پرهیز از رفتارهای پرخطر و واکسیناسیون؛ دو راه موثر برای پیشگیری و کنترل عفونت پاپیلوما

به گزارش شفاآنلاین:مدیر مرکز مشاوره، تشخیص و غربالگری ویروس پاپیروما خاطر نشان کرد: بهبود مقطعی توسط بسیاری از شیوه ‎های درمانی حاصل می‌شود اما بهبودی کامل به علت عود ضایعات معمولاً وجود ندارد.

این متخصص پژوهشکده سرطان معتمد تاکید کرد: افراد نباید در گرداب تبلیغات فریبنده، اطلاعات نادرست و هراس افکنی های سودجویانه‌ای که در خصوص پاپیلوما و روش های درمان آن در جامعه وجود دارد، فرو روند.

فاضلی ادامه داد: ویروس پاپیلومای انسانی یا به اختصار HPV، ویروسی است که از دوران باستان وجود داشته و در سال ۱۹۷۴پروفسور هرالد زارهاوسن، دانشمند آلمانی برای نخستین بار به ارتباط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و بروز سرطان دهانه رحم پی برد و مشخص شد این ویروس مسئول ۹۹ تا ۱۰۰ درصد موارد سرطان دهانه رحم (سرویکس) در خانم‌ها است که همین یافته، جایزه نوبل پزشکی سال ۲۰۰۸ میلادی(۱۳۸۷ خورشیدی) را نصیب وی کرد.

وی درباره همه گیری این ویروس نیز توضیح داد: از هر ۶۰۰ هزار سرطان وابسته به ویروس پاپیلوما در دنیا در سال ۲۰۲۰ میلادی حدود ۳۴۰ هزار زن در همان سال فوت می کردند که هشت درصد کل میزان مرگ در زنان به دلیل سرطان است.

عضو هیات علمی پژوهشکده سرطان معتمد تاکید کرد: این ویروس همچنین عامل بروز بسیاری از موارد سرطان‌های سر و گردن و مقعد در زنان و مردان و سرطان آلت تناسلی و حتی ناباروری در مردان است.

به گفته وی، علت این میزان انتشار بالا، مکانیسم انتقال جنسی این ویروس (بیش از ۹۰ درصد موارد) و همچنین دیگر راههای انتقال (کمتر از ۱۰ درصد موارد) است.

ویروس پاپیلوما عامل بروز بسیاری از موارد سرطان‌های سر و گردن و مقعد در زنان و مردان و سرطان آلت تناسلی و حتی ناباروری در مردان است.

فاضلی خاطر نشان کرد: از آن جا که این ویروس در بسیاری از موارد در بیماران بدون علامت بوده و درصد بالایی از عفونت و یا بیماری یا اصلا تشخیص داده نمی شوند و یا در انتهای فاز بیماری (سرطان) تشخیص داده می شوند، احتمالا آمار واقعی چند برابر آمارهای ارائه شده وجود دارد.

فاکتورهای خطر برای ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان

این متخصص حوزه سرطان در ادامه با برشمردن فاکتورهای خطر برای ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان، خاطر نشان کرد، شروع فعالیت جنسی در سنین کمتر از ۱۹ سال، دارا بودن بیش از یک شریک جنسی، وجود ضایعات پیش سرطانی و عدم استفاده از وسایل پیشگیری از انتقال بیماری از مهمترین عوامل ابتلا به این نوع سرطان هستند.

دکتر فاضلی تاکید کرد:‌ اطلاعات اپیدمیولوژیکی و مولکولی نشان داده اند که علاوه بر ابتلا به عفونت ماندگار ویروس های پاپیلومای انسانی پرخطر، کوفاکتورهایی از جمله سیگار کشیدن و کارسینوژنها، شیوع سرطان‌های ایجاد شده توسط این ویروس را افزایش می‌دهند.

به گفته وی، تاکنون حدود ۲۰۰ ژنوتیپ مختلف این ویروس شناسایی شده است؛ عامل ایجاد زگیل های دست و پا که تقریبا همه ما در طول زندگی به آنها دچار می شویم، برخی ژنوتیپ های ویروس پاپیلومای انسانی هستند. عفونت مزمن (تشخیص ویروس بیش از ۲۴ ماه) با یکی از تیپ‌های پرخطر ویروس، عامل اصلی برای ایجاد ضایعات پیش سرطانی و یا سرطان در هر دوجنس می‌باشد.

تماس با البسه و اشیاء آلوده یا تماس پوستی از روش‌های انتقال غیرمستقیم پاپیلوما است.

مدیر مرکز مشاوره، تشخیص و غربالگری ویروس پاپیروما اظهار داشت: حدود ۴۰ ژنوتیپ دیگر از این ویروس هم در ناحیه تناسلی باعث بیماری می شوند. با این که عامل بیش از ۹۰ درصد موارد انتقال ژنوتیپ های تناسلی، ارتباط جنسی است ولی شواهدی از انتقال غیرجنسی این ویروس نیز مشاهده شده است همانند انتقال از مادر آلوده به نوزاد که به بروز بیماری نادر پاپیلوماتوز حنجره در نوزاد منجر می شود.

وی خاطر نشان کرد: تماس با البسه زیر و دیگر اشیاء آلوده یا تماس پوست به پوست به واسطه دست ها (در صورت آلودگی دست فرد به ویروس) هم از روش های انتقال غیرمستقیم پاپیلوما است.

پاپیلومای کم‌خطر و پرخطر

عضو هیات علمی پژوهشکده سرطان معتمد همچنین گفت: تمام ژنوتیپ های تناسلی ویروس پاپیلوما به یک اندازه خطرناک نیستند و طبقه بندی ویروس های پاپیلوما از نظر خطر ایجاد سرطان در دو گروه تیپ های کم خطر و تیپ های پر خطر تقسیم بندی می‌شوند.

دکتر فاضلی ادامه داد: تیپ های کم خطر، شامل اغلب زگیل های تناسلی و پوستی است در حالی که تیپ های پرخطر، عامل ایجاد سرطان های دستگاه تناسلی از جمله سرطان های دهانه رحم، واژن و مقعد در زنان و همچنین سرطان های آلت تناسلی و مقعد در مردان می توانند باشند به گونه ای که ژنوتیپ های ۱۶ و ۱۸ به تنهایی عامل ۷۵ درصد موارد سرطان دهانه رحم هستند.

وی درباره راههای شناسایی نوع این ویروس اظهار داشت: از آزمایش پاپ اسمیر به منظور بررسی تغییرات سلولهای گردن رحم استفاده می‌شود که اغلب این تغییرات توسط HPVها به وجود می آیند. بیماری که پیشینه پاپ اسمیرش غیرطبیعی است باید برای تعیین حضور ویروس پاپیلوما تست تعیین ژنوتیپ HPV انجام بدهد.

این متخصص سرطان افزود: البته در آخرین دستورالعمل‌های بین المللی، انجام آزمایش HPV بدون در نظر گرفتن نتایج پاپ اسمیر نیز توصیه شده است.

به گفته وی، بهترین زمان برای نمونه گیری بعد از رابطه پرخطر، سه تا هشت هفته پس از آن است. بیماری که پیشینه پاپ اسمیرش غیر طبیعی است باید برای تعیین حضور ویروس پاپیلوما آزمایش تعیین ژنوتیپ HPV انجام بدهد. این آزمایش مشخص می‌کند که در ابتدا آیا ویروس حضور دارد یا خیر و دیگر اینکه نوع آن چیست.

فاضلی ادامه داد: در صورتی‌ که مشخص شود بیمار برای یکی از تیپ‌های با ریسک بالای ویروس پاپیلوما مثبت است حالا باید دید آیا این ویروس در بدن بیمار در حال ایجاد تغییرات سرطانی هست یا خیر که این کار دو مزیت برای فرد دارد. اگر ویروس در حال ایجاد سرطان است باید سریعا تحت اقدامات پزشکی تشخیصی ودرمانی قرار گیرد و اگر ویروس به صورت خاموش است و فعالیت سرطانی ندارد، بیمار با آرامش بیشتر روال تعریف شده ای را بصورت منظم زیر نظر پزشک پیگیری خواهد نمود.

این متخصص سرطان اظهار داشت: بعد از انجام مرحله دوم غربالگری و مشخص شدن نوع ویروس، قدم بعدی انجام آزمایش آپتیما (APTIMA) است. این آزمایش که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا در سال ۲۰۱۱ میلادی تایید شده است، مشخص می‌کند که تیپ تعیین شده ویروس پاپیلوما آیا در حال ایجاد سرطان هست یا خیر.

به گفته وی خانم هایی که تست آپتیما در آنها مثبت است باید مسئله را به صورت جدی پیگیری (ارجاع برای کولپوسکوپی) کرده و در افرادی که منفی است نشان می دهد که با وجود حضور ویروس در بدنشان حداقل تا ۳ سال فعالیتی نمی‌کند ولی لازم است تحت نظر پزشک باشند تا هر از گاهی از نظر فعالیت ویروسی توسط تست‌های بالا در سال‌های بعد مجددا چک شوند.

وی خاطر نشان کرد: البته برخی متخصصین نیز در این مرحله، بدون انجام تست آپتیما، بیمار را مستقیم برای انجام کولپوسکوپی و تکه برداری از دهانه رحم ارجاع می‌دهند.

واکسن موثرترین روش پیشگیری

دکتر فاضلی تاکید کرد: امروز مشخص شده است که تزریق واکسن پاپیلوما موثرترین روش پیشگیری از انتقال پاپیلوماست. پیشگیری از عفونت ‎های پاپیلوما ویروسی پرخطر باعث کاهش قابل ملاحظه سرطانهای گردن رحم و سایر بدخیمیهای مربوط به این ویروس می‎شود.

وی خاطر نشان کرد: از آنجایی که بیشتر عفونت‎ها از طریق جنسی منتقل می‎ شوند، بنابراین هر دو جنس (بدون نیاز به تست پاپیلوما) باید در سنین جوانی علیه این ویروس واکسینه شوند.

مدیر مرکز مشاوره، تشخیص و غربالگری ویروس پاپیروما گفت: مراجع علمی تاکید دارند که تزریق واکسن در دختران و پسران باید زیر ۱۵ سال و قبل از اولین مواجهه با آنتی ژن ویروس که سیستم ایمنی، قوی تر پاسخ می دهد، انجام شود. سن توصیه شده در دختران ۹ و در پسران ۱۱ سال است. به طور کلی افراد باید تا ۲۶ سالگی این واکسن را دریافت نمایند. اگر تزریق اولین دُز واکسن زیر ۱۵ سال صورت پذیرد، فرد به دو دُز (۰ و ۶) و اگر بالای ۱۵ سال باشد فرد به سه دوز (۰، ۱-۲ و ۶) واکسن نیاز دارد.

دکتر فاضلی همچنین یادآور شد: یکی از روش های پیشگیری از سرطان گردن رحم و ممانعت از عفونت نوزادان، روش پاپاسمیر جهت غربالگری و استفاده از روش سزارین در مادران آلوده است؛ یافته‌های اپیدمیولوژیکی نشان می‌دهند که پاپیلوماهای حنجره که در نوزادان و کودکان مشاهده می‌شوند، از طریق مادران آلوده در هنگام زایمان به آنها منتقل شده است، بنابراین استفاده از روش سزارین در هنگام زایمان در مادرانی که از لحاظ ویروس پاپیلومای انسانی تناسلی مثبت هستند، خطر ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی را در نوزادان کاهش می‌دهد.

وی ادامه داد: روش های دیگر پیشگیری از آلوده شدن با ویروس پاپیلوما می تواند شامل کاهش بی بندباری جنسی، اصلاح رفتارهای جنسی و همچنین استفاده از ابزارهای پیشگیری است که در حدود ۵۰ درصد موارد سبب پیشگیری از انتقال ویروس می شود.

ضرورت اصلاح سبک زندگی برای پیشگیری از ابتلا به ویروس

مدیر مرکز مشاوره، تشخیص و غربالگری ویروس پاپیروما خاطر نشان کرد: اگر مردی به پاپیلوما مبتلا شود، در ۷۵ درصد موارد ویروس را به همسر خود منتقل می کند ولی اگر زنی به ویروس مبتلا باشد در ۴۰ تا ۴۵ درصد موارد ویروس را به همسر خود منتقل می کند که علت آن به تفاوت‌های میان آنها و نیز بدون علامت بودن بیشتر این ویروس در مردان بر می گردد.

دکتر فاضلی به بیماران توصیه کرد که وجود زگیل را تحمل کنند و با ورزش و اصلاح سبک زندگی و حذف کوفاکتورهایی مثل استعمال دخانیات و مشروبات الکلی، سیستم ایمنی بدن را تقویت و روند درمان را تسریع کنند مگر اینکه عارضه‌ای مثلا خارش یا مشکلی در دفع یا نشستن داشته باشند که در این صورت چاره ای جز برداشتن زگیل نیست.

این متخصص سرطان اظهار داشت: سرطان دهانه رحم با حدود ۶۰۴ هزار مورد جدید و ۳۴۲ هزار مرگ در سال ۲۰۲۰ میلادی، چهارمین سرطان شایع در بین زنان در سراسر جهان است. گزارش‌ها حاکی از آن است که حدود ۹۰ درصد موارد جدید و مرگ و میر در سراسر جهان در سال ۲۰۲۰ میلادی در کشورهای کم درآمد و متوسط رخ داده است.

اقدامات اثبات شده و مقرون به صرفه برای از بین بردن سرطان دهانه رحم وجود دارد، اما تا به امروز به طور گسترده در مناطقی از جهان که بار بیماری بالاتری دارند، اجرا نشده است.

به گفته وی، سالانه حدود نیم میلیون مورد جدید شناسایی می‌شود که از این میزان تقریباً ۸۰ درصد آن در کشورهای در حال توسعه اتفاق می ‎افتد. این مسأله بیانگر این مطلب است که این بیماری می تواند عامل بسیار مهمی در زمینه مرگ و میر ناشی از سرطان در کشورهای در حال توسعه باشد و در واقع از حدود ۱۰ در ۱۰۰ هزار در بسیاری از کشورهای صنعتی تا ۴۰ در ۱۰۰ هزار در بعضی کشورهای در حال توسعه متغیر است.

عضو هیات علمی پژوهشکده سرطان معتمد، بیش از ۸۵ درصد از مبتلایان به این نوع سرطان نسل جوان هستند؛ زنان کم سواد که در نواحی فقیر زندگی می کنند که بسیاری از آنها مادران کودکان خردسالی هستند که بقایای آنها با مرگ زودرس مادرانشان کوتاه می شود. این در حالیست که اقدامات اثبات شده و مقرون به صرفه برای از بین بردن سرطان دهانه رحم وجود دارد، اما تا به امروز به طور گسترده در مناطقی از جهان که بار بیماری بالاتری دارند، اجرا نشده است.

برنامه سازمان جهانی بهداشت برای مقابله با سرطان دهانه رحم

دکتر فاضلی درباره راهکار جهانی برای مقابله با سرطان دهانه رحم گفت: سازمان جهانی بهداشت یک راهبرد جهانی برای حذف سرطان دهانه رحم دارد که شامل مداخله سه گانه ۹۰ درصد واکسیناسیون، ۷۰ درصد غربالگری دو بار دهانه رحم و ۹۰ درصد درمان ضایعات پیش تهاجمی و سرطان های مهاجم تا سال ۲۰۳۰ میلادی است.

سازمان جهانی بهداشت یک راهبرد جهانی برای حذف سرطان دهانه رحم دارد که شامل واکسیناسیون، غربالگری و درمان ضایعات پیش تهاجمی تا سال ۲۰۳۰ میلادی است.

مدیر مرکز مشاوره، تشخیص و غربالگری ویروس پاپیروما خاطر نشان کرد: صرف نظر از چالش های بهداشتی موجود در کشور همچون نبود ساختار آموزشی - چه به صورت آکادمیک و هدفمند و چه به صورت عمومی برای افراد در دوران بلوغ، قبل و پس از ازدواج - و همچنین عدم وجود پوشش واکسیناسیون به دلیل کمبود یا نبود واکسن، گرانی قیمت واکسن، بی اطلاعی شهروندان و راهنمایی های اشتباه از طرف جامعه و حتی پزشکان، چالش های جامعه شناسی و اپیدمیولوژی متعددی هم در این زمینه وجود دارد.

وی گفت: از مهمترین این چالش ها، انتشار وسیع و گسترده این ویروس در سطح جامعه و شیوع رفتارهای پرخطر جنسی در بین جوانان، وجود ارتباطات خارج از منزل بخصوص در بین مردان متاهل و اختلاف بین زوجین در صورت عدم تطابق در نتایج آزمایشگاهی است.