علت سرفه در برخی مواقع کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد؛ اما گاهی اوقات علت سرفه می‌تواند ناشی از بیماری‌های ویروسی مثل کرونا، سرماخوردگی و مشابه آن باشد. اکثر مواقعی که ویروس باعث سرفه می‌شود نیاز به درمان خاصی نیست.
علت سرفه طولانی (مزمن)
سرفه طولانی و مزمن معمولا ناشی از سیگار کشیدن، پایین رفتن خلط و موکوس از گلو به سمت مسیرهای هوایی، آسم، بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) و برخی داروها هستند. در کودکان هم سرفه مزمن معمولا ناشی از آسم یا برخی گونه‌های کرونا در دوران پاندمی کروناست. در موارد نادر، سرفه مزمن می‌تواند ناشی از بیماری سل، عفونت قارچی ریه یا سرطان ریه باشد. سرفه مزمن در بزرگسالان بیشتر از 8 هفته و در کودکان عموما بیشتر از 4 هفته طول می‌کشد.
علت سرفه کوتاه مدت (حاد)
در این حالت عفونت در قسمت‌های بالایی مسیرهای هوایی است و حلق را تحت تأثیر قرار می‌دهد که به این نوع عفونت که موجب سرفه می‌گردد، URTI می‌گویند. دلایل عمده آن شامل ابتلا به آنفلوانزا، سرماخوردگی معمولی و لارنژیت (التهاب حنجره) است. اما گاهی اوقات قسمت‌های پایینی مسیر هوایی و ریه‌ها نیز درگیر می‌شوند (LRTI) که دلایل عمده آن ابتلا به برونشیت و ذات الریه و تب یونجه است. گونه‌های مختلف کرونا مثل امیکرون باعث URTI می‌شوند؛ به همین دلیل خفیف بوده و چندان خطرناک نیست. معمولا این نوع سرفه کمتر از 3 هفته طول می‌کشد.
انواع سرفه
سرفه‌ها انواع مختلفی دارند که با تشخیص نوع آن می‌توان اقدامات لازم و صحیح برای درمان سرفه در سریع‌ترین زمان ممکن انجام داد. درمان سرفه خشک به علت بروز آن و نوع سرفه شما بستگی دارد که در ادامه مقاله انواع سرفه را بررسی می‌کنیم:
- سرفه مرطوب یا مولد (Wet/Productive)
سرفه مرطوب یا مولد به سرفه‌ای می‌گویند که همراه با خارج شدن مخاط یا خلط گلو است. معمولا سرفه خلطی علامت ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا، ذات الریه یا COPD است. در این حالت همیشه حس می‌کنید رطوبت زیادی در پشت گلوی شما وجود دارد که نتیجه آن سرفه پیوسته است. تا زمانی که خلط زرد کمرنگ، بژ خیلی کم رنگ یا سفید رنگ باشد طبیعی است؛ اما اگر سبز تیره، قهوه‌ای تیره یا زرد پررنگ باشد، نشانه عفونت باکتریایی است. اگر خلط همراه با خون یا رنگ غیر طبیعی باشد باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
سرفه خشک (Dry)
سرفه خشک معمولا در پاسخ به خشکی هوا یا محیط اطراف، خشکی نای یا عفونت‌های بخش بالایی سیستم تنفسی ایجاد می‌شوند. به علت خشک بودن سرفه، احساس درد و زخم شدگی در گلو خواهید داشت و دیرتر هم بهبود پیدا خواهید کرد. سرفه خشک عموما همراه با لارنژیت، ورم لوزه‌ها، سوزش گلو یا حساسیت فصلی و آلرژی است. در صورتی که سرفه خشک طولانی شد یا صدای خشن ایجاد کرد به پزشک مراجعه کنید. سرفه کرونایی هم از نوع سرفه خشک است.
این سرفه‌ها باعث بروز حملات سرفه‌ای پی در پی شده و بسیار اذیت کننده هستند. سرفه‌های حمله‌ای معمولا بخاطر درد در دیافراگم، ناحیه شکمی، معده یا حتی سردرد هستند. سیاه سرفه نمونه‌ای از سرفه حمله‌ای است. درد عضلانی و تهوع در کنار سرفه حمله‌ای هم رخ می‌دهند.
تشخیص سرفه کرونا از سایر بیماری‌ها
با اینکه طبق اعلام سازمان CDC، سرفه یکی از نشانه‌های ابتلا به کرونا محسوب می‌شود و بیشتر از نوع خشک است اما نمی‌توان با مشاهده سرفه یا بررسی آن، کرونا را تشخیص داد چون هیچ تفاوتی با سرفه در سایر بیماری‌ها ندارد. حتی با اینکه 60 تا 70% کسانی که علائم کرونا را داشته‌اند، سرفه خشک جزو علائم اولیه آنها بوده، اما باز هم نمی‌توان نظر قطعی داد چون همانطور که مشاهده کردید، دلایل زیادی باعث ایجاد سرفه در انواع مختلف می‌شود.
CDC همچنین اعلام کرد، معمولا اگر در کنار سرفه، علائم زیر هم مشاهده شدند می‌توانیم بگوییم که سرفه بیمار از علائم ابتدایی ابتلا به کروناست:
تنگی نفس
ضعف، بی حالی و خستگی
بدن درد یا درد عضلانی
سردرد
خشکی دهان و گلو
از دست دادن حس چشایی یا بویایی
گلو درد و سوزش گلو
حالت تهوع یا استفراغ
آبریزش بینی
باز هم تأکید می‌کنیم سرفه خشک، لزوما به معنای ابتلا به کرونا نیست. تشخیص قطعی بعد از انجام تست PCR کرونا مشخص خواهد شد. در آزمایشگاه تخصصی ویروس شناسی کیوان، تست کرونا با بالاترین دقت و کمترین زمان انجام خواهد شد. البته این امکان در منزل شما نیز وجود دارد؛ شما می‌توانید تنها با چند کلیک، درخواست تست کرونا در منزل خود را ثبت نمائید. همین حالا روی تصویر زیر کلیک کنید.
معمولا سرفه کودکان و بزرگسالان اگر بیشتر از 3 هفته طول بکشد و هیچ بهبودی در طی این مدت حاصل نشده باشد، توصیه می‌کنیم به پزشک متخصص مراجعه کنید. اما دلایل دیگری هم هستند که در صورت مشاهده شدن باید به پزشک مراجعه کنید:
بدتر شدن تدریجی سرفه
ایجاد تورم یا توده‌های کوچک در ناحیه گردن
کاهش وزن
سرفه‌های شدید و پیوسته
مشکلات در بلع غذا
تغییرات دائمی در تون و شدت صدا
خون بالا آوردن همراه سرفه
تنگی نفس و یا به سختی نفس کشیدن
درد قفسه سینه
تبی که به مرور زمان کاهش نیابد
درمان سرفه خشک و مرطوب در خانه
شاید شماهم به دنبال معجزه سرفه خشک کودکان و بزرگسالان باشید اما همانطور که قبلا به آن اشاره کردیم، درمان سرفه خشک به علت بروز آن بستگی دارد. در اغلب موارد سرفه خشک در اثر ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا، کروناویروس، بیماری آسم و سموم محیطی مانند آلودگی هوا و یا دود سیگار بروز می‌کند.
بهترین روش درمان سرفه کودکان و بزرگسالان در مواردی که عامل آن ویروسی باشد، استراحت کامل، نوشیدن مایعات زیاد و مصرف غذاهای مقوی و غیر سرخ کردنی است چرا که آنتی بیوتیک‌ها روی ویروس‌ها تأثیری ندارند. با این‌حال مصرف برخی داروهای بدون نسخه (OTC) می‌توانند به کاهش سرفه‌های خشک به شما کمک کنند، به‌ویژه زمانی که سرما خورده باشید.
بیشتر درباره درمان سرفه کودکان اینجا بخوانید.
پزشکان با توجه به علت ایجاد کننده سرفه، داروهای مختلفی مثل کدئین، دکسترومتورفان و مشابه آن تجویز می‌کنند. با این حال به هیچ وجه خودسرانه و بدون تجویز پزشک، دارو مصرف نکنید.
روش‌های درمان خانگی سرفه طبق توصیه طب سنتی و سازمان NHS انگلستان عبارتند از:
- عسل و لیمو: ترکیبی اعجاب انگیز و معجزه آسا که اگر تأثیر بهتری نسبت به داروهای بدون نسخه برای درمان سرفه داشته باشد کمتر نیست.
- نوشیدن مایعات زیاد: نوشیدن مایعات زیاد مخصوصا مایعات گرم مثل آبگوشت، چای کمرنگ یا عصاره لیمو، به رقیق سازی موکوس و خلط، خارج شدن سریع‌تر آن و در نتیجه درمان سرفه خلطی کمک می‌کند.
- عسل: یک قاشق چایخوری عسل به بهتر شدن سرفه‌ها و جلوگیری از زخم شدن گلو کمک زیادی می‌کند. همچنین عسل دارای خاصیت ضد التهابی است که می‌تواند به سرفه خشک را تسکین داده و سوزش گلو را کمتر کند. برخی پزشکان چای عسل را بهترین داروی گیاهی برای درمان سرفه خشک خوانده‌اند. به هیچ وجه برای درمان سرفه کودکان زیر 1 سال عسل ندهید چون حاوی باکتری‌های مضر برای آنهاست و منجر به واکنش آلرژیک یا بوتولیسم نوزادان می‌شود.
- چای زنجبیل: زنجبیل به دلیل خاصیت ضد التهابی خود می‌تواند به درمان سرفه خشک کمک کند. همچنین برای حالت تهوع و درد نیز این گیاه موثر است. تحقیقات نشان داده که ترکیبات ضد التهابی زنجبیل، به شل شدن غشای مخاطی دستگاه تنفسی کمک کرده و باعث پاکسازی مسیرهای هوایی و گلو می‌شود. در نتیجه سرفه خشک بهبود و کاهش می‌یابد.
- آویشن: آویشن یک داروی ثابت شده برای درمان سرفه و گلودرد تلقی می‌شود به طوری که شربت‌های زیادی با آویشن برای درمان سرفه شدید تولید شده است. می‌توانید روزانه 2 قاشق چای خوری آویشن به یک فنجان آب جوش اضافه نمائید و پس از 10 دقیقه میل نمائید. پیش از مصرف آویشن از اینکه به آویشن آلرژی ندارید مطمئن شوید. علامت حساسیت به آویشن شبیه علائم مسمویت ناشی از غذای آلوده است.
- زردچوبه: درمان گیاهی سرفه خشک با زردچوبه نیز امکان پذیر است. زردچوبه به دلیل خواص ضد التهابی برای درمان سرفه خشک بسیار موثر است. می‌توانید زدرچوبه را با مقداری فلفل سیاه مصرف کنید تا بهتر جذب خون شود. برای مصرف، یک قاشق چای خوری زردچوبه را به یک هشتم قاشق چای خوری فلفل سیاه مخلوط کرده و به یک نوشیدنی اضافه نمائید.
- دمنوش گل ختمی: یک معجزه سرفه خشک محسوب می‌شود. دمنوش گل ختمی یکی از گیاهان با خاصیت درمانی است که برای بهبود سرماخوردگی و بیماری‌های تنفسی مفید است. این دمنوش خلط آور است برای افرادی که از سرفه خشک رنج می‌برند یک پیشنهاد عالی است. مصرف دمنوش گل ختمی، سینه را نرم کرده و مشکلات تنفسی را رفع می‌کند.
- مرطوب کردن هوا: برای بهبود سرفه از دستگاه رطوبت ساز سرد استفاده کنید یا دوش آب گرم همراه با بخار بگیرید.
همچنین استفاده از محلول پلارژین برای درمان سرفه و کاهش علائم بیماری‌های تنفسی و ویروسی موثر است. جهت کسب اطلاعات بیشتر روی تصویر زیر کلیک کنید.
درمان سرفه خشک در طب سنتی
متخصصان طب سنتی علاوه بر موارد ذکر شده، موارد زیر را نیز برای درمان سرفه خشک کودکان و بزرگسالان موثر دانسته‌اند:
استنشاق گیاهان برای درمان سرفه
درمان سرفه خشک با رایحه درمانی از قدیم نیز رایج بوده است. به عنوان نمونه، استنشاق اسانس اکالیپتوس به تنهایی یا همراه با بخور می‌تواند باعث تسکین سرفه خشک شود. همچنین پخش رایحه‌هایی مانند اکالیپتوس در اتاق نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
بخور برای درمان سرفه
اگر شب‌ها نمی‌توانید سرفه خشک خود را متوقف کنید، محیط اطراف خود را به خوبی مرطوب نگه دارید. شما می‌توانید با قرار دادن یک دستگاه بخور در اتاق خواب‌تان و یا استفاده از بخار حمام گرم به تسکین و درمان سرفه خشک کمک کنید. مرطوب نگه‌داشتن محیط، نقش موثری در درمان سرفه خشک دارد.
غرغره آب نمک برای درمان سرفه
غرغره آب نمک به بهبود ناراحتی و سوزش گلو ناشی از سرفه خشک کمک می‌کند. همچنین نمک با خاصیت ضد باکتریایی خود به از بین بردن باکتری‌های دهان و گلو کمک می‌کند. برای استفاده، یک قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل نمائید و در طول روز مصرف نمائید. غرغره آب نمک قبل از خواب به بی حسی و تسکین درد گلو در خواب کمک کننده خواهد بود.
استفاده از دستگاه‌های تسویه هوا نیز می‌تواند در درمان سرفه خشک موثر
باشد. ضمنا موقع خواب زیر سرتان چند بالش بگذارید و و با غرغره آب گرم و
نمک به خارج شدن موکوس و خلط کمک کنید. جهت اطمینان از وجود ویروس کرونا یا
سایر ویروس‌ها در بدن می‌توانید تست در منزل انجام دهید.
