یک پُک گران

ایران 2سال دیگر جزو کشورهای با مصرف بالای سیگار می‌شود
این در حالی است که در سایر کشورها برای کاهش مصرف سیگار علاوه بر افزایش مالیات بر دخانیات، سختگیری‌های دیگری هم انجام می‌شود؛ از ممنوعیت فروش سیگار به کودکان و نوجوانان تا افزایش قیمت سیگار و... اما فرهنگ کاهش مصرف سیگار در ایران از این موارد مغفول مانده است. مطالعات منتشر شده در سال۲۰۱۹ میلادی اعلام می‌کند به‌طور کلی میزان مصرف جهانی سیگار در حال کاهش و شیوع مصرف آن از 8.27درصد جمعیت جهان در ۱۹۹۰ به 6.19درصد در ۲۰۱۹ رسیده، اما یک خبر بد هم وجود دارد؛ اینکه هر‌چند میزان مصرف سیگار کاهش یافته، اما با توجه به رشد کلی جمعیت جهان، تعداد افراد سیگاری در حال افزایش است. سازمان جهانی بهداشت هم پیش‌بینی کرده که ایران تا سال۲۰۲۵ جزو کشورهای اول دنیا در مصرف دخانیات خواهد شد.

راهکاری برای کاهش تقاضای سیگار
چندی پیش بهزاد ولی‌زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت درباره میزان مالیات محصولات دخانی به ایسنا گفته بود براساس بند الحاقی۵ ماده۷۳ لایحه برنامه هفتم توسعه قرار است برای سیگار تولید داخل با نشان ایرانی ۱۵درصد، تولید داخل با نشان بین‌المللی ۲۵درصد، سیگار وارداتی با هر نشان ۵۰درصد، هر بسته تنباکوی ۵۰گرمی تولید داخل ۲۰درصد و هر بسته تنباکوی ۵۰گرمی وارداتی آماده مصرف ۵۵درصد مالیات درنظر گرفته شود. به‌گفته ولی‌زاده، نرخ‌هایی که اکنون وضع شده به‌گونه‌ای نیست که چندان تفاوتی در قیمت محصول دخانی داشته باشد و بدیهی است که این افزایش قیمت هیچ تأثیری بر کاهش مصرف نخواهد داشت. آن هم درحالی‌که به‌زعم متخصصان حوزه سلامت قیمت فعلی خرده‌فروشی محصولات دخانی هم بسیار پایین است و باید به‌مراتب بیشتر باشد تا سبب کاهش مصرف شود. رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت حالا در گفت‌وگو با همشهری درباره راهکارهای بیشتر که منجر به کاهش مصرف دخانیات می‌شود، بیان می‌کند: «ما تعدادی راهکار مبتنی بر کاهش تقاضا داریم که مؤثرترین آن همین بحث مالیات است. اما در کنار آن بحث تبلیغ، ترویج و حمایت مالی از دخانیات هم مطرح است. اینها 3موضوعی است که در بحث تبلیغ می‌گنجد و باید در ممنوعیت جامع آن ورود کنیم. تبلیغ همان تبلیغ مستقیم درباره سیگار است که در معرض دید عمومی قرار بگیرد یا برخی پیشنهادها‌ برای اینکه ارزان‌تر فروخته شود، وجود دارد. ازجمله پیشنهاد خرید 3بسته و یک بسته رایگان یا قفسه‌های تبلیغاتی که در برخی مغازه‌ها وجود دارد که منجر به ترویج مصرف و فروش می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «بخشی از تبلیغ هم حمایت‌های مالی از سوی صنایع دخانی است. بخشی از این صنایع گاهی حمایت‌های مالی برخی کارهای اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی را برعهده می‌گیرند و این اقدام آنها اینطور وانمود می‌شود که علاوه بر تولید یک محصول منجر به مرگ افراد، اما کارهای عام‌المنفعه هم انجام می‌دهند. دولت‌ها نباید اجازه دهند که این صنایع در امور مربوط به مسئولیت‌های اجتماعی اینگونه رفتار کنند که اذهان عمومی را به گمراهی بکشاند.» ولی‌زاده با بیان اینکه انواع تبلیغات غیرمستقیم درباره سیگار در شبکه نمایش خانگی هم دیده می‌شود، عنوان می‌کند: «چندی پیش مطالعه‌ای از سوی مرکز پیشگیری از دخانیات انجام شد که با بررسی 3دهه و 300فیلم نشان داد که در دهه دوم مصرف سیگار در بازیگران مرد ۲برابر و در بازیگران زن ۴برابر و در دهه سوم مصرف سیگار در مردان ۴برابر و در خانم‌ها ۱۰برابر شده است.»‌

خدمات رایگان برای ترک سیگار
«غربالگری و کمک به ترک اعتیاد در مراکز خدمات جامع سلامت وزارت بهداشت به‌صورت رایگان انجام می‌شود.» این نکته دیگری است که رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «یکی از راهکارهای مهم این است که ‌به مردم برای ترک دخانیات کمک شود. درصورتی که خود افراد اعلام کنند مصرف‌کننده هستند، به‌صورت رایگان خدمات ترک سیگار به آنها ارائه می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که یک نفر از هر 2نفر مصرف‌کننده تمایل به ترک دارد اما موفق نمی‌شود و در این‌باره باید مهارت‌های رفتاری به آنها آموزش داده شود.» ولی‌زاده با اشاره به راه‌اندازی یک راه ارتباطی برای دریافت این خدمات بیان می‌کند: «شماره تلفن4030 برای این حوزه درنظر گرفته شده و با شماره‌گیری کد5 کلیه افراد می‌توانند برای ترک دخانیات مشاوره بگیرند. کارشناسان آموزش‌دیده مشاوره‌های لازم را به این افراد ارائه می‌کنند. البته اگر فرد وابستگی زیادی به دخانیات داشته باشد، به‌صورت مستقیم به نزدیک‌ترین مرکز جامع خدمات سلامت معرفی می‌شود و مراحل درمانی خود را طی می‌کند.» این مسئول با تأکید بر اینکه باید هشدارهای لازم درباره مضرات دخانیات و آموزش در این زمینه بیشتر شود، عنوان می‌کند: «روی محصولات دخانی برخی شعارها و تصاویر در این‌باره وجود دارد اما در هر دوره، افراد مصرف‌کننده باید پیام‌های جدیدی دریافت کنند. مدت زمان زیادی است که این پیام‌ها به‌روز نشده‌اند. در این‌باره تصاویر و پیام‌های جدیدی را تهیه کرده‌ایم که به وزارت صنعت ارسال می‌شود.» ولی‌زاده همچنین به بحث بسته‌بندی این محصولات هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «در بسته‌های تنباکو انواع میوه‌های پرفایده روی جعبه‌ها درج شده‌اند و این تبلیغ باید حذف شود. از سوی دیگر بسته‌بندی سیگارها هم در سایزهای باریک و شکیل انجام می‌شود که طراحی آنها به‌گونه‌ای است که حتی مصرف‌کننده را هم تعیین می‌کند. این بسته‌بندی‌ها خانم‌ها و جوانان‌ را به استفاده از سیگارهای باریک ترغیب می‌کند چون این ذهنیت غلط را در آنها رواج داده که هر قدر سیگار باریک‌تر باشد، منجر به کاهش وزن می‌شود. در این‌باره پروتکل جدیدی برای بسته‌بندی استاندارد نوشتیم که باید از سوی وزارت صنعت انجام شود تا همه شکل یکسانی داشته باشند.»

مصرف سیگار در اماکن عمومی ممنوع است
«یکی از مباحث مهم، حفاظت از مردم در معرض دود دخانیات است و طبق تبصره ماده13 قانون جامع کنترل دخانیات مردم باید بدانند که در ‌مکان‌های عمومی، فروشگاه‌ها، اماکن آموزشی و ورزشی و... افراد اجازه مصرف دخانیات ‌ندارند.» ولی‌زاده با بیان این مطلب عنوان می‌کند: «ثابت شده حدود 10 تا 20درصد مرگ ناشی از مصرف دخانیات برای کسانی است که در مواجهه با دود آن قرار می‌گیرند؛ یعنی از 60هزار مرگ در کشور، سالانه حدود 12هزار نفر قربانیان مصرف دخانیات از سوی دیگران هستند. اجرای این قانون باید از سوی اتحادیه‌ها نظارت شود و ما هم در سیستم نظارتی وزارت بهداشت آن را انجام می‌دهیم. اما مشکل اینجاست جریمه‌هایی که ‌برای این تخلفات درنظر گرفته می‌شود، بسیار ناچیز است و فرد پس از پرداخت جریمه دوباره به تخلف خودش ادامه می‌دهد. دستگاه‌ها‌ نظارت جدی بر این مسئله داشته باشند.»/همشهری