خسارت کمبود پرستار به حوزه سلامت

آمار های متفاوتی از مهاجرت پرستاران منتشر می شود. آیا پدیده مهاجرت پرستاران به نقطه بحرانی رسیده یا هنوز برای چاره اندیشی دیر نیست؟

مهاجرت پرستاران از ایران موضوعی نیست که برای اثبات اش نیاز به مطالعات آماری داشته باشیم. امروزه به هر بیمارستان و مرکز درمانی در کشور مراجعه کنید و به طور میدانی پرس و جو داشته باشد متوجه می شوید که تعداد قابل توجهی از پرستاران این مراکز مهاجرت کرده یا در شرف مهاجرت هستند. من از عبارت هر بیمارستان استفاده می کنم چون مهاجرت پرستاران عمومیت پیدا کرده است. امکان ندارد من به بیمارستانی زنگ بزنم و از رفتن پرستارانشان با من حرف نزنند.

در دنیا مشکل کمبود پرستار وجود دارد. در کشور های اروپایی و دیگر کشور های توسعه یافته شاخص پرستار به جمعیت به حد نرمال نزدیک شده است. در بلژیک و فنلاند برای هر 1000 نفر جمعیت حدود 10 پرستار وجود دارد. با این شاخص مردم متوسط مراقبت و حداقل خدمات پرستاری را دریافت می کنند. این شاخص در ایران زیر 2 است یعنی مردم ایران حتی حداقل خدمات پرستاری را دریافت نمی کنند. 

کشور های توسعه یافته به دنبال این هستند که نرم را بالاتر ببرند ولی ما به دنبال این نیستیم که 2 پرستار به ازای هر 1000 نفر را به 3 یا 4 پرستار تبدیل کنیم. کشور های توسعه یافته با ایجاد جذابیت هایی برای شغل پرستاری این نیرو ها را تقویت می کنند. یکی از مشوق ها حقوق و مزایای بالای شغل پرستاری در کشور های غربی است. پرستاران ایرانی در داخل ماهانه 200 تا 300 دلار حقوق می گیرند یعنی 10 تا 15 میلیون تومان ولی همین فرد در یکی از کشور های غربی ماهانه 3 تا 4 هزار دلار حقوق می گیرد، طبیعی است که پرستاران مهاجرت را انتخاب کنند. شان اجتماعی شغل پرستاری در غرب بالا است. عدالت جنسیتی در پرداخت حقوق وجود دارد. امنیت پرستاران تضمین می شود و معیشت آن ها تامین است. پرستار در سلامت جامعه نقش مهمی دارد، دنیا نقش پرستاران را پذیرفته است و به این قشر توجه می کند.

چرا موضوعی با این درجه از اهمیت مورد توجه واقع نشده و پیش از این برای جلوگیری از مهاجرت کادر درمان چاره اندیشی نشده است؟

مسئولین ابتدا باید بپذیرند که چنین مساله ای وجود دارد. هنوز هم صادقانه درباره این پدیده صحبت نمی شود درحالیکه دیگر نمی توان مهاجرت پرستاران را انکار کرد، مهاجرت پرستاران سال ها است که شروع شده و جریان دارد ولی مسئولین ابتدا انکار می کردند این اواخر ظاهرا مشکل پذیرفته شد و به عدد و رقم هایی پایین رسیدند که با واقعیت فاصله زیادی دارد.

پرستاری در ایران و در دنیا شغلی سخت است. این ماهیت پرستاری است ولی وقتی در جایی این شغل با مشوق هایی همراه شود و رقم دریافتی پرستار بالا باشد، نیروی کار جذب آن جا می شود. برای حفظ این نیروی کار باید شان پرستار را بالا ببریم. پرستارانی که مهاجرت می کنند حداقل 10 سال سابقه کار دارند یعنی در اوج بازدهی، کارایی و اثر بخشی قرار دارند. کشور برای تربیت این نیروها هزینه پرداخته ولی زمانی که به پرستارانمان نیاز داریم آن ها را از دست می دهیم.

معاون پرستاری وزارت بهداشت عدد سالانه 3000 مهاجرت را اعلام کرده بود. اما این عدد برای نشان دادن مهاجرت پرستاران کافی نیست، رقم واقعی مهاجرت بیشتر از این است. من در خصوص میزان مهاجرت پرستاران آماری ارائه نمی دهم چون معمولا بعد از آن باید پاسخگو باشیم ولی آمار مهاجرت بالاست سازمان نظام پرستاری مرتبا برای پرستارانی که مهاجرت می کنند مدارک صادر می کند و این سازمان آمار دقیق دارد. چه آمار ها را درست اعلام کنند و چه مهاجرت پرستاران انکار شود، به هر حال این پدیده شوم وجود دارد و ما در آینده با بحران کمبود پرستار حرفه ای روبرو خواهیم بود. مهاجرت پرستاران وقتی خوب است که کشور با مازاد نیروی کار مواجه باشد نه در شرایطی که خودمان محتاج نیروی حرفه ای پرستار هستیم.

کدام کشور ها مقصد پرستاران ایرانی است؟ کادر درمان بیشتر به کدام نقاط دنیا مهاجرت می کنند و چه مزایایی برایشان وجود دارد؟

بیشتر پرستاران ترجیح می دهند به انگلیس و آمریکا بروند. آن طور که پرستاران مهاجرت کرده به ما می گویند کار در آمریکا و انگلیس سخت تر است ولی حقوق بالایی می گیرند. آلمان سطح کیفی و آکادمیک پایینتری دارد و راحتتر پرستاران را جذب می کند چون جمعیت سالمند این کشور بالا است و نیاز به پرستار زیاد است. امروز پرستارانمان از دیگر کشور ها با همکارانشان در ارتباط هستند. پرستاران ایرانی در استرالیا، کانادا، بلژیک، فرانسه و حتی در کشور های حوزه خلیج فارس جذب شده اند ولی آلمان بیشترین نیروی پرستار ایرانی را جذب کرده است. / روزنامه ستاره صبح