جمعیت زیر خط فقر ۲برابر، شاغلان زیر خط فقر ۵ برابر

شفاآنلاین>جامعه>مساله آسیب‌های اجتماعی از قبیل اعتیاد، بزهکاری، طلاق، خودکشی و خشونت یکی از مشکلات مبتلابه جامعه و جامعه کارگری و به ویژه بخش جوان است. اینکه این آسیب‌ها چه منشاء اجتماعی یا اقتصادی و فرهنگی مشخصی دارد و اینکه شدت آن تا چه اندازه است، سوالاتی است که عمدتا کارشناسان کمتر با تمرکز بر کارگران به آن پرداخته‌اند.
به گزارش شفاآنلاین:در این رابطه روزبه کردونی کارشناس حوزه آسیب‌های اجتماعی و رییس سابق مرکز پژوهش‌های تامین اجتماعی در مورد افزایش فقر گفت: بحث اصلی ما روی فقر است که قبل و بعد از کرونا وجود داشته است؛ فقری که در خانوارهای کارگری بیش از سایر گروه‌های اجتماعی وجود دارد. مطالعات ما نشان می‌داد بین سال ۹۸ تا ۱۴۰۰ در دوره کرونا (و مطالعه معاونت اجتماعی و فرهنگی وزارت کار در سال ۱۴۰۱ که روند همین مطالعه را تایید کرد) جمعیت زیرخط فقر مطلق کشور، از ۱۵‌به ۳۰‌درصد افزایش یافت. در واقع تعداد افراد زیرخط فقر ما در مدت کمتر از چهار سال به۲برابر افزایش پیدا کرد. این گزارش روند جالب‌تری را توضیح می‌داد.
کردونی تصریح کرد: این نکته آن بود که جمعیت زیرخط فقر مطلق که از ۱۵‌ به ۳۰‌درصد کل کشور رسیده بود، تا پیش از این بیشتر شامل افراد بیکار و فاقد شغل دائم بود. ما در مطالعه جدید اما فقر افراد دارای بیمه اجتماعی را نیز بررسی کردیم که علی‌القاعده سرپرست خانوار در آن خانواده‌ها کار می‌کنند و حقوق می‌گیرند یعنی ما با کارگرانی مواجه بودیم که بیمه برای آنها رد می‌شد.
وی افزود: جمعیت زیرخط فقر مطلق کل ما ۲ برابر شده بود اما آمار جداگانه‌ای که از فقر افراد دارای پوشش بیمه‌ای اجتماعی و شاغل به دست آمد، نشان می‌داد که جمعیت افراد زیرخط فقر مطلق شاغلان ۵برابر شده است یعنی اگر ما قبلا با فقر افراد بیکار مواجه بودیم، اکنون پس از این دوره با رشد فقر مطلق در میان افراد شاغل مواجه هستیم. این نکته بسیار حائزاهمیت است که از نظر تخصصی و علمی، قطعا «فقر» و مشکلات معیشتی تنها علت بروز آسیب‌های اجتماعی نیست اما یکی از مهم‌ترین دلایل بروز آسیب‌های اجتماعی و شیوع آن، مشکلات معیشتی و فقر است! فقری که در این دوره بیش از همه گریبان کارگران را گرفته است. کردونی ادامه داد: بنابراین باتوجه به اینکه جامعه زیرخط فقر ما چه در سطح کلان کشور و چه در درون جامعه کارگری و کارمندی و روستایی افزایش یافته و باتوجه به اینکه کرونا در حوزه‌های اشتغال و فضاهای کار ما تاثیر داشته است، دیگر می‌توان این تحلیل را مطرح کرد که امروز نسبت دو سه سال قبل، مشکلات و آسیب‌های اجتماعی ما در حوزه کارگری تشدید شده است.
وی درباره اینکه آیا این آسیب‌ها در حوزه‌های مختلف مثل خودکشی نیز اثرات قابل توجهی داشته است؟ گفت: ما نشانگانی دریافت می‌کنیم. الگوهای خودکشی در کشورهای مختلف متفاوت است. در برخی کشورها، گرایش به خودکشی به شکل گسترده در میان افراد مسن وجود دارد. در برخی کشورها جوانان به شکل گسترده‌ای صرف‌نظر از میزان بهره‌مندی اقتصادی گرایش به خودکشی بیشتر دارند. در برخی کشورها جمعیت روستایی بیشتر میل به خودکشی دارد اما در ایران الگوی خودکشی به این شکل است که بیشترین میزان خودکشی بیش از هرچیز در میان مردان بوده است. جمعیت ۲۰ تا ۳۰سال مردان در شهرهای ما در ایران بیشترین میزان خودکشی را نسبت به سایر گروه‌های جمعیتی، جنسیتی و سنی دارد. جامعه سنی ۲۰ تا ۳۰سال ما دقیقا بخشی است که نقش قابل توجهی در بازار کار دارد و در این میان مردان بیش از زنان در این سنین حضور دارند. وقتی ما می‌بینیم در این بخش نرخ خودکشی افزایش پیدا می‌کند، به دلیل اینکه طیف سنی و جنسیتی دارای نرخ خودکشی بالاتر هستند و الگوی خودکشی آنان به این نحو است، پس جمعیت فعال در سن کار و اوج فعالیت ما بیشتر گرایش به خودکشی پیدا کرده است.
این کارشناس حوزه کارگری در ادامه تصریح کرد: تا زمانی که تصمیم‌گیران و سیاستگذاران ما نسبت به مقوله آسیب‌های اجتماعی کارگران توجهی «سیاستگذارانه» و کلان نداشته باشد و رویکرد کلان سیاستگذارانه را دارا نباشد و با پیروی از قوانین علمی مواجهه با آسیب‌های اجتماعی بی‌توجه باشد، ما در این حوزه موفق به مهار و کنترل آسیب‌ها نخواهیم شد. حتما وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید در این حوزه پاسخگو باشد اما تنها متولی و پاسخگو در حوزه آسیب‌های اجتماعی کارگران و آسیب‌های اجتماعی به طور کلی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیست! ستاد مبارزه با موادمخدر با تشکیلات بزرگ خود، هرسال باید گزارش دهد که در بحث مقابله با گسترش اعتیاد درمیان کارگرانی-که هر لحظه به دلیل اعتیاد ممکن است کار خود را از دست دهند- چه کرده است؟ آیا اساسا بودجه‌ای به صورت جداگانه در این خصوص اختصاص یافته است؟ خود وزارت بهداشت مشخصا در بحث بهداشت شغلی و درمان کارگران باید یک ورود دقیق و حکیمانه داشته باشد.
وی افزود: وزارت نفت که در عسلویه، خوزستان و بسیاری از پروژه‌ها و واحدها در رابطه با جامعه کارگری قرار دارد، این توضیح را باید بدهد که در این حوزه چه کرده است؟ عددهای بسیار بزرگی درحوزه مسوولیت اجتماعی به وزارت نفت اختصاص یافته و این وزارتخانه ثروتمند باید توضیح دهد که حداقل باتوجه به مشکلات کارگران این بخش از جمله دوری از محیط زندگی، چه کاری برای کارگر کرده است؟ این منابع که در حوزه مسوولیت اجتماعی به این وزارتخانه اختصاص یافته باید توضیح داده شود که تا چه حد برای جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی اختصاص می‌یابد؟ حتما بسیاری از دستگاه‌های دیگر هم مسوولیت دارند، اما آنچه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را بیش از همه مسوول می‌کند، این است که برای فعال کردن سایر نهادهای مسوول، این وزارتخانه وظیفه دارد. در واقع نقش تنظیم‌گری برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی ابتدا با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است و باید جواب بدهد که برای این تنظیم‌گری و هماهنگ کردن دستگاه‌های مسوول چه کاری کرده است؟
کردونی اضافه کرد: در سال‌های اخیر باید توضیح داده شود که چند بار شورای‌عالی رفاه تشکیل شده و در سال‌های اخیر چند بار مسائل و آسیب‌های اجتماعی مورد بحث قرار گرفته و برای آنها سیاست و راه‌حل اتخاذ شده است؟ اگر شورای‌عالی رفاه اجتماعی چند جلسه تشکیل شده، چندبار دستور کار این جلسات از سوی وزارت کار، موضوعات و آسیب‌های اجتماعی معرفی شده است؟ یکی از مسوولیت‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اساسا همین حساسیت‌زایی نسبت به مسائل اجتماعی در سایر دستگاه‌ها و مطالبه‌گری از مقامات بالادستی و سایر دستگاه‌ها در حوزه آسیب‌هاست.
به گفته او، یعنی شما باید هم یک دستگاه اجرایی در حوزه وظایف خود در قبال آسیب‌های اجتماعی کارگران و گروه‌های فرودست جامعه باشید و هم همزمان یک دستگاه مطالبه‌گر هم باشید تا وظایف خود را به‌عنوان وزارت رفاه اجتماعی درست انجام داده باشید یعنی معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت کار ما وقتی در جلسه ستاد مبارزه با موادمخدر شرکت می‌کند، باید صدای کارگران، کودکان و بازنشستگان برای مقابله با آسیب اجتماعی خانمانسوز اعتیاد باشد. اگر وزارت تعاون بخواهد به مسوولیت‌های خود طبق قوانین عمل کند باید براساس سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری و بند آخر آن ابلاغیه سیاست‌ها به‌عنوان بالادستی‌ترین سند در این حوزه، تمام برنامه‌های خود را با پیوست تامین اجتماعی تدوین کنید. قبلا نیز رهبری تاکید کرده بود که همه برنامه‌ها باید پیوست «عدالت اجتماعی» داشته باشد.