کاسبی با جنون "زیباجویی"!

در واقع علتی که به کاهش سن تقاضا دامن زده است تغییر برخی از مبانی‌های علمی در این زمینه است، موضوعی که ابراهیم رزم‌پا عضو هیئت مدیره انجمن علمی راینولوژی ایران در این خصوص گفت: در گذشته سن مورد تایید برای انجام عمل جراحی ۱۸ سالگی بود؛ اما امروزه به لحاظ علمی این سن کاهش یافته و دختران از ۱۴ سالگی و پسران پس از ۱۶ سالگی شرایط عمل را به شرط رضایت کتبی والدین، دارند.
 
وی تاکید کرد: سن تنها یک فاکتور است و باید تکامل شخصیت و عوامل روحی و روانی را هم مدنظر قرار داد که البته به نظر می‌رسد توجه خانواده‌ها و برخی پزشکان به این نکته، کمتر از شرط سنی است، در گذشته بیشتر مراجعین خانم‌ها بودند، اما در دهه‌های اخیر تعداد متقاضیان آقا نیز افزایش یافته است و حتی افرادی که در رده کهنسالان قرار می‌گیرند نیز به این اعمال گرایش پیدا کردند.

روندی که از یک سو حکایت از کنار رفتن کلیشه‌های جنسیتی در اعمال جراحی زیبایی دارد و از سوی دیگر رواج آن در کهن‌سالان می‌تواند به خوبی نشان دهنده القایی بودن این نوع اعمال جراحی باشد.

بر اساس تعاریف موجود شروع سالمندی در ایران از ۶۰ سالگی در نظر گرفته می‌شود بنابراین شاید افزایش تقاضا برای اعمال جراحی زیبایی در این گروه به دلیل افزایش سن و ایجاد چین و چروک‌ یکی از دیدگاه‌ها باشد، اما این پرسش هم مطرح می‌شود که آیا تغییر نگاه به مقوله زیبایی سبب شده تا افرادی که حداقل تا ۶۰ سالگی به فکر این اعمال نبودند حالا در این سن متقاضی انجام آن باشند؟

البته تنها عمل جراحی زیبایی‌بینی نیست که متقاضیان زیادی دارد.

محمد رئیس‌زاده رئیس کل سازمان نظام پزشکی با تاکید بر اینکه تقاضا برای اقدامات زیبایی در کشور ما بیمارگونه است گفت: تقاضا برای این خدمات در ایران نسبت به میانگین دنیا عدد بالاتری دارد، حوزه زیبایی عملا یَله و رها است و مردم با طیب خاطر هزینه‌های آن را پرداخت می‌کنند. مردم باید بدانند خدمات زیبایی می‌تواند به قیمت جان آن‌ها تمام شود و یا سلامتی آن‌ها را تا مادام‌العمر تحت تاثیر قرار دهد.

این هشداری است که البته تنها متوجه مردم نیست و باید سیاست‌گذاران فرهنگی و آموزشی کشور را هم گوش به زنگ شرایطی کند که دیگر دور از ذهن نیست آن را خطری قریب‌الوقوع بخوانیم، خطری که گویی در حال تبدیل شدن به نوعی از سبک زندگی‌ است، تا جایی که برخی نوجوانان در سنینی که باید به فکر انتخاب رشته مقطع دبیرستان باشند در جست‌وجوی پزشکی برای جراحی زیبایی‌بینی هستند. از طرفی این افزایش تقاضای بیمارگونه خدمات زیبایی سبب تمایل بیشتر پزشکان به تحصیل و کار در رشته‌های زیبایی شده و این امر سبب می‌شود رشته‌های حیاتی‌تر پزشکی بدون متقاضی بمانند.

سیمین کاظمی پزشک و جامعه‌شناس با اشاره به اینکه به لحاظ علمی رشد بینی در دختران در ۱۴ سالگی و در پسران در ۱۶ سالگی متوقف می‌شود و عمل جراحی رینوپلاستی "جراحی زیبایی بینی" در این سنین قابل انجام است گفت: البته این سن ممکن است برای همه افراد دقیق نباشد و رشد استخوان بینی در برخی دختران و پسران دیرتر به اتمام برسد. برای همین است که جراحان اغلب تا ۱۸ سالگی صبر می‌کنند تا شخص نوجوان بعدا دچار عارضه نشود.

وی افزود: البته اینکه در پزشکی یک کار قابل انجام باشد، به این معنی نیست که بتوان بدون هیچ مانعی و بدون در نظر گرفتن سایر جوانب آن را انجام داد. در ایران چون پزشکی زیبایی به یک تجارت و کسب و کار پر رونق و پولساز تبدیل شده و نظارتی بر آن وجود ندارد، جراحان زیبایی صرفا به ممنوعیت‌های پزشکی توجه می‌کنند و مثلا برایشان اهمیت ندارد که آیا فرد نوجوان که خانواده ناآگاهی هم دارد به بلوغ عاطفی رسیده یا خیر؟ مشکل روانی دارد یا خیر؟. درواقع بدون توجه به این مسائل و با رضایت والدین ممکن است نوجوان ۱۴ ساله را هم عمل کنند. 

این جامعه شناس گفت: جامعه ما را جنون زیبایی فرا گرفته است، افراد برای پذیرش اجتماعی، کسب منزلت، دریافت احترام و تحسین، لازم است زیبا باشند. افراد از روی چهره، ظاهر و لباس قضاوت می‌شوند، شعور، اخلاق و سواد اهمیت خود را از دست داده و در عوض زیبایی ظاهری جای همه این موارد را گرفته است. فشار اجتماعی سنگینی برای زیبا شدن و کسب مقبولیت روی افراد وجود دارد بنابراین بسیاری احساس وظیفه می‌کنند خود را با استانداردهای زیبایی به وجود آمده منطبق کنند.

کاظمی فردگرایی، مصرف‌گرایی و مادی‌گرایی از عوامل دیگر این جنون زیبایی معرفی کرد و گفت: در این راستا تبلیغات زیبایی، مرجعیت ستاره‌های سینما، حضور افراد در شبکه‌های اجتماعی و گزاره‌های جعلی روانشناسی از عواملی هستند که افراد را ترغیب می‌کنند به این موج جنون زیبایی بپیوندند که بخشی از این‌ها نوجوانانی هستند که تازه می‌خواهند زندگی اجتماعی مستقلانه خود را آغاز کنند.

وی تاکید کرد: تا جایی که به پزشکی مربوط می‌شود باید بگویم که پولسازترین رشته‌های پزشکی، رشته‌هایی هستند که با زیبایی مرتبط‌اند، برای همین می‌بینیم که اکثر پزشکان به سمت این حوزه رفته‌اند و سایر رشته‌های ضروری پزشکی که درآمدشان کم است ظرفیت‌های پذیرش‌شان خالی می‌ماند. در واقع از این گرایش پزشکان به زیبایی غفلت شده است و نظارتی هم بر آن وجود ندارد.

این جامعه شناس با تاکید بر اینکه تبلیغات گسترده پزشکان و سوق پیدا کردن امکانات نظام سلامت به سمت زیبایی، تقاضای خدمات زیبایی را افزایش داده و حتی تسهیل می‌کند تصریح کرد: برای انجام اعمال زیبایی لازم است به دلایل فرد برای تقاضای عمل توجه شود. پزشکان عموما به این دلایل توجهی ندارند و متقاضی یا مراجع را به عنوان مشتریانی می‌بینند که نباید از دستش داد. 

وی افزود: میزان جراحی‌ها و مداخلات زیبایی در مردان و زنان قابل مقایسه نیست، اکثر مداخلات زیبایی در مورد زنان انجام می‌شود، البته گرایش مردان به اعمال زیبایی هم در راستای همان فشار اجتماعی و کسب مقبولیت اجتماعی است که مردان هم تا حدودی با آن مواجه هستند و ممکن است به آن پاسخ دهند.

این جامعه شناس گفت: در واقع مردان و زنان ممکن است برای اینکه امتیازاتی در جامعه کسب کنند، "مثل موقعیت بهتر ازدواج و اشتغال و..." به زیبا شدن احساس نیاز پیدا کنند، ولی چون مردان از امتیازات بیشتری برخوردارند، احساس نیاز به زیبایی در آن‌ها کمتر است و کمتر از زنان، متقاضی اعمال زیبایی هستند. اعمال و اقدامات زیبایی در مجموع مبتنی بر جنسیت و در راستای منطبق کردن افراد با مردانگی و زنانگی استاندارد هستند؛ یعنی مرد کَن‌گونه و زنِ باربی گونه. "اشاره به شخصیت‌های فیلم‌هایی با همین نام"

کاظمی مقابله با تغییرات پیری را نیز یکی از مولفه‌های مهم زیبایی امروز دانست و گفت: در جنون زیبایی که امروزه با آن مواجه هستیم، پیری نکوهش می‌شود و یکی از عیوب افراد به حساب می‌آید و بر همین احساس افراد سالمند ممکن است مورد تبعیض قرار گیرند. بنابراین برخی از افراد سالمند ممکن است برای کاهش اثرات ناخوشایند سالمندی و پرهیز از ورود به سالمندی و نازیبایی به فکر اقدامات زیبایی بیفتند و با موج غالب زیبایی‌خواهی همراه شوند.

وی در پایان در خصوص اینکه برای شکستن باورهای غلط درباره زیبایی چه اقدامی می‌توان انجام داد؟ اظهار کرد: واقعیت این است که در عصر سرمایه‌داری که با تعقیب سود، مصرف‌گرایی و تبلیغات پیوند خورده، نمی‌توان انتظار داشت که پزشکی زیبایی به رسالت اصلی خود که سلامت جامعه است برگردد یا اینکه افراد مصرف را کنار بگذارند و به دنبال تعالی و خودشکوفایی باشند، یا اینکه جامعه آنقدر منصفانه و عاقلانه ساخته شده باشد که بین افراد بر اساس ظاهر، سن و جنس تبعیض قائل نشود. اگر قرار باشد این فرهنگ فعلی تغییر کند، باید زمینه‌های عینی و مادی آن فراهم شود که چشم‌انداز آن روشن به نظر نمی‌رسد. /  ایسنا