شفاآنلاین:سلامت>درمان>«جواب آزمایش شما اشتباه است». «نمونه‌گیری را دوباره تکرار کنید». «جواب آزمایش‌های این آزمایشگاه درست‌تر است»؛ این جملات برای برخی از افراد که چند باری راهشان به بیمارستان و مطب دکتر افتاده باشد آشناست. اینها بیشتر از هر چیزی بر خطاهایی انگشت می‌گذارند که در جواب آزمایش‌های آزمایشگاه‌ها رخ می‌دهد.
به گزارش شفا آنلاین : بر اساس آمار منتشرشده میزان بروز خطاهای آزمایشگاهی با توجه به نوع آزمایش از سه درصد تا 30 درصد است. اما چه عواملی به خطاهای آزمایشگاهی منجر می‌شود؟یک ماه قبل دبیرعلمی هشتمین کنگره بین‌المللی آزمایشگاهی ایران با اشاره به اینکه مردم و بیماران در رابطه با تشخیص‌های آزمایشگاهی گلایه‌هایی دارند به‌طوری که حتی متخصصان نتایج برخی آزمایشگاه‌ها را قبول نمی‌کنند و باید بیمار بار دیگر آزمایش بدهد، اظهار کرد: این مشکل واقعیت دارد و نمی‌توانیم این اشکال را نادیده بگیریم، به هر حال دستگاه‌ها و تجهیزات آزمایشگاه‌ها باید به‌روز شود و نیروهای فعال در این حوزه نیز کارآمدی لازم را داشته باشند.
محمد تقی‌خانی با بیان اینکه امر طبیعی آن است که نتایج آزمایشگاه‌ها با یکدیگر متفاوت نباشد، گفت: ولی این اشکال هم‌اکنون وجود دارد و ما نیز سعی می‌کنیم با اشراف بر این مشکل این مساله را برطرف کنیم، البته برخی اختلافات در آزمایشات از نظر علمی امری طبیعی است اما نباید این تفاوت بسیار فاحش باشد. او می‌گوید: در برخی موارد اشتباه یک آزمایشگاه باعث اختلال در روند درمان بیمار می‌شود و از طرف دیگر بیمار نیز باید هزینه‌های دوباره‌ای پرداخت کند.
خطاهایی که می‌توانند کشنده باشند
گفته می‌شود بیش از 60 درصد خطاهای آزمایشگاهی مربوط به خطای قبل از آزمایش، به‌دلیل آماده نبودن بیمار است. بیمار قبل از انجام آزمایش باید شرایط لازم ازجمله ناشتا بودن، مصرف‌نکردن دارو، نداشتن فعالیت فیزیکی شدید و عدم استعمال دخانیات را داشته باشد تا شرایط لازم برای انجام آزمایش فراهم شود. اما از کنار خطاهای آزمایشگاهی به سادگی نمی‌توان گذشت. نتایج گمراه‌کننده آزمایشگاهی موجب ایجاد نگرانی و اضطراب و صرف وقت و هزینه‌های گزاف می‌شود، اگر خطای موجود در پاسخ آزمایش بیش از محدوده تعریف شده خطا باشد، می‌تواند در برخی موارد کشنده باشد. با توجه به اینکه آزمایشگاه‌ها پایه‌های تشخیصی درمان هستند، خطاهای آزمایشگاهی می‌تواند جان بیماران را به خطر بیندازد. سالانه تعداد زیادی از افراد برای تشخیص و تعیین داشتن یا نداشتن بیماری، ملزم به انجام آزمایش می‌شوند. این درحالی است که در این بین، برخی افراد به بیماری‌های صعب‌العلاجی مبتلا هستند اما در نتایج آزمایشی آنها، چنین بیماری‌ای مشاهده نمی‌شود و برعکس در نتایج آزمایشگاهی برخی افراد سالم، یک نوع بیماری خطرناک یا مزمن مشاهده می‌شود.
خطا در هر کدام از مراحل آزمایش می‌تواند رخ دهد
دو عامل خرابی دستگاه‌های تشخیصی و سهل‌انگاری پرسنل آزمایشگاهی در ایجاد خطا نقش دارند. اما در مورد اینکه سهم کدام عامل بیشتر است توافق قطعی وجود ندارد. سیما، 28 ساله یک کارشناس آزمایشگاه است.
او با تأکید بر اینکه در ایجاد خطاهای آزمایشگاهی هر دو عامل فوق نقش دارند، می‌گوید: خطا در آزمایشگاه‌ها در قبل از نمونه‌گیری، هنگام نمونه‌گیری یا هنگام آزمایش نمونه می‌تواند رخ دهد.
همیشه نمی‌توان آزمایشگاه را زیر سؤال برد زیرا خطا در هر کدام از این مراحل می‌تواند رخ دهد. امکان رخ دادن اشتباه در تمام این مراحل وجود دارد.
در بسیاری از آزمایشگاه‌های دولتی به‌دلیل کمبود نیرو و حجم زیاد کار، احتمال خطای پرسنل بالا می‌رود. در بعضی موارد ممکن است یک فرد 24ساعت شیفت باشد و در نتیجه فشار زیادی که به فرد وارد می‌شود میزان خطای او بالا می‌رود. او ادامه می‌دهد: در بعضی موارد دیگر کمبود دستگاه، مشکلات و خرابی دستگاه‌ها و کیفیت پایین محلول‌هایی که هنگام آزمایش نمونه استفاده می‌شوند خطا را بالا می‌برد. او می‌افزاید: شاید یکی از دلایلی که بعضی پزشکان جواب آزمایش‌های آزمایشگاه‌های دولتی را قبول ندارند و بیماران را به آزمایشگاه‌های خصوصی ارجاع می‌دهند همین باشد.
دستگاه‌ها یا پرسنل، کدام مقصرند؟
سنا، 25 ساله یک کارشناس علوم آزمایشگاهی است. او نقش پرسنل را در ایجاد خطاهای آزمایشگاهی بیشتر می‌داند و می‌گوید: برای خطاهای آزمایشگاهی دلایل مختلفی وجود دارد ولی نقش پرسنل آزمایشگاهی در این زمینه بیشتر از سایر عوامل است. دستگاه‌های آزمایشگاهی هر چند وقت یکبار به روزرسانی می‌شوند و اگر مشکلی در دستگاه وجود داشته باشد به آن رسیدگی می‌شود. او ادامه می‌دهد: چون بیشتر کارهای آزمایشگاهی توسط انسان انجام می‌شود دقت بالایی می‌خواهد. اینکه در برخی آزمایشگاه‌ها خطا رخ می‌دهد بستگی به دقت پرسنلی دارد که آنجا کار می‌کنند. با توجه به اینکه نقش اصلی بر عهده پرسنل است به نظر من تفاوت چندانی بین بخش خصوصی و بخش دولتی وجود ندارد، هر چند که شلوغ بودن آزمایشگاه‌های دولتی میزان خطا را در آنجا بالا می‌برد. محمد، 32 ساله یک مسئول آزمایشگاه است و نظر متفاوتی دارد. او می‌گوید: من در آزمایشگاه‌های خصوصی و دولتی کار کرده‌ام و معتقدم که اکثر خطاهای آزمایشگاهی مربوط به خرابی و مشکل دستگاه‌هاست. پرسنل آزمایشگاهی هم خطا دارند ولی سهم خطای دستگاه‌ها بیشتر است زیرا امروزه کار اصلی در آزمایشگاه را دستگاه انجام می‌دهد. او ادامه می‌دهد: دستگاه‌های آزمایشگاهی بخش خصوصی کیفیت بهتری از دستگاه‌های بخش دولتی دارند. آزمایشگاه‌های خصوصی از نظر میزان پرسنل و نظم تفاوت‌هایی با بخش دولتی دارند. در عرف اعتماد بیشتر به بخش خصوصی جا افتاده است و با اینکه امکانات بخش دولتی بعد از طرح تحول سلامت بهبود زیادی داشته است ولی مردم به‌دلیل عملکرد اشتباه گذشته، اعتماد کافی را به این بخش ندارند.
اشتباه به هیچ‌وجه قابل قبول نیست
یک عضو کمیسیون بهداشت مجلس درمورد راه‌های رفع خطاهای آزمایشگاهی می‌گوید: «اشتباه به هیچ‌وجه قابل قبول نیست و برای همین لازم است که برای رفع خطاهای آزمایشگاهی دست به اقدامات درست زد.
یکی از عواملی که خطای آزمایشگاهی را ایجاد می‌کند کمبود نیرو در بخش دولتی است. با توجه به هزینه‌هایی که استخدام نیرو دارد سیستم دولتی نباید منتظراستخدام باشد بلکه باید برای رفع این مشکل دست به خرید خدمت بزند.
عبدالرحمان رستمیان می‌افزاید: در آزمایشگاه‌ها دستگاه‌ها هر چند وقت یکبار باید کالیبره شوند تا از صحت جواب‌هایی که تحویل می‌دهد مطمئن شد، در صورتی که دستگاه مشکلی داشت آن را درست یا تعویض کرد. او تأکید می‌کند: سیستم‌های نظارتی هم باید نظارت لازم را بر عملکرد پرسنل و درستی دستگاه‌های بیمارستان‌ها داشته باشند.
از سوی دیگر مردم هم باید اگر با مورد اشتباهی در جواب آزمایش مواجه شدند به بیمارستان مربوطه گزارش کنند و با شکایات خود زمینه لازم برای نظارت بیشتر و بهبود عملکرد بیمارستان‌ها را ایجاد کنند».
نظرشما
آخرین اخبار