این آمار وحشتناک نشان می دهد که وضعیت ایرانیان در حوزه سلامت دندان و دهان تا چه اندازه خراب است و طبق مشاهدات این خدمات پزشکی که تا چند سال پیش برای قشر ضعیف، کالایی لوکس و گرانقیمت بود، حالا نیز برای قشر متوسط تبدیل به خدماتی دور از دسترس باشد. حداقل هزینه یکبار مراجعه به داندانپزشکی و کشیدن ساده دندان از ۴۰۰ هزارتومان آغاز می شود و خدمات پرکردن، عصب کشی، ایمپلنت و… از ۲ میلیون تومان آغاز شود. در حال حاضر دندانپزشکی تبدیل به یکی از درمان‌های دست‌نیافتنی برای مردم مناطق محروم شده است. مطالعات مختلف نشان می‌دهد که میزان پوسیدگی دندان در بین کودکان روستایی بیشتر از کودکان شهری و حتی در بین بزرگسالان نیز وضعیت مشابهی وجود دارد. طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس در بین ۳۱ استان کشور، استان کردستان در هر دو رده سنی کودکان ۶ و ۱۲ سال دارای بیشترین تعداد در شاخص میانگین دندان‌های پوسیده، ازدسترفته و پرشده است. در این میان استان تهران در رده سنی کودکان ۶ سال و استان هرمزگان در رده سنی کودکان ۱۲ سال، دارای کمترین تعداد در شاخصِ یادشده هستند.
سرانه ناعادلانه دانداپزشک
طبق پژوهش و پیمایش مرکز پژوهش‌های مجلس، از بین ۳۱ استان کشور، ۱۱ استان سرانه‌ای بالاتر از میانگین سرانه دندانپزشک در کشور دارند. اختلاف سرانه دندانپزشک عمومی و متخصص بین برخوردارترین استان و محروم‌ترین به ترتیب ۸۵ و ۱۲ دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است که عددی قابل تامل است. استان‌های تهران و سیستان و بلوچستان به ترتیب با سرانه ۱۰۱ و ۱۵ دندانپزشک عمومی، ۱۶ و ۳ دندانپزشک متخصص به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، به عنوان برخوردارترین و محروم‌ترین استان از نظر سرانه دندانپزشکان عمومی و متخصص در کشور محسوب می‌شوند.ا ین توزیع ناعادلانه دندانپزشک در استان های مختلف درنهایت منجر به کاهش دسترسی و در مواقع حادتر، عدم دسترسی به خدمت دندانپزشکی در مناطق محروم‌تر می‌شود. این مورد در کنار کاهش دسترسی مالی مردم به خدمت دندانپزشکی، می‌تواند سلامت دهان و دندان کودکان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهد و هزینه زیادی را به افراد یا خانواده‌ها تحمیل کند و در موارد زیادی منجر به عدم بهره‌مندی آنان از خدمات ضروری دندانپزشکی شود.
هزینه های سرسام آور
پرهزینه بودن خدمات دندانپزشکی مختص ایران نیست و به جز در چند کشور معدود، در باقی کشورهای دنیا قیمت بسیار بالایی دارد و معمولا دولت‌ها مسئولیت هزینه‌های آن را به عهده نمی‌گیرند. به همین دلیل دندانپزشکان تاکید دارند برای این که سر و کارتان به خدمات پرهزینه دندانپزشکی نیفتد، از پوسیدگی آنها پیشگیری و خوب از آنها مراقبت کنید. یک متخصص دندانپزشکی و نماینده پیشین مجلس در این رابطه به «آرمان امروز» می‌گوید: در اغلب کشورهای دنیا هزینه دندانپزشکی گران است و به تعبیر دیگر برخی از خدمات رسانی‌ها در این زمینه جزو درمان‌های لوکس محسوب می‌شود، طبیعتا بیمه‌های پایه همه خدمات دندانپزشکی را پوشش نمی‌دهند. محمد حسین قربانی می‌افزاید: رعایت بهداشت دهان و دندان در سلامت افراد نقش دارد و باید خدمات ویژه‌ای برای این بخش از سوی مسئولان امر لحاظ شود، چون حالا نه تنها قشر ضعیف بلکه قشر متوسط هم از این خدمات به دلیل گرانی و هزینه های سرسام آور، محروم هستند و این موضوع می تواند در آینده ای نه چندان دور، بیماری های بیشتری از جمله معده و گوارشی را به جامعه تحمیل کند، کما اینکه هم اکنون نیز این بیماری ها به دلیل خرابی دندان ها در جامعه آمار بالایی دارد.
در شرایط کنونی کشور به دلیل فقر و عدم استطاعت مالی افراد در دهک‌های پایین و متوسط جامعه توانایی پرداخت هزینه‌های گران دندانپزشکی را ندارند. به همین دلیل تعداد دندان‌های پوسیده و کشیده در بین طبقات مختلف جامعه به وضوح مشاهده می‌شود و این امر در بین قشر فقیر از فراوانی بیشتری برخوردار است. به گفته او هر ایرانی به طور متوسط دو تا سه دندان پوسیده یا کشیده دارد. طبیعتا این نارسایی در جویندن و هضم غذا تاثیر سوء داشته و در سنین بالا باعث بروز بیماری‌های گوارشی می‌شود. در کشور منابع بیمه‌ای برای پوشش دهی خدمات دهان و دندان محدود است. بیمه‌ها توانایی پرداخت هزینه‌ها در بخش‌های دولتی، خصوصی، کلینیک‌ها، داروخانه‌ها و … را با اجرای طرح تحول سلامت ندارند. این عضو کمیسیون سابق بهداشت و درمان مجلس می‌گوید: در گام نخست باید رعایت بهداشت دهان و دندان در بین افراد جزو اولویت قرار گیرد. همچنین به مقوله آموزش نکات بهداشت دهان، دندان و پیشگیری توجه شود. در چند سال اخیر مقوله وارنیش فلوراید برای کودکان و دانش آموزان انجام شده است.
امروزه قشر جوان جامعه به مصرف کربوهیدات‌ها و انواع محصولات حاوی قند فراوان و مشتقات آن عادت کرده‌اند. در این وضعیت می‌توان با مجاب کردن افراد نسبت به خطرات مصرف این محصولات فرهنگ استفاده از مسواک را جزو اقدامات ثمربخش در جامعه ترویج داد. قربانی با بیان اینکه فرهنگ‌سازی در این زمینه هزینه‌های بخش درمان را کاهش می‌دهد، می‌افزاید: برای تحقق این امر باید آگاه سازی افراد در جامعه جزو اولویت مسئولان مربوطه قرا گیرد. درضمن دستگاه‌های مربوطه همچون آموزش و پرورش، وزارت بهداشت و درمان، شبکه‌های بهداشت و درمان، خانه‌های بهداشت و … می‌توانند در این زمینه وارد عمل شوند.
ناموفق بودن خیریه ها
وی در پایان صحبت هایش می افزاید: برخی مراکز به اسم خیریه از مردم پول می گیرند و خدمات دندان پزشکی ارائه می دهند تا به این طریق از پرداخت مالیات به دولت معاف شوند، در حالی که بیشتر آنها فاقد دندان پزشک هستند و برخی افراد غیرمتخصص دندان بیماران را معاینه می کنند. بنابراین وجود این خیریه‌ها خوب است، به شرطی که بودجه برای آنها در نظر گرفته شود./آرمان
