نبايد دنبال طب سنتي باشيم/قیمت دارو درایران ارزانتر از دیگر کشورهای جهان

وي با اشاره به اينکه نيماد داراي 7 کميته تحقيقاتي شامل کميته بيماري‌هاي غيرواگير، کميته کشف و ارزيابي دارو، کميته فناوري و نوآوري علوم پزشکي، کميته علوم اعصاب، کميته خون‌شناسي و سرطان، کميته بيماري‌هاي واگير و اختلالات و کميته آسيب‌شناسي ژنتيک و سلول‌هاي بنيادين است، عنوان کرد:« ما به محققان اعلام کرده‌ايم که طرح‌هاي پژوهشي خود پيرامون ارتقا سلامت و نوآوري و فناوري را به اين موسسه ارائه کنند تا از حمايت‌هاي مالي بهره‌مند شوند.»

ملک‌زاده بابيان اينکه 100 نفر از محققان برجسته در اين کميته‌ها عضوهستند، اظهارکرد: «داوران اين حوزه حدود 300 نفر هستند که 100 نفر ازآنها ايراني مقيم خارج و بقيه محققان ايراني هستند که روند داوري مقالات و دريافت آن به صورت مجازي انجام مي شود بنابراين نيماد ازنظر فيزيکي يک موسسه بسيار کوچک است.»

وي تلاش با انتقاد از عدم تخصيص سهم تعيين‌شده در برنامه پنج توسعه از درآمد ناخالص ملي به حوزه تحقيق و پژوهش گفت:‌ «طبق برنامه پنجم توسعه بنابود دولت 3 درصد از توليد ناخالص ملي را به پژوهش اختصاص دهد اما آنچه که روي کاغذ اختصاص يافت فقط 4 دهم درصد و رقمي که درعمل اختصاص‌‌يافت، تنها 3 دهم درصد بود.»

ملک‌زاده بابيان اينکه تلاش کرديم در سال 2014 بودجه تحقيقاتي کشور 2 برابر شود، عنوان کرد:« علاوه‌بر مبلغي که براي پژوهش به نيماد اختصاص داده‌شد،‌ دانشگاه‌ها را تشويق کرديم يک تا 3 درصد در بودجه صرفه‌جويي کرده و آن مبلغ را صرف تحقيق و پژوهش کنند که 10 دانشگاه بزرگ کشور موفق به انجام آن شدند اما برخي ديگر به دليل بدهي مبالغ کمتري اختصاص دادند.»

70 درصد تحقيقات علوم‌پزشکي در حوزه پيشگيري است

معاون تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت در پاسخ به سوال خبرنگاري مبني براينکه گفته مي‌شود بيش‌از 90 درصد تحقيقات علوم‌پزشکي درحوزه درمان و دارو است، سهم پيشگيري دراين تحقيقات کجاست؟ خاطرنشان‌کرد: «يکي از نقاط قوت تحقيقات علوم‌پزشکي موضوع پيشگيري است. 70درصد تحقيقات علوم‌پزشکي در حوزه پيشگيري صرف مي‌شود، علاوه‌براين زمان دستيابي به نتيجه فعاليت‌هاي انجام شده دراين حوزه به زمان زيادي نياز دارد. اما تحقيقات ما بيشتر ازآنکه در حوزه کشف و نوآوري باشد و به توليد محصول بينجامد در حوزه پيشگيري صورت مي‌گيرد. همان‌طور که مي‌دانيد هزينه لازم براي اجراي تحقيقاتي که به کشف يک مولکول بينجامد، به طورميانگين يک ميليارد دلار خواهدبود.»

وي بااشاره‌به اينکه بيشتر از 80 درصد مسائل مربوط به سلامت مردم ازطريق روابط بين بخشي حل مي‌شود، افزود: «جلب همکاري سازمان هاي ديگر مشکل و زمانبر است چون ايجاد محدوديت در يک سازمان باعث شکل‌گيري موانعي خواهدشد.» ملک‌زاده به تحقيقات انجام شده حول عادت‌هاي غذايي مردم اشاره‌کرد و گفت: «به طور مثال تحقيقات زيادي درخصوص مصرف نمک و رابطه آن با بيماري‌ها انجام شده است. همچنين تحقيق ديگري نشان مي‌دهد که 80 درصد تغذيه مردم ايران برنج و نان است و از لبنيات خيلي کم استفاده مي‌شود. همچنين درخصوص بررسي تأثير عوامل اجتماعي موثر بر سلامت پژوهش‌هاي زيادي درحال انجام است اما به دليل ديربازده‌بودن آنها نتايج اين تحقيقات در مدت زمان طولاني قابل پيگير خواهدبود.»

ملک‌زاده باتأکيدبراينکه 85 درصد مقالات توليد شده دردنيا به محصول نمي‌انجامد اما توليد مقاله براي کشور مفيد است، تصريح کرد:« بخشي از تحقيقاتي که در دنيا انجام مي شود از سوي دانشجويان صورت مي گيرد. چون نوشتن مقاله در فرايند آموزش فعاليت بسيار باارزش است اما از سوي ديگر نبايد فراموش کرد که براي اجراي صحيح پژوهش به آموزش نيازداريم. گاهي يک محصول از دل 10هزار ايده و مقاله بيرون مي‌آيد و اجراي يک پژوهش از تجميع نتايج اين مقالات شکل‌ مي‌گيرد.»

هدف از راه‌اندازي نيماد جلوگيري از فرارمغزها بود

معاون تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت ضمن اشاره‌به اينکه از نيمي از بهترين نخبگان ايران از کشور خارج مي شوند، گفت: «بخش عمده‌اي از مهاجرت مغزها به اين دليل است که آنها شرايط کشورهاي ديگر را براي استفاده از توانايي‌هاي خود و رقم‌زدن آينده‌اي بهتر آماده مي‌بينند. البته طي 2 سال اخير به دليل محدوديت‌هاي ايجادشده ازسوي کشورهاي اروپايي و آمريکايي، مهاجرت نخبگان کمترشده. اما بسياري از اين افراد واقعا قصد مهاجرت ندارند وشرايط موجود آنها را مجبور به مهاجرت مي‌کند. همچنين يکي ديگر از مسائل تأسف‌بار اين‌است که پزشکاني که در کشور باقي مي‌مانند، به دليل نبود شرايط و زيرساخت‌ها نمي‌توانند هم‌سطح همکارانشان که مهاجرت کرده اند، پيشرفت کنند و نهايتاً به يک پزشک متخصص تبديل مي‌شوند.»

ملک‌زاده با بيان اينکه مهاجرت در تمام دنيا و کشور‌ها رخ مي‌دهد، گفت: « يکي از برنامه‌هاي ما براي جلوگيري از مهاجرت نخبگان تأسيس شرکت‌هاي دانش‌بنيان و مراکز تحقيقاتي ازجمله نيماد است چرا که همه نخبگان علوم‌پزشکي نمي‌توانند در دانشگاه‌ها مشغول به‌کارشوند و برخي بايد در شرکت دانش بنيان فعال شوند و محصولات علمي توليد کنند.» وي با اشاره به اينکه متاسفانه در کشور تفکري وجود دارد که يک کار علمي بايد به سرعت تبديل به محصول شود، گفت: «اين تفکر اشتباه است. در همه کشورهاي دنيا نيز 85 درصد تحقيقات به محصول منجر نمي‌شود وبراي به نتيجه رسيدن تحقيقات علمي و توليدات علمي سرمايه گذاري و نيروي انساني بيشتري داشته باشيم. اما با اين وجود ما تلاش مي‌کنيم ، ميزان مسئولين در حوزه تحقيق و پژوهش سرمايه گذاري کنند چرا که با اين بضاعت و سرمايه‌گذاري اندک فعلي توانسته‌ايم با همت جوانان در توليد مقالات و کيفيت آنها رشد چشمگيري داشته باشيم.»

تحقيقات باکيفيت نيازمند سرمايه بيشتري است

ملک‌زاده بابيان اينکه بدون صرف هزينه نمي توان انتظارداشت تحقيقات باکيفيتي انجام دهيم، عنوان کرد:« طبق آمار سال گذشته، 500 مرکز تحقيقات علوم پزشکي کشور به همراه 40 پژوهشکده در سال بودجه‌اي معادل 70 ميليون دلار دارند. اين رقم تنها به 10 محقق برجسته درحوزه درمان تعلق مي‌گيرد و نمي توان انتظار داشت که با اين حجم سرمايه اين تحقيقات کيفي صورت بگيرد. اما ما با همت دانشجويان توانستيم در سطح توليد مقاله به رتبه خوبي برسيم.»

وي به بودجه 30 ميليارد توماني اين موسسه اشاره کرد و گفت: «با اين بودجه تنها مي‌توان 30 طرح خوب را حمايت کرد اگر چه ما محدوديتي براي اعطاء بودجه نداريم اما طرح‌هاي متوسط 30 تا 500 ميليون تومان و طرح خيلي خوب تصور مي‌کنم يک ميليارد تومان بودجه به خود اختصاص دهد. ازطرفي ما زيرساخت‌هاي موردنياز براي اجراي طرح هاي تحقيقاتي بسيار بزرگ که به هزينه بيش از يک ميليارد نياز داشته‌باشد را نداريم.» وي با اشاره به وضعيت رشد علمي در کشور گفت:
«در 12 سال گذشته سريع ترين رشد علمي در حوزه توليد مقاله را داشتيم. اما با اين بودجه و امکانات اگر به رشد کيفي نظر داشته باشيم نمي توان انتظار داشت پيشرفت کنيم مگر اينکه سرمايه گذاري هاي بيشتري صورت گيرد. همچنين درخصوص توليد مقالات کشور و رتبه بندي آنها بايد گفت که 50 درصد مقالات ما بسيار ضعيف، 30 درصد متوسط و تنها 10 درصد آنها براي سلامت و ارتقاء خيلي موثر است.»

طرح پزشک-دانشمند و نظام ثبت بيماري‌ها دو اقدام مهم نيماد

اجراي طرح پزشک-دانشمند يکي ديگر از برنامه‌هايي است که ازسوي موسسه تحقيقاتي نيماد درحال اجراست، ملک‌زاده دراين خصوص اظهارکرد:« برنامه پزشک دانشمند از سال جاري شروع شده و گروهي از بهترين فارغ التحصيلان مي‌توانند علاوه بر گرفتن تخصص پزشکي در مقطع Ph.D در بهترين دانشگاه هاي دنيا تحصيل ‌کنند و به عنوان سرمايه کشور آموزش ببينند.»

تاسيس آزمايشگاه تحقيقاتي يکي ديگر از مهم ترين گام ها براي توسعه تحقيقات پزشکي کشور است که معاون تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت از اجراي آن در دانشگاه‌هاي بزرگ علوم پزشکي کشور خبرداد و تصريح کرد:« ازديگر برنامه‌هاي نيماد مي‌توان به نظام ثبت بيماري ها اشاره کرد. اين طرح باعنوان مطالعه همگروهي ايرانيان از سال گذشته آغاز شده در ده استان 10 هزار فرد بالاي 35 سال را موردمطالعه قرارداده و به بررسي علل بيماري هاي مزمن درايرانيان مي‌پردازد.در اين مطالعه نوع تغذيه، فشار خون و ساير موارد مانند محيط و اجتماع را بررسي مي‌کنيم تا ببينيم کدام يک از اين عوامل در بيمار شدن اين افراد سالم موثر هستند.»

معاون تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت با بيان اينکه در گذشته پزشکان را طوري تربيت مي‌کرديم که بيمار را بعد از ابتلا درمان کنند اما اکنون مي‌توان 15 تا 20 سال قبل از ابتلا عامل بيماري را شناسايي و آن را از بين برد، افزود:« 85 درصد علل مرگ و ناتواني‌ها ناشي از بيماري‌هاي مزمن است. اين بيماري‌ها متأسفانه بعد از کنترل بيماري‌هاي عفوني گسترش پيدا کردند و به سرعت در جامعه رخنه کردند اما مي توانيم 80 درصد افراد در معرض بيماري‌هاي مزمن را قبل از اينکه به بيماري مبتلا شوند مي توان 10 سال بيشتر زنده نگه داريم.»

معاون تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت در رابطه با طرح‌هاي اين معاونت در حوزه دارو و تجهيزات گفت: «کمتر از 30 درصد طرح‌هايي که از گذشته اجرا شده بود، به نتيجه رسيده و تعدادي رونمايي شده و تعداد ديگر بهره برداري خواهد شد. به خصوص در بخش داروهاي بيوسيميلار که مولکول آن ازکشور ديگر ايجاد شده و مشابه آن وارد ايران مي شود تعدادي طرح با کيفيت مطلوب به سرانجام رسانديم در اين زمينه موفق بوديم.»

وي با بيان اينکه براي توليد داروهاي خارجي جديد که بسيار گران‌قيمت هستند، برنامه هاي تحقيقاتي داريم، تصريح کرد:
«سرمايه دولت براي دارو بسيار قابل توجه است. فهرست اين گونه داروها تهيه و کار براي توليد اين داروها در داخل کشور آغاز شده و اميدواريم پس از توليد در ليست بيمه قرار گرفته و هموطنان بتوانند اين داروها را با قيمت کم تهيه‌کنند.»

ملک‌زاده قيمت دارو در ايران را ارزان‌تر از ساير نقاط جهان دانست و گفت:« اين موضوع سبب شده تا ايرانيان مقيم خارج نيز داروهاي خود را از داخل ايران تهيه کنند.»

ملک‌زاده در پاسخ به سوالي مبني بر اينکه جاي کميته طب سنتي در ميان کميته‌هاي نيماد خالي است،‌گفت: «من معتقدم نبايد دنبال چيزي به نام طب سنتي باشيم. چون طب يکي است. اگر موردي از طب سنتي وجود دارد بايد با روش‌هاي علمي سنجيده شود و بعد عنوان طب بگيرد و به عنوان يک روش علمي از آن استفاده شود همانطور که بسياري از اطلاعاتي که در طب امروز وجود دارد درگذشته همان طب سنتي بوده که علمي و صحيح وارد طب شده است.»

ملک‌زاده در پاسخ به سوالي مبني براينکه آيا نيماد نيز همانند طرح‌هاي ديگر که در دولت‌هاي گذشته انجام‌ مي‌شود و متوقف مي‌شود، موقتي خواهد بود و پس از اتمام دوره وزارت فعلي فراموش مي‌شود؟ گفت: اميدواريم که اين طور نباشد. البته در سال‌هاي 70 که وزير بودم يک بار مرکز ملي تحقيقات را راه‌اندازي کرديم که در سال 86 از سوي وزارت بهداشت وقت منحل شد.»
ملک‌زاده درپايان ابراز اميدواري کرد که برنامه پيشگيري از بيماري‌هاي غيرواگير به‌زودي تدوين‌شود و تصريح کرد:
«مطالعات ديگري درحوزه سلامت نوجواني که مشکل اعتياد دارند و نوزادان نيز درحال انجام است که درآينده مطرح خواهدشد.»