همه‌چیز درباره اهدای تخمک

شفا آنلاین>سلامت>فعالیت تخمدان‌ها در بانوان از سنین 12 سال آغاز شده، تا حدود 45 سالگی ادامه دارد و تقریبا یک یا دو تخمک هر ماه از تخمدان‌ها آزاد می‌شود. اما بهترین سن از نظر سلامت مادر و تخمک‌های آزادشده و در نتیجه سلامت جنین، حدود 24 سالگی تا پیش از 30 سالگی و حداکثر تا 35 سالگی است. البته قبل و بعد از این سنین نیز شانس بارداری وجود دارد اما گاه در بعضی خانم‌هایی که مایل به فرزندآوری هستند، تخمک قابلیت باروری ندارد و نیاز به درمان‌های کمک‌باروری است.

از سن 40 سال به بالا ممکن است تخمک‌ها کیفیت مطلوب برای باروری نداشته‌باشند

حدود چهل سال از IVF و جنین آزمایشگاهی به‌عنوان روش‌های کمک‌باروری می‌گذرد و در ایران نیز تقریبا از سی سال پیش این روش‌ها کاربرد دارد. ممکن است خانم چهل ساله که تازه ازدواج کرده یا خانمی که تمایل به فرزندان بیشتر دارد در سنین بالاتر از چهل سال اقدام به بارداری نمایند، اما گاه تخمک‌ها قابلیت خوبی ندارند. در چنین شرایطی، پزشک درمان‌هایی در نظر می‌گیرد و پس از بررسی سلامت زوجین، داروهای تحریک تخمدان یا روش‌های دیگر را تجویز کند که گاه نتیجه‌بخش نخواهدبود. به‌خصوص در مواردی که عامل اصلی عدم‌موفقیت بارداری‌، نبود تخمک باکیفیت در تخمدان است. حدود سنین40 تا 42 سال به بالا، به‌رغم اینکه سیکل قاعدگی ادامه دارد، ممکن است تخمک باکیفیت در تخمدان‌ها وجود نداشته‌باشد و بعضی از خانم‌ها به این دلیل با ناباروری مواجه می‌شوند یا سقط جنین مکرر اتفاق می‌افتد.

«اهدای تخمک» امکان بارداری برای مادران در سنین بالا را تسهیل می‌کند

گرچه غالبا خانم‌ها تمایل به استفاده از تخمک خود را دارند اما زمانی که تخمک مناسب و امکان بارداری به‌ این نحو وجود ندارد، می‌توان تخمک از خانم جوان دیگری در سن باروری گرفته و با اسپرم همسر در آزمایشگاه لقاح داده شده و پس از تشکیل جنین به رحم منتقل شود که این اقدام تحت‌عنوان «اهدای تخمک» شناخته می‌شود. البته برای شروع این فرایند، زن و مرد باید مراحل مختلف درمان ناباروری را طی کرده‌باشند و حتما جلسه مشاوره با فوق‌تخصص ناباروری در مورد تخمک اهدایی و جزئیات این اقدام صورت گیرد تا با آگاهی کافی و پذیرش شرایط، بتوان مراحل را آغاز کرد. این روش امکان باروری و پروش جنین در رحم مادر و تولد نوزاد را فراهم می‌آورد.

بعضی از خانم‌ها متقاضی اهدای تخمک هستند که در بعضی از کشورها این اقدام به‌عنوان داوطلبانه انجام می‌شود اما در کشور ما با دریافت مبالغی همراه است.

در وهله اول، سلامت خانم اهداکننده تخمک باید ثابت شود. معمولا این خانم‌ها سابقه بارداری و تولد فرزند سالم دارند، سن اغلب کمتر از 30 سال است و پیش از اهدای تخمک، از نظر سلامت عمومی، بررسی آزمایش‌های خون، بیماری‌های عفونی، سونوگرافی، پاپ‌اسمیر و... موردارزیابی قرار می‌گیرند. در صورتی که خانم اهداکننده کاملا سالم تشخیص داده‌شود، در مرکز ناباروری اقدامات لازم برای اهدا صورت می‌گیرد. مشکلات شرعی و قانونی این اقدام نیز امروزه برطرف شده‌است. مراحل اهدای تخمک در خانم اهداکننده تخمک همانند شرایط IVF است و سونوگرافی‌های مختلف و داروهای هورمونی تحریک تخمک تجویز می‌شود. به‌کمک سونوگرافی، رشد تخمک بررسی شده و زمانی که تخمک‌ها به اندازه مناسب رسیده و آماده تخمک‌گیری می‌شوند،‌ خانم اهداکننده به بیمارستان مراجعه می‌کند و با بیهوشی، تخمک‌گیری انجام می‌شود.

معمولا در خانم‌های جوان و سالم طی یک نوبت تخمک‌گیری، 4 تا 5 حتی تا 20 تخمک گرفته می‌شود و با رعایت اصول شرعی این تخمک‌ها با اسپرم شوهر خانم گیرنده جنین، در آزمایشگاه لقاح داده می‌شود و سپس یک یا دو جنین به رحم مادر منتقل می‌شود. در صورت تشکیل جنین‌های سالم امکان فریز وجود دارد تا در صورت تمایل بتوان در آینده استفاده کرد.
خانم گیرنده جنین نیز تحت‌درمان هورمونی قرار می‌گیرد تا رحم آمادگی پذیرش جنین را داشته‌باشد. پس از انتقال جنین، داروهای لازم نیز برای مادر تجویز می‌شود تا شرایط بهتری برای رشد جنین فراهم شود.

«اهدای تخمک» مکرر می‌تواند با عوارضی همراه باشد

افرادی در جامعه از این روش برای کمک به زوجین نابارور و بهبود وضعیت اقتصادی خود از روش اهدای تخمک استفاده می‌کنند. اما باید شرایط این اقدام کاملا سنجیده شود. دریافت داروهای هورمونی گاهی باعث بزرگ‌شدن شدید تخمدان‌ها و تخمک‌های خیلی زیاد می‌شود که ممکن است با علائم خطرناکی همراه باشد. احتمال خطر آمبولی نیز وجود دارد و به‌طور کلی، اهدای تخمک نباید مکرر انجام شود. البته به‌صورت محدود و تحت‌‌نظر پزشک متخصص معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند.

اهدای تخمک روش کمک‌باروری در موارد یائسگی زودرس، از دست‌دادن تخمدان به‌دلایل مختلف، تمایل به بارداری در سنین بالا و حتی پس از یائسگی است.

پس از اهدای جنین نیز لازم است خانم باردار به‌طور منظم و دقیق تحت‌نظر پزشک متبحر و متخصص در این زمینه باشد و از مشورت با افرادی که دانش و تجربه کافی ندارند، پرهیز گردد.

 
به‌ هر‌حال، بارداری پس از 40 سالگی و به‌خصوص پس از 45 سالگی به‌علت افزایش احتمال بیماری‌های زمینه‌ای جزء بارداری‌های پرخطر است و نیاز به مراقبت‌های خاص محسوب می‌شود. احتمال ابتلا به بیماری‌های کلیوی و کبدی، فشار خون بالا، مسمومیت بارداری و دیابت بارداری در این سنین افزایش می‌‌یابد. تعداد زیادی از خانم‌ها با این روش توانسته‌‌اند از موهبت فرزندآوری بهره‌مند شوند اما همه این اقدامات باید کاملا موردبررسی قرار گیرد و در شرایط کنترل دقیق توسط پزشک امید به موفقیت درمان است. / هفته نامه سلامت