دکتر محمدرضا رجبی، فوق‌تخصص قلب و
عروق، می گوید، وقتی ثابت می‌شود فردی به بیماری قلبی مبتلاست، طبیعی است
که دیگر نمی‌تواند مانند یک فرد عادی فعالیت یا هر رشته ورزشی‌ای را برای
خود انتخاب کند. ثابت شده ورزش همیشه روی قلب و عروق، کاهش فشار و قند خون و
جلوگیری از سکته قلبی و... اثری مثبت دارد، اما بیماران قلبی‌عروقی شرایطی
دارند که حتما قبل از انجام ساده‌ترین ورزش‌ها باید با پزشک‌شان مشورت
کنند.
برای بعضی از بیماران قلبی اصلا فعالیت‌های ورزشی توصیه نمی‌شود. گروهی از آنها هم باید فعالیت‌های بسیار محدودی داشته باشند. فعالیت ورزشی‌ای که برای بیمار توصیه می‌شود هم باید با توجه به نوع بیماری قلبی او باشد. نخست باید بدانیم بیمار مبتلا به عارضه قلبی در چه وضعیتی قرار دارد و بیماری تا چه میزان پیش رفته و براساس آن نوع فعالیت ورزشی و میزان ورزش را مشخص کنیم.
طیف وسیعی از بیماران قلبی هستند که
بیماری‌شان چندان جدی نیست و منع ورزشی ندارند. بیمارانی که فشار خون
کنترل‌شده دارند به بیماری‌های دریچه‌ای خفیف مبتلا هستند، سابقه عمل جراحی
قلب باز یا آنژیوپلاستی دارند، تنگی عروق کرونر دارند و به اختلال‌های
ریتم قلبی خوش‌خیم مبتلا هستند جزو این گروه‌اند. چنین بیمارانی با
ورزش‌های معمول و ورزش‌های تفریحی مشکلی پیدا نمی‌کنند ولی در بیماری‌های
قلبی پیشرفته باید فعالیت ورزشی محدود و تحت‌نظارت پزشک معالج باشد. در
بیماران با مشکل قلبی حتما باید پایش و برآوردی از وضعیت قلب قبل از اقدام
به ورزش به دست آید.
اگر مبتلا به بیماری قلبی هستید، سراغ ورزش حرفه‌ای نروید
در
انجام ورزش‌های حرفه‌ای و رقابتی باید شرایط دیگری را در نظر گرفت حتی در
صورتی که فرد سالم است و هیچ علامت و نشانه‌ای از بیماری قلبی ندارد باید
تحت پایش قرار گیرد چون ممکن است بعضی از افراد زمینه‌ای از بیماری قلبی
بدون علامت داشته باشند که در فعالیت‌های ورزشی سنگین و رقابتی دچار حمله و
ایست قلبی شوند. ایست قلبی هنگام ورزش را گهگاه از مطالب مطبوعات نیز
می‌شنویم.
کدام ورزش‌ها برای قلب و عروق مفید هستند؟
بهترین و مفیدترین ورزش برای سیستم قلبی‌عروقی، ورزش‌های هوازی است.
این ورزش‌ها شامل پیاده‌روی، شنا، دویدن ملایم، دوچرخهسواری و ورزشهایی
است که آستانه هوازی ما را تقویت می‌کنند و منجر به تقویت سیستم قلبی‌عروقی
و تنفسی و افزایش طول عمر می‌شوند. برنامه ورزشی بیماران قلبی باید براساس
ملاحظه‌های ورزشی و پزشکی ورزشی تعیین شود تا بتوانند سیستم قلبی‌عروقی
فعال‌تری داشته باشند و خطرهای ورزش گریبانگیرشان نشود.
ورزش‌های ممنوعه برای بیماران قلبی
ورزشهایی
مانند وزنه‌برداری که حالت ایستایی و به زور زدن‌های درجا نیاز دارد اصلا
به بیماران قلبی‌عروقی توصیه نمی‌شود چون فشار زیادی به قلب و عروق وارد
می‌کنند. همچنین رفتن به جکوزی و سونا که تغییرات همودینامیکی و تغییرات
سریع و ناگهانی در سیستم بدن ایجاد می‌کند یا ورزشهایی که به حرکات شتابی
خیلی سریع نیاز دارد و یکدفعه به سیستم بدن انرژی وارد می‌کند اصلا توصیه
نمی‌شود.
چنین ورزشهایی ممکن است تغییرات ناگهانی در ریتم قلب ایجاد کنند که برای بیمار قلبی خطرناک باشد. یک عادت ناسالم و خطرناک، رفتن داخل جکوزی و سپس وارد شدن داخل آب یخ است. این کار میتواند در بیماران قلبی و حتی افراد سالم باعث سنکوپ یا ایست قلبی شود. این کار، به‌خصوص برای بیماران قلبی، ممنوع است.
ورزشکاران حرفه‌ای باید از نظر سلامت قلب ارزیابی شوند
سالانه
حدود 360 هزار حمله قلبی در ایالات متحده آمریکا اتفاق می‌افتد که منجر به
مرگ بیمار می‌شود. بیشتر فوت‌شدگان افراد مسن و فقط تعداد کمی از آنها
جوان هستند. ایست قلبی در جوانان اصلا شایع نیست ولی اختلال نهفته‌ای در
جوانان وجود دارد به نام کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک که در آن عضله قلب
به‌طور مادرزادی ضخیم‌تر از حالت معمولی است. این اختلال کشنده نیست و
مشکلی ایجاد نمی‌کند. فقط وقتی چنین جوانانی ورزش سنگین انجام می‌دهند یا
کار فیزیکی سنگین می‌کنند ممکن است در یک لحظه قلب توان پمپاژ کافی خون به
اعضا را نداشته باشد و فرد دچار ایست قلبی شود. بنابراین بهتر است همه
جوانانی که قصد دارند ورزش حرفه‌ای را آغاز کنند قبل از این کار از نظر
قلبی پایش شوند.
توانبخشی قلبی پس از سکته قلبی
دکتر
حمیدرضا حق‌جو، فیزیوتراپیست می گوید، فیزیوتراپی قلب مهم‌ترین بخش
توانبخشی است. توانبخشی قلب و عروق توانسته 26 درصد، مرگ و میر بیماران
را کاهش دهد. هدف اصلی از فیزیوتراپی این است که سطح سلامت بیمار را ارتقا
دهیم و او را به زندگی معمول برگردانیم.
این کار نقش مهمی در کاهش زمان بستری بیمار و همچنین کاهش هزینه دارد. توانبخشی قلبی برای 3 گروه از بیماران انجام می‌شود: آنهایی که جراحی شده‌اند، آنهایی که سکته قلبی داشته‌اند و آنهایی که به بیماری قلبی‌ای مبتلا هستند که اگر درمان نشود ممکن است کارشان به جراحی، سکته و... بکشد. فیزیوتراپی قبل از عمل جراحی، بعد از جراحی یا بستری در بیمارستان و بعد از ترخیص انجام می‌شود. آموزش‌ها شامل آگاه‌سازی بیماران برای تغییر شیوه زندگی و آشناسازی آنها برای خودمراقبتی بعد از جراحی است. بعد از ترخیص نیز به بیماران آموزش داده می‌شود با توجه به توان قلب و عروقی‌‌‌شان چگونه راه بروند و فعالیت کنند.
ورزشهایی نیز برای بیماران توصیه
می‌شود تا بتوانند عضلاتشان را تقویت کنند. فیزیوتراپی قلبی معمولا 6-2
هفته بعد از ترخیص بیمار انجام می‌شود. بیماران بعد از ترخیص باید
فعالیت‌های روزمره خود را به آرامی از سرگیرند. قدم برداشتن و اینکه بیمار
با چه سرعتی راه برود به وی آموزش داده می‌شود.
همچنین فعالیت روی پله‌ها و اینکه در روز بیمار حق دارد چند پله را بالا و پایین برود (البته تعداد پله‌ها به‌تدریج افزایش پیدا می‌کند) نیز آموزش داده می‌شود. برای بیماران ورزشهایی هم در نظر می‌گیرند تا بتوانند عضلات بدنشان را تقویت کنند طوری که از فشار روی سیستم قلبی تنفسی کاسته شود. بیمار میتواند فعالیت‌هایی مانند آب دادن به گل‌ها، باغبانی، بلند کردن اشیا و رانندگی را با توجه به نظر پزشک متخصص قلب و عروق و فیزیوتراپیست آغاز کند. درنهایت اینکه پزشک تعیین می‌کند بیمار چه موقع میتواند به شغل قبلی خود برگردد و آیا لازم است شغل خود یا بخشی از شغل را که برای قلب صدمه ایجاد می‌کند را عوض کند.
