چه کسانی در معرض التهاب مجاری صفراوی هستند؟

به گزارش شفا آنلاين، از مرکز تحقیقات گوارش و کبد، دانشگاه علوم پزشکی تهران، کبد بزرگ ترین عضو (ارگان) بدن است که حدود 1 تا 1.5 کیلوگرم وزن دارد.محل این عضو در قسمت راست و بالای شکم و زیر دنده ها است.

عملکرد کبد در بدن شکستن داروها، کمک به تصفیه سموم، کمک به هضم و جذب مواد غذایی و سوخت وساز بدن و کمک به روند انعقاد خون است.صفرا نیز در کبد ساخته می شود و توسط مجاری کبدی کوچک و بزرگ انتقال و در کیسه صفرا ذخیره می شود.

کبد بخش های مختلفی دارد،قسمت اعظم آن از سلول های کبدی تشکیل شده است. مجاری صفراوی کوچک و بزرگ،سلول های ایمنی و عروق خونی نیز سازنده این عضو هستند. کیسه صفرا نیز متصل به کبد است التهاب و بیماری می تواند در بخش یا بخش هایی از کبد دیده شود.


***کلانژیت اسکلروزان اولیه (PSC) چیست

کلانژیت به معنی التهاب مجاری صفراوی است. در کلانژیت اسکلروزان اولیه مجاری صفراوی کوچک و بزرگ داخل و خارج کبدی دچار التهاب و تخریب می شوند. این بیماری در ابتدا روند کندی دارد و بیماری مزمن کبدی به شمار می رود.

در این بیماری تنگی و اتساع (گشادشدن) مجاری صفراوی به تناوب دیده می شود. تجمع صفرا در کبد می تواند به سلول های کبدی آسیب برساند و این بیماران بیشتر از دیگران در معرض عفونت های مجاری صفراوی قرار می گیرند.

این بیماری نیز در گروه بیماری های خود ایمنی کبد قرار دارد به این معنی که سیستم ایمنی بیمار باعث التهاب در مجاری صفراوی می شود.


***چه کسانی در معرض این بیماری قرار دارند

این بیماری در 2.3 درصد در مردان، به ویژه در مردان جوان دیده می شود؛ اما زنان و بچه ها نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. درگیری روده بزرگ و گاهی روده باریک به صورت زخم های یکپارچه در روده بزرگ یا زخم های منفرد در روده باریک که به نام بیماری التهابی روده نامیده می شود به همراه این بیماری مشاهده شده است.

کولیت اولسروز یا کولیت زخمی یعنی درگیری روده بزرگ شایع تر است. گاهی در بیماران در ابتدا بیماری روده ای و سپس تشخیص بیماری کلانژیت اسکلروزان اولیه داده می شود. یعنی این دو بیماری می توانند همراه یکدیگر دیده شوند.

***علائم و نشانه

از نشانه های شایع آن خارش، خستگی، گاهی درد یا احساس سنگینی روی ناحیه کبد و در موارد پیشرفته زردی (یرقان) هستند. بیماری روده ای به صورت اسهال با یا بدون خون گاهی با درد شکم خود را نشان می دهد. در برخی موارد این بیماری بدون علامت است و در طی بررسی معمول آزمایشات کبدی (چکاپ کبد) و بررسی روده ای یافت می شود.

کلانژیت اسکلروزان اولیه مسری نبوده و به دیگران منتقل نمی شود برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت B بیماران می توانند در صورت صلاحدید پزشک معالج از واکسن هپاتیت B استفاده کنند تا کبد به علت ابتلا به این بیماری بار بیشتری را تحمل نکند. باید بدانیم که واکسن هپاتیت B بی ضرر و بدون خطر است و عامل بیماری هم نیست.

***کلانژیت اسکلروزان

در این بیماران آزمایشات خون که گاهی در چند مرحله انجام می شود، سونوگرافی و MRI(ام آر آی) مجاری صفراوی به نام MRCP نقش اساسی در تشخیص دارند.

بیوپسی کبد نیز می تواند کمک کننده باشد و برخلاف تصور عموم، در صورت اقدامات لازم قبل و بعد از بیوپسی در اکثریت موارد بدون عارضه مهمی قابل انجام است. برای تشخیص بیماری روده ای به کولونوسکوپی (آندوسکوپی روده بزرگ) و گاها عکس برداری رنگی از روده باریک (ترانزیت روده باریک) یا روش های دیگر بررسی روده باریک موردنیاز است. در سیر بیماری و در طی سالیان درمان برای کنترل وضعیت بیماری کبدی و روده ای تکرار آزمایشات و کولونوسکوپی می تواند کمک شایان توجهی می کند.

***درمان

کنترل این بیماران با UDCA (اورسوبیل) با میزان متوسط انجام می شود. در بیمارانی که بیماری التهابی روده دارند داروهای ضدالتهاب روده کاربرد دارند و درمان هر دو بیماری در این بیماران به طور همزمان اهمیت دارد. گاهی برای درمان خارش داروهای ضد خارش معمول نیز تجویز می شود که به عنوان درمان کمکی هستند.

کلسیم نیز در مواردی که پوکی استخوان زودرس مطرح است به بیماران توصیه می شود. این بیماران با درمان صحیح می توانند روند بیماری را کند و از عوارض آن تا مدت ها مصون بمانند. دیده شده است که بیماران در مراحل اولیه بیماری چند سال پس از تشخیص، سیر آرام بیماری را طی می کنند.

مکمل های ویتامینی در صورت نیاز با تجویز پزشک در سلامت بیمار کاربرد دارند. غالب این بیماران به تداوم چندین ساله و مادام العمر درمان برای سلامت خود نیاز دارند.

درمان بیماری روده ای نیز در صورت لزوم باید انجام شود. گاهی بیماران درروند درمان به اقدامات درمانی از طریق نوع خاصی از آندوسکوپی مجاری صفراوی به نام ERCP جهت رفع تنگی ها نیاز دارند و برای مهار عفونت در مجاری صفراوی به تناوب از آنتی بیوتیک نیز بهره می برند.

***رژیم کنترل این بیماران

اکثر بیماران رژیم غذایی خاصی ندارند ولی گاهی بیمارانی هستند که با غذاهای خاصی تشدید خارش پیدا می کنند که توصیه به کاهش مصرف آن غذاها می شود. در بیمارانی که بیماری التهابی روده دارند تا مدت کوتاهی محدودیت غذایی و شیر پیشنهاد می شود.

گاهی بیماران تمایل به استفاده از داروهای گیاهی جهت کنترل خارش یا بیماری کبدی نشان می دهند، باید به این نکته توجه کنیم که داروهای ناشناخته با میزان مصرف زیاد به ویژه اگر دچار آلودگی قارچی شوند، خودشان می توانند به کبد آسیب وارد کنند.

در موارد شدید بیماری و در بیماران سیروتیک (نارسایی شدید کار کبد) که بخش اعظم کبد کار خود را انجام نمی دهد، محدودیت مصرف نمک و گاهی آب توصیه می شود. مصرف الکل در تمام انواع هپاتیت ها، اثرات زیانباری بر سیر بیماری دارد.

***سیروز

در صورت پیشرفت بیماری های التهابی کبد و مجاری صفراوی، بیمار به سیروز مبتلا می شود. سیروز به معنی نارسایی کار کبد است که در مراحل نهایی پیوند کبد پیشنهاد می شود. در سیروز ساختمان سلول های کبدی تغییراتی پیدا می کنند که کبد وظایف خود را به درستی انجام نمی دهد. در این دسته از بیماران زردی (یرقان) به صورت مداوم دیده می شود.

در این مرحله بیماران به مراقبت های بیشتری نیاز دارند اما به نظر می رسد بیمارانی که مرتب دارو مصرف می کنند روند پیوند کبد به تأخیر می افتد یا اصلاً به آن نیازی نخواهد بود.




ایرنا