چرا روغن پالم به شیر و لبنیات اضافه شد؟

به گزارش شفا آنلاین، اما اینکه چرا بعضی از کارخانه های لبنی برای افزایش چربی محصولات خود روغن پالم را به آن اضافه کردند ، سؤالی است که در گفتگو با دکتر اکبر اسدیان، متخصص تغذیه نشخوارکنندگان و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات منابع طبیعی استان اصفهان به بررسی آن پرداخته ایم.

چرا بعضی از کارخانه ها روغن پالم را به محصولات لبنی خود اضافه کردند ؟

پاسخ این سؤال این است که بطورکلی در سامانه تولید محصولات لبنی کمبود چربی وجود دارد. کمبود منابع چربی در صنایع لبنی در ایالات متحده آمریکا نیز بوجود آمده است. لذا این کشور برای جبران کمبود چربی موردنیاز صنایع غذایی خود مبادرت به واردات چربی با منشأ شیر از کشور استرالیا نموده است. این کمبود به علت استراتژی های تغذیه ای دام ها در صنعت پرورش گاو شیری در آن کشور و همچنین ایران اتفاق افتاده است.

علت کمبود چربی در سامانه تولید شیر چیست و چگونه به وجود آمد؟

زیرا صنایع لبنی و غذایی کشور نیاز به منابع چربی بالایی دارند، مانند نیاز به مصرف خامه در بخش تولید شیرینی، و در مقابل عمده شیر تولیدی در بخش صنعت گاو شیری کشور که به چرخه صنعت لبنیات وارد می شود، حاوی مقدار پائینی از درصد چربی است. توضیح این که درصد پائین چربی شیر تولیدی کشور به لحاظ قیمت گذاری نادرست خرید شیر توسط کارخانجات، به خصوص در مورد میزان درصد چربی شیر و به دنبال آن استراتژی تغذیه ای گاوهای شیرده در گاوداری های صنعتی اتفاق می افتد.

چرا شیرهای تولیدی گاوداری های صنعتی حاوی درصد چربی کمی هستند و این مساله آیا مشکل ساز نیست؟

زیرا کارخانجات در خصوص سطح چربی شیر کمتر از 2 / 3 درصد جریمه اعمال می کنند ولی عمده کارخانجات لبنی، در خصوص شیرهای پر چرب بالای 2 / 3 درصد چربی پاداشی را در نظر نمی گیرند و هزینه تولید آن را عملاً نادیده می گیرند. در صورتی هم که هزینه شیرهای حاوی چربی بالاتر در نظر گرفته شود، سودی نیست که در برابر تولید شیرهای کم چرب جبران هزینه کند. لذا دامداران به اجبار راغب می شوند که به جای تولید شیر حاوی درصد چربی طبیعی نژادی گاو شیرده (6 / 3 - 5 / 3 درصد) به تولید شیرهای حاوی 2 / 3 درصد چربی و حتی حاوی درصد چربی کمتر از 3 روی آورند تا بتوانند هزینه های سنگین تغذیه گاوها را جبران کنند.

آثار و نتایج این نوع برخورد با تولیدکنندگان شیر چیست و چه تبعاتی برای تولیدکنندگان خواهد داشت؟

متأسفانه این نوع دیدگاه اقتصادی نتایج و تبعات بسیار زیادی دارد که قطعاً صنعت پرورش گاو شیری و صنایع غذایی کشور را تحت الشعاع خود قرار می دهد. از جمله تبعات تولید شیر کم چرب در صنعت پرورش گاو شیری کشور اینست که اولا زمانی که برای دامدار تولید شیر بیشتر با درصد چربی کمتر صرفه اقتصادی داشته باشد، دامدار یا مدیر تولید شیر به طور ناخودآگاه به سمت روش های پر فشار تغذیه ای برای تولید شیر بیشتر روی می آورد. لذا سطح تولید شیر به ازای یک رأس گاو شیرده افزایش می یابد و در مقابل سطح درصد چربی شیر تولیدی گله شیرده به حداقل ممکن تنزل می کند.

دوما دامدار برای دستیابی به میانگین تولید شیر بیشتر حاوی درصد چربی کم، سطح مصرف علوفه را در جیره گاوهای شیری به حداقل رسانده و در مقابل به سمت مصرف کنسانتره بیشتر حاوی نسبت زیاد غله (مانند جو و ذرت) و مواد مؤثر در تولید شیر بیشتر در کنسانتره مصرفی گاوها روی می آورد. منظور از کنسانتره خوراک های غیر علوفه ای مانند غلات، کنجاله های پروتئینی، دانه های روغنی و مکمل های معدنی- ویتامینه است که باید تکمیل کننده کمبودهای خوراکی علوفه مصرفی باشد.

سوما این رویکرد تولیدکنندگان شیر به سمت شیر حاوی چربی کم هرچند از ابعاد اقتصاد تولید مثبت است، ولی گاو شیرده را از تولید درصد چربی طبیعی خود دور می کند. درصد چربی طبیعی شیر گاوهای صنعتی هلشتاین 5 / 3 تا 6 / 3 درصد می باشد. در غالب گاوداری های صنعتی درصد چربی شیر تولیدی بین 3 تا 2 /3 درصد است که برای آن مدیریت گاوداری ها اقتصادی تر می باشد.

اشکال تولید شیر حاوی چربی کم برای گاوداری ها چیست ؟

هنگامی که گاو شیری تحت تأثیر مدیریت تغذیه خاص مجبور به تولید شیر بالاتر و درصد چربی شیر خارج از دامنه نژادی خود می شود ، مشکلات باروری گاوها زیادتر می شود. به علاوه گاوها وقتی کمتر از دامنه نژادی خود چربی تولید می کنند، عملاً تحت فشارهای متابولیسمی داخل بدن قرار گرفته و سامانه ایمنی آن ضعیف شده و به بروز بیماری ها حساس می شوند. در این شرایط گاوها معمولاً دچار تجمع اسیدهای آلی در شکمبه، لنگش و کم خوراکی می شوند. در نتیجه طول عمر اقتصادی آنها کاهش می یابد. لذا گاوهای شیرده زودتر از زمان مورد انتظار از گله حذف می شوند. بطور متوسط گاوهای شیری صنعتی با 5 / 2 زایش از گله حذف می شوند، در حالی که استاندارد معرفی شده حذف پس از 4 زایش در گله می باشد. این خود به معنی زیان اقتصادی غیر مستقیم برای دامدار است، زیرا گاو شیری حذفی حداقل با 40 درصد قیمت پائین تر از قیمت یک گاو شیرده در حال تولید بفروش می رسد. هنگامی که شیر تولیدی حاوی درصد چربی پائین و احیاناً درصد پروتئین پائینی باشد ، میزان مواد مغذی شیر در واقع مقداری رقیق شده و درصد مواد خشک آن که حاوی مواد مغذی بوده کاهش می یابد.

برآورد شما از تبعات تولید شیر کم چرب در صنایع غذایی کشور چیست و چه ضررهایی خواهد داشت؟

تولید شیر کم چرب راندمان تبدیل شیر به فرآورده های لبنی را پایین می آورد، هزینه تولید مواد لبنی را افزایش می دهد و موجب توسل به روش های غیر استاندارد برای افزایش درصد چربی محصولات لبنی برای جبران هزینه ها می شود.

پیشنهاد شما در این ارتباط ؟

در حال حاضر قیمت گذاری شیر تولیدی کشور دچار بحران بسیار زیادی شده است و متأسفانه بسیاری از واحدهای کوچک گاوداری در حال حذف از صنعت پرورش گاو شیری هستند. زیرا هزینه های تولید هر روز رو به افزایش است و قیمت شیر تحویلی از دامداران در عمل افزایش نیافته و کارخانجات تولید محصولات لبنی نیز عمدتاً به فکر مسائل اقتصادی خود هستند. در صورتی که علاوه بر قیمت گذاری درست شیر ، درصد چربی شیر تولیدی دامدار به قیمت واقعی در نظر گرفته شود، هم مشکل تولید شیر و هم تولید شیرهای حاوی درصد چربی طبیعی به روال منطقی بر می گردد. لازم به ذکر است که به ازای 2 / 0 درصد افزایش درصد چربی معادل یک کیلوگرم کاهش تولید شیر گاو شیرده می باشد. این تفاوت یعنی کاهش تولید شیر با قبول کاهش درآمد بایستی با قیمت گذاری درست شیر بر مبنای درصد چربی شیر جبران شود، و گرنه همواره از این نوع موضوعات در بخش تولید کشور خواهیم داشت. همچنین باید دولت در حوضه نظارت صنایع غذایی بطور اتفاقی بازرسی های لازم را انجام دهد تا از چربی های مجاز در صنعت لبنیات کشور استفاده گردد. البته واردات چربی به کشور به لحاظ تأمین نیازهای بازار لبنیات چندی است آغاز گردیده که از آن جمله می توان به واردات کره اشاره کرد.