آنهم در شرايطي که پيشتر، روزهاي
آلوده فقط به نيمه دوم سال اختصاص داشت که بروز پديده اينورژن (وارونگي
هوا) ناشي از کاهش دما در ماههاي سرد، باعث استقرار دود ناشي از سوخت
خودروها و کارخانهها در تراز پايين جو ميشد. اما اکنون سرايت آلودگي به
ماههاي گرم و ابتدايي سال و همچنين تغيير رنگ آسمان، از بدتر شدن شرايط
هواي پايتخت حکايت دارد.
به گزارش شفاآنلاین ،تحقيقات
کميسيون سلامت و محيط زيست شوراي شهر تهران در اين باره، نشان ميدهد
آنچه در حال حاضر کدربودن هواي پايتخت را تشديد کرده و به شکلگيري غبار
زرد و مهدود در اغلب روزها در آسمان تهران منجر شده، از اراضي باير و
مناطق شن و ماسه در جنوب غرب اين کلانشهر نشات ميگيرد.
منشايي که در کنار سه منبع داخلي ديگر که خودروها و موتورسيکلتها، عمليات تخريب و ساختمانسازي و موتورخانه ساختمانها ميشود، باعث افزايش غلظت و حجم ذرات معلق با قطر کوچکتر از 5/ 2 ميکرومتر شده است. دودي که پيش بيني ميشود در آينده مهمان ناخوانده اما هميشگي هواي تهران خواهد بود و سال به سال از کيفيت و کميت اکسيژن هواي پايتخت خواهد کاست.
از همين رو است که کارشناسان
حوزه بهداشت و سلامت شهري بر آن هستند با ارائه طرحهايي نو، در مسير حذف
روزهاي آلوده و بازگشت مجدد پاکي به آسمان تهران گام بردارند.
اراضي باير و معادن را فضاي سبز کنيم
«امسال
در فاصله ابتداي فروردين تا 26 خردادماه، شاخص کيفيت هواي تهران فقط در59
روز، علامت سالم را نشان داد که اين تعداد، 15 روز از سال گذشته کمتر بوده
است. مسئله مهمي که نشان ميدهد تهرانيها در سه ماه نخست سال جاري بدترين
هوا را با کيفيت نامناسب به ريههايشان کشيدهاند.» اين مهم را رحمت الله
حافظي، رئيس کميسيون سلامت و محيطزيست شوراي شهر در حالي ميگويد
که با تشريح بررسيهايي که اين نهاد انجام داده است، پيش بيني چندان مناسبي
از وضع هوا ندارد
وی معتقد است اين روند در سالهاي آينده نيز ادامه دارد
مگر آنکه مسئولان دست به کار شوند و بکوشند هواي تهران را تلطيف کنند. وي
عنوان ميکند: «طبق گزارش رسمي مرکز قلب تهران، متناسب با افزايش روزهاي
آلوده، بيماريهاي قلبي، عروقي و حتي ريوي و تنفسي در شهر تهران افزايش
پيدا ميکند.
ضمن آنکه تائيد شده بين روند افزايشي سقط جنين و آلودگي هوا
نيز رابطه مستقيم وجود دارد.»
حافظي، مدل محاسبه شاخص کيفيت و آلودگي هواي تهران را در کنار ساير مشکلات آسمان پايتخت داراي اشکال اساسي ميداند و ميگويد: «طبق اين مدل، شاخص کيفيت، از ميانگين شاخص مناطق 22 گانه به دست ميآيد و عبور آن از مرز 100 به معني شروع آلودگي است. در حالي که شاخص آلودهترين منطقه شهر بايد مبناي اعلام ميزان آلودگي هوا قرار گيرد.» به اعتقاد اين عضو شوراي شهر، در کنار اين اشکالاتاندازهگيري، عمده آلايندههاي هواي تهران نيز منشا داخلي دارد.
از همين رو سريعترين راهکار
کنترل آلودگي را تبديل به اراضي باير و معادن منطقه 18 به فضاي سبز و مراکز
تفريحي است. زيرا خاک اين منطقه ريز، خشک و مستعد معلق شدن در هوا است. به
طوريکه بخشي از غبار ناشي از توفان مهيب خرداد 93 از خاک همين منطقه بلند
و منتشر شد. از همين رو معتقدم با ارائه يک الگوي جديد، اما تجربه شده در
دنيا، ميتوانيم با ساخت باغات طبقاتي در پايتخت مشکل کنوني هوا را بر طرف
کنيم.»
کدربودن هواي کنوني تهران ناشي از تخريب باغات است
«سال گذشته کميته محيط زيست شوراي شهر تهران همزمان با اوجگيري آلودگي هوا، تحقيقاتي پيرامون ريشه پنهان اين عارضه خطرناک شهري انجام داد و اعلام کرد که فارغ از نقش آلايندههاي ثابت و متحرک، کارخانهها و خودروها که همواره مورد توجه کارشناسان بودهاند، سرچشمه آلودگي هواي پايتخت يک عامل مغفولمانده ديگر نيز دارد.
روند تخريب و تبديل باغات به ساختمانها.» اين
مهم را محمد حقاني، ديگر عضو کميسيون سلامت شوراي شهر در حالي به سپيد
ميگويد که بر اين باور است: «طي دستکم يک دهه گذشته، امکان تلطيف و تصفيه
هوا با تخريب باغات گرفته و تهران به شهري با ظرفيت زيستي غيرقابل تحمل
تبديل شد. معضلي که امروز شاهد اثرات غيرقابل جبران آن هستيم.»
وي
با اشاره به تحقيقات کميته محيط زيست شوراي شهر عنوان ميکند که بر اساس
اطلاعات به دست آمده، دو نوع مقررات کليدي براي اراضي سبز، با عناوين قانون
حفظ و گسترش فضاي سبز و طرح جامع تهران وجود دارد. اما در سالهاي گذشته
شاهد بوديم که اين دو مقررات ناديده گرفته شدهاند. در حاليکه به شکل درست و
کامل ميتوانسته نقشه راه متوليان شهر قرار گيرد.
حقاني
تفسير غلط از اين مقررات، هم از ناحيه دولت و هم از طرف مديريت شهري را
علت آن ميداند که ابزارهايي که قانونگذار براي حفظ عرصههاي سبز و تبديل
باغات بزرگ به بوستانهاي شهري طراحي شده در مسير عکس به کار گرفته شود و
عملا زمينه ساختوساز به بهانه حمايت از مالکان اين اراضي تقويت شود. آنهم
در شرايط که بر اساس اين تحقيق، تعداد پارکهاي تهران ناکافي و سرانه فضاي
سبز کمتر از نصف شاخص رايج در دنيا است.
احداث باغات طبقاتي نياز به کار کارشناسي دارد
از اين رو حافظي، رئيس کميسيون سلامت و محيط زيست شوراي شهر با ارائه يک الگوي جديد اما تجربه شده در دنيا، پيشنهاد ساخت باغات طبقاتي در پايتخت را ميدهد. «تاثير گياهان و درختان سازگار با محيط در کاهش ميزان آلودگي هواي شهر بر هيچ کس پوشيده نيست. آنهم در شرايطي که برخلاف نظر برخي از دوستان که معتقدند کاشت درختان تاثيري در کاهش و کنترل آلودگي هواي شهر تهران ندارد. چراکه علم ثابت کرده يکي از راههايي که به نظر ميرسد ميتواند در کنترل آلودگي هوا کمک کننده باشد، افزايش فضاي سبز شهري از طريق کاشت درختان است.»
اين راه حل در حالي از سوي حافظي مطرح ميشود که وي به عنوان عضو جامعه پزکشي کشور معتقد است: «با توجه به محدوديت و کمبود زمين و به دليل ساخت و سازهاي متراکم شهري، به نظر ميرسد ميتوانيم با يک کار کارشناسي در برخي از محلات شهر با استفاده از زمينهايي که شهرداري در اختيار دارد، فضاهايي با متراژ حدود 500 تا هزارمترمربع به باغات طبقاتي يا فضاي سبز طبقاتي اختصاص يابد.»
چراکه بنا بر نظر حافظي اين طرح به صورت
پايلوت در ساير کشورهاي دنيا نيز اجرا شده و نتايج مثبتي نيز در پي داشته
است. هرچند که در چندين جنبه به کار کارشناسي بيشتري براي شهر تهران نياز
است. به اعتقاد وي جنبه نخست موضوع طراحي سازه باغات طبقاتي است. سازهاي
مکانيزه مشابه آنچه در پارکينگهاي طبقاتي استفاده ميشود. با اين تفاوت که
در طراحي سازه بايد تعداد و وزن احتمالي درختان بعد از چندين سال رشد،
محاسبه و پيش بيني شود تا اين سازه بتواند وزن درختان را تحمل کند. از سويي
ديگر، سيستم مکانيزه اي نيز براي آبياري اين درختان نياز است.
اما جنبه
سوم مورد نياز که بايد کار کارشناسي در موردش صورت بگيرد، امکان سنجي حضور
مردم در اين فضا است تا مردم بتوانند به جاي اينکه پياده روي در سطح شهر را
داشته باشند در اين مسير به صورت رمپي رفت و آمد کنند و دورتا دور اين
فضاي سبز را با پاي پياده طي کنند. هرچند که به گفته حافظي، بحث مهم ديگري
که در ساخت اين باغات طبقاتي بايد در نگاه کارشناسان مد نظر قرار گيرد، بحث
گياهاني است که در باغات طبقاتي استفاده و کاشته ميشوند. زيرا در چنين
پروژههايي، گياهاني بايد استفاده شوند که بتوانند در چنين فضايي رشد کرده،
ماندگار و با محيط شهر تهران سازگار باشند.
آلودگي هواي تهران منشا داخلي دارد
گزارش يک ساله روند آلودگي هواي تهران در سال گذشته نشان ميدهد که منشا آلودگي هوا فقط در 20 روز از سال 93 منشا خارجي داشته است و در باقي روزهاي سال گذشته منشا آلودگي هواي تهران به درون کشور مربوط بوده است. منبع داخلي آلودگي هوا در مناطق مختلف متفاوت است. براي پاره اي از نقاط کشور، هورالعظيم يا درياچه اروميه منابعي از انتشار آلودگي هوا بودند، اما براي شهر تهران بيشترين معضل آلودگي هوا مربوط به مناطق جنوب غربي پايتخت بوده است.
به طوريکه بخش قابل توجهي از آلودگي هواي تهران که از محدوده جنوب غرب
يعني منطقه 18 وارد شهر و آسمان شده، به دليل وجود زمينهاي راکد و بايري
بوده که در اين منطقه وجود داشته و بخش ديگر نيز به دليل وجود معادن شن و
ماسه. حال بايد منتظر بمانيم و ببينيم آيا تعطيلي تدريجي معادن شن و ماسه و
ورود پروژههاي دوستدار طبيعت هم چون احداث باغات طبقاتي در تهران
ميتوانند راه به جايي ببرند، يا در آينده بيش از پيش شاهد بروز پديدههاي
آلودگي از جنس ريزگردهاي مه و غبار خواهيم بود و کم کم تهران به شهري
غيرقابل سکونت بدل خواهد شد که همه ساکنانش ناگزير به کوچي اجباري ميشوند.سپید