشغال شده. اشتباهات بزرگی در یمن، بحرین، عراق و سوریه کردند. شاهزاده ها با همدیگر رقابت می کنند و نیروهایشان نیز با هم رقابت دارند.

اکثرا فریب و پوشش موازی کاری دارند؟
شیخ الاسلام: آنها با آبروی اسلام کاری ندارند. بهترین فرصت است که آقای رئیس جمهور و آقای ظریف در نیویورک تشریف دارند و بهترین فرصت است به جهان اسلام پیام را برسانند. ایران و سایر کشورهای اسلامی از این واقعه لطمه خوردند. عید ما را اینها عزا کردند.

پیش بهار، شاهد عینی و خبرنگار صدا و سیما از منا به صورت تلفنی وارد بحث شد.
شما شاهد عینی هستند و حتی بیهوش هم شده بودید. بگویید چه گذشت و چه اتفافی افتاد؟
پیش بهار: حدود ساعت ۸ و نیم تا ۹ بود که حجاج از منا برای رمی جمره عقبه حرکت کردند. حرکت پر از ازدحام وکند بود. یک کیلومتر که طی شد، حرکت کندتر شد و به یکباره جمعیت دیگر قدرت حرکت نداشتند. بعدا مشخص شد مسیر بسته شده. این امر برای حجاج عادی بود. ولی با افزایش ازدحام، مسیرهای اطراف را با نرده بسته بودند. فشار جمعیت هم زیاد بود. یک طوری شد که این تبدیل شد به زندانی برای حجاج. بیش از ۳۰۰ هزار نفر در یک مسیر در حال حرکت بودند. عده ای از ترس خفگی رو به در و دیوار آوردند و سعی کردند از نرده ها بالا بروند. عده ای موفق شدند. عده ای هم موفق نشدند و افتادند زیر دست و پا. عده ای هم می خواستند فرار کنند که معلوم نبود کجا می خواهند فرار کردند وافتادند زیر دست و پا. ما با دوستانمان در حال حرکت بودیم که ناگهان همه چیز بهم خورد. من سعی کردم خود را با شرایط وفق دهم، ولی نشد. گرمای هوا، استرس و فشار جمعیت باعث شد از هوش بروم. یک لحظه دیدم یکی از هموطنان پزشک ما دستم را کشید و به سمت کوچه باریکها برد. آنجا هم اجازه نمی دادند کسی وارد شود. با هر زحمتی بود ما را کشید آنجا و من بیهوش شدم. بعد از نیم ساعت که آب و یخ روی سرم ریختند، من بهوش آمدم و دیدم اطرافم پر از جنازه است. هر کسی کشته شده بود را می آورند آنجا می گذاشتند. اکثرا از کشورهای آفریقایی، پاکستانی، هندی و مالزی بودند. ایرانی اصلا نبود. بعد که به هوش آمدم، هموطنم گفت اینجا بایستیم بدتر می شود. همینطور هم شد. مردمی که آن پشت بودند برای نجات جان خود، نرده ها را می شکستند و وارد اتاقکها می شدند. باز این دوستمان من را بیرون از آنجا کشاند و شرایطی پیش آمد که توانستیم زنده بمانیم. بعد هم که لنگ لنگان رفتیم به سمت رمی جمره، دیدیم مسیر را کاملا پلیس بسته. افرادی که آفریقایی هستند و در شبه قاره هند هستند، معمولا خانوادگی برای حج می آیند خیلی هاشان فوت کرده بودند. وضعیت عجیبی بود. الان شاید ۱۳ ساعت از این حادثه ناگوار می گذرد ولی هنوز هم دوستانی که در منطقه تردد می کنند می گویند بعضی از جنازه ها روی زمین مانده و سعودی ها نتوانسته اند جمع کنند. اگر آنجا این بی کفایتی در خصوص نگهداری و راهنمایی حجاج به سمت رمی جمره صورت نمی گرفت این اتفاق ناگوار نمی افتاد و خیلی از کشورها عزادار نمی شدند. حضور امدادگران ما در صحنه قابل تقدیر بود.خبرآنلاین