روزه‌داری با بیماری، آری یا نه؟

مصرف بدون مانع، ولی با رعایت احتیاط
دهان شویه
مصرف انواع دهان شویه ها، داروهایی که باید غرغره شوند یا اسپری های دهانی مانند داروهای آسم، به شرط آنکه چیزی به معده فرو برده نشود. (دراین باره هم نظر شرعی مراجع تقلید متفاوت است.)
قطره‌
قطره های چشم، گوش و بینی به شرطی که دارو به حلق نرسد.
شیاف
انواع شیاف، پمادهای مقعدی و کرم های واژینال.
گاز اکسیژن
گاز اکسیژن که به صورت استنشاقی مصرف می شود.
تزریقات
تزریقات زیرپوستی، عضلانی، مفصلی و حتی داخل رگی به استثنای تزریق محلول های غذایی و نیز داروهای تقویتی که سبب ابطال روزه داری می شوند. (دراین باره هم نظر شرعی مراجع تقلید متفاوت است.)
کرم، پماد و...
همه داروهایی که از راه پوست جذب بدن می شوند یا به صورت موضعی اثر می کنند، مانند کرم ها، پمادها و پلاسترها و مشمع های دارویی.
قرص زیرزبانی
قرص های زیرزبانی مانند نیتروگلیسیرین. (دراین باره هم نظر شرعی مراجع تقلید متفاوت است.)

نه ترک فریضه و نه فعل حرام
براساس فتوای بیشتر مراجع عظام تقلید مانند آیت ا... خامنه ای: کسی که می داند روزه برای او ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد، باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست، بلکه مرتکب کار حرامی شده است، خواه این یقین و خوف از تجربه شخصی او حاصل شده باشد یا از گفته پزشک امین یا از منشأ عقلایی دیگر. ملاک تأثیر روزه در ایجاد بیماری یا تشدید آن و ناتوانی بر روزه گرفتن هم، تشخیص و یقین خود روزه دار درباره خودش است، بنابراین اگر پزشک بگوید روزه ضرر دارد، اما او با تجربه دریافته باشد که ضرر ندارد باید روزه بگیرد. همچنین اگر پزشک بگوید روزه ضرر ندارد، ولی او بداند روزه برایش ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد، نباید روزه بگیرد. همچنین درصورت منع پزشک، اگر عقیده بیمار همچنان بر این بود که روزه برایش ضرر ندارد و روزه گرفت و بعد فهمید روزه برای او ضرر داشته است، باید قضای آن را به جا آورد. پس مراقب باشید که نه ترک فریضه کنید و نه مرتکب فعل حرامی شوید.

چه بیمارانی می توانند روزه بگیرند و چه بیمارانی نه؟

بیماران چشمی
افرادی که مشکلات انکساری چشم یا ضعف بینایی دارند برای روزه گرفتن مشکلی ندارند
ولی مبتلایان به آب سیاه یا گلوکوم نباید روزه بگیرند، چون فشار داخل چشمشان زیاد است.

بیماران قلبی عروقی
مبتلایان به مشکلات دریچه ای قلب، منع روزه داری ندارند، هرچند باید با پزشک خود مشورت کنند ولی مبتلایان به نارسایی قلبی و افرادی که از کم خونی بافت قلب و درد قفسه صدری رنج می برند، نباید روزه بگیرند. بیمارانی که به دلیل تنگی رگ های قلب عمل آنژیوپلاستی یا جراحی قلب داشته اند نیز حتما با مشورت پزشک روزه بگیرند.

بیماران گوارشی
افراد مبتلا به اسهال و یبوست مزمن، روده تحریک پذیر و مشکلات سوءهاضمه بدون زخم و خون ریزی، منع روزه داری ندارند ولی کسانی که به تازگی آندوسکوپی کرده اند و برایشان تشخیص زخم معده و اثنی عشر داده شده است، نباید روزه بگیرند.

بیماران ریوی
افرادی که از داروهای استنشاقی استفاده می کنند، می توانند روزه بگیرند ولی بیماران مبتلا به آسم و برونشیت مزمن که با غلیظ شدن خلط، بیماری شان تشدید می شود،  نمی‌توانند روزه بگیرد.
بیماران مغز و اعصاب
بیمارانی که تشنج کنترل نشده دارند یا ممکن است بر اثر روزه داری دچار تشنج شوند، نباید روزه بگیرند. همچنین بیمارانی که افزون بر دُز دارو، زمان تجویز دارو هم برایشان اهمیت دارد و افرادی که به دلیل ماهیت بیماری شان یا دریافت درمان هایی مانند رادیوتراپی و شیمی درمانی مشکل ضعف مفرط عمومی دارند و با روزه داری حالشان بدتر می شود هم نباید روزه بگیرند.

بیماران کلیوی
افرادی که پیوند کلیه شده اند و هنوز یک سال از موعد پیوند آن ها نگذشته است، نباید روزه بگیرند. بیشتر از این زمان با مشورت پزشک منعی ندارد ولی بیماران کلیوی که فشارخون های کنترل نشده دارند، نباید روزه بگیرند. افرادی که کراتین خونشان در حد بالایی است و همچنین افرادی که کلیه هایشان مکرر سنگ سازی می کند نیز نباید روزه بگیرند.

بیماران سرطانی
بیمارانی که درمان شده اند و احساس می کنند توانایی روزه داری را دارند می توانند روزه بگیرند ولی بیماران وخیم که نیاز به مصرف دائم مایعات یا وعده های غذایی دارند و کسانی که درحال شیمی درمانی هستند و تهوع و استفراغ مکرر دارند، نباید روزه بگیرند.
بیماران دیابتی
کسانی که نیازمند تزریق انسولین هستند، بیمارانی که نوسانات قندخون آن ها کنترل نشده است و دیابتی هایی که تجربه افت قند شدید دارند یا دیابتشان از بارداری است، نباید روزه بگیرند.

بیماران تیروئیدی
بیماران مبتلا به کم کاری یا پرکاری تیروئید که درحال درمان هستند، بیماران دارای گواتر و بیماران مبتلا به گره منفرد یا گره های متعدد تیروئید که آزمایش های آن ها طبیعی باشد می توانند روزه بگیرند ولی بیمارانی که هنوز درمان نشده اند، نباید روزه بگیرند.

بیماران روماتیسمی
بیماران آرتریت روماتوئید، لوپوس خفیف، مبتلایان به نقرس مزمن کنترل شده و افرادی که بیماری شان کنترل شده است، می توانند روزه بگیرند ولی مبتلایان به لوپوس شدید و التهاب دیواره عروق خونی نباید روزه بگیرند.

بیماران روانی
افراد با اختلالات شخصیت، منعی برای روزه داری ندارند ولی کسانی که اختلال روان پزشکی حاد، اختلال شناختی شدید، آلزایمر، کم توان ذهنی متوسط یا شدید و اختلالات جدی و شدید روانی دارند، نباید روزه بگیرند.
 زنان باردار
بارداری بیماری نیست، ولی روزه گرفتن برای مادرانی که در سه ماهه نخست بارداری خود هستند، پیشینه بیماری مزمن زمینه ای یا حاملگی های پرخطر دارند، جایز نیست. همچنین زنان بارداری که وزن جنینشان کم است، نباید روزه بگیرند. مادران شیرده هم به شرط توانایی و با تشخیص خودشان می توانند روزه بگیرند ولی تا شش ماهگی کودک بهتر است که روزه نگیرند، چون کودک غذاخوار نیست.

چند نکته یادآور
 مصرف برخی داروها در سحر یا افطار ممکن است تأثیر درمانی متفاوتی ایجاد کند. برای نمونه داروهایی مانند پروپرانولول اگر صبح مصرف شوند، اثربخشی بهتری دارند و باید سحر مصرف شوند و داروهایی مانند کورتیکواستروییدها، بعداز ظهرها اثربخشی بهتری دارند و باید پس از افطار مصرف شوند.
 معمولا بیمارانی که مجبور به مصرف روزی دو یا چند بار دارو هستند، نمی توانند روزه بگیرند، ولی ممکن است پس از مشورت با پزشک معالج خود بتوانند داروهای خود را در فاصله بین افطار تا سحر استفاده کنند. در موارد خاص هم ممکن است پزشک معالج با جایگزینی داروهای این بیماران با انواع طولانی اثر آن  امکان روزه داری برای این بیماران را فراهم کند.
 بیمارانی که در طول شبانه روز یک نوبت دارو مصرف می کنند، مشکلی با روزه داری ندارند و می توانند ساعت مصرف داروهایشان را به فاصله زمانی بین افطار تا سحر منتقل کنند.
 در صورتی که لازم است دارو با معده خالی مصرف شود، بهترین زمان مصرف آن یک ساعت پیش از خوردن سحری است.
 به طور کل غذا می تواند سبب کاهش، افزایش یا تأخیر در جذب داروها شود. ازاین رو، بیماران نباید بدون مشورت با دکتر داروساز یا پزشک معالج خود، به قطع دارو، تغییر یا کاهش دُز مصرفی یا تغییر در تعداد دفعات مصرف آن اقدام کنند.