فرشتگان زنده می‌مانند

110 پیوند در 6 سال
یکی از مهم‌ترین پیوندهای عضو در کودکان، کبد است که قدمتی کمتر از 3دهه در کشور دارد و برای نخستین‌بار از بیمارستان نمازی شیراز شروع شد. از حدود 6سال قبل انجام این پیوند در بیمارستان امام‌خمینی(ره) تهران آغاز شد و حالا هم مرکز طبی کودکان به‌صورت مستقل پیوند کبد در کودکان را انجام می‌دهد. حسین علیمددی، فوق‌‌تخصص گوارش و کبد کودکان در بیمارستان طبی کودکان و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران در این‌باره به همشهری می‌گوید: «از سال 96 تاکنون تقریبا 110عمل پیوند کبد به‌صورت مشترک بین 2بیمارستان در تهران انجام شده که میزان موفقیت آنها حدود 85درصد بوده است. آمار موفقیت این جراحی‌ها در کشور با استانداردهای جهانی یکسان است؛ یعنی ما هم تنها 15درصد از کودکان را به‌دلیل عوارض بعد از پیوند از دست داده‌ایم و این عدد در سایر کشورهای پیشرفته در این حوزه و مراکز معتبر دنیا هم وجود دارد.»

تهران، سانتر پیوند اعضای کودکان می‌شود
علیمددی ادامه می‌دهد: «در ادامه راه ‌افتادن پیوند کبد کودکان در تهران به‌عنوان سانتر دوم پس از شیراز قرار شد این پیوند به‌صورت مستقل در مرکز طبی کودکان و دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شود. خرداد امسال نخستین پیوند روی یک کودک 14ساله انجام شد و دومین پیوند هم برای یک کودک حدودا 2ساله بود. برای این کودک پیوند برای دومین‌بار انجام شد؛ چون او قبلا یک پیوند ناموفق هم داشت؛ به همین دلیل به لحاظ تکنیکی، عمل بسیار سختی به شمار می‌رفت، اما با هنر جراحی که در کشور داریم، این مسئله به‌خوبی محقق شد.» به‌گفته این پزشک، پیوند کلیه و پیوند مغز استخوان و سلو‌ل‌های بنیادی هم مدت‌هاست که در کشور انجام می‌شود، اما قرار است این مرکز به سانتر پیوند اعضای کودکان در کشور تبدیل شود: «تمام تخصص‌ها در این مرکز وجود دارد و قرار است در آینده پیوند قلب هم اضافه شود. پیوند کبد کودکان هم به سمت کاهش سن آنها خواهد رفت.» علیمددی درباره تفاوت پیوند عضو در کودکان و بزرگسالان هم می‌گوید: «کلا به لحاظ تکنیکال، مراقبت‌های بعد از پیوند مشکل‌تر هستند. پیوند اعضای کودکان به‌ویژه در وزن‌های کمتر مهارت و تجهیزات پیشرفته‌تر می‌خواهد.»

دوره‌های تخصصی پیوند عضو کودکان برای خارجی‌ها
«ایران جزو کشورهای با آمار پیوند بالاست و این مسئله درباره کودکان هم وجود دارد.» علیمددی با بیان این مطلب درباره رتبه کشورمان در جراحی‌های پیوند عضو کودکان توضیح می‌دهد: «در شیراز حدود 3دهه است که پیوند عضو کودکان در حال انجام است؛ به‌گونه‌ای که آمار پیوند آنها جزو برترین‌ها در دنیاست. این مسئله باعث شده که متخصصان کشورهای همسایه دوره‌های تخصصی پیوند اعضا در کودکان را زیرنظر استادان ایرانی بگذرانند و سپس در کشور خودشان اقدام به راه‌اندازی چنین مراکزی کنند.»‌ او همچنین درباره مراجعه کودکان خارجی برای انجام چنین پیوندهایی می‌گوید: «علاوه بر اینکه درباره پیوند مغز استخوان و سلول‌های بنیادی از کشورهای دیگر کودکان زیادی داریم، درباره پیوند کبد هم حضور بیماران ارجاعی فراگیر است. آمارها هم نشان می‌دهد که ما از این نظر جزو کشورهای برتر هستیم.»

وضعیت نگران‌کننده برای آینده کودکان
«کودکانی که اکنون با سرعت و گستردگی بیشتری پیوند کبد می‌شوند، همان‌هایی هستند که تا همین 10سال قبل جان خودشان را از دست می‌دادند، اما اکنون با افزایش تعداد پیوندها می‌توانند سال‌ها عمر کنند.» علیمددی با بیان این مطلب درباره وضعیت پیوندهای کبدی در کودکان و احتمال افزایش آنها در آینده هم توضیح می‌دهد: «آمار پیوندهای کبدی در حال حاضر افزایشی نیست؛ این در حالی است که در برخی از موارد پیوند، هیچ پیشگیری خاصی وجود ندارد و این مسئله به‌صورت ژنتیک در کودکان رخ می‌دهد. توصیه کاملا کاربردی ما این است که افراد از ازدواج‌های فامیلی پرهیز کنند یا حتما مشاوره‌های ژنتیک اصولی و مناسب داشته باشند؛ چون دلیل اصلی پیوند کبد، بیماری‌های ژنتیک است.» او نکته دیگر را بیماری‌ای تحت عنوان آترزی مجاری صفراوی عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: «این بیماری که طی آن مجاری صفراوی در کودکان تشکیل نمی‌شود، اگر قبل از 60روز‌گی نوزاد شناسایی شود، عملی انجام می‌شود که دیگر نیازی به پیوند نخواهد داشت یا در سنین بالاتر انجام می‌شود که عوارض کمتری دارد. در این زمینه خانواده‌ها اگر زردی کودکشان بعد از 14روز‌گی ادامه‌دار بود و مدفوع سفیدرنگ و ادرار پررنگ داشت باید به متخصص مراجعه کنند.» سومین دلیلی که این متخصص به آن اشاره می‌کند، چاقی کودکان است که البته هنوز به‌عنوان یک علت اصلی در پیوند کبد مطرح نیست، اما احتمالا در سال‌های آینده به معضل نظام سلامت تبدیل خواهد شد: «چاقی باعث کبد چرب و نارسایی کبد می‌شود. در افراد بزرگسال یکی از دلایل اصلی پیوند، کبد چرب است. علاوه بر این، نکته مهم اینجاست که چاقی در کودکان می‌تواند مشکلات مهمی ازجمله چربی خون بالا، فشار خون و مشکلات قلبی – عروقی را ایجاد کند که تمامی آنها با تحرک فیزیکی و کنترل تغذیه کودکان قابل پیشگیری خواهد بود.»

لیست انتظار 8نفره کودکان برای پیوند
پیوند عضو در کودکان همانند بزرگسالان باید با تقویت فرهنگ از سوی مردم افزایش پیدا کند. سال‌هاست که ایران فاصله معناداری با شاخص اهدای عضو در کشورهای رتبه اول تا دهم جدول جهانی اهدای عضو دارد؛ این در حالی است که آمارها نشان می‌دهد سالانه چندین هزار عضو قابل اهدا به خاک سپرده می‌شود. علیمددی هم این نکته را تأکید می‌کند و در ادامه می‌گوید: «برای نجات کودکان نیاز داریم که فرهنگ اهدای عضو در کشور بیشتر شود. اکنون در لیست انتظار بیمارستان حدود 7 تا 8کودک قرار دارند که کبدی برای آنها نیست و اهدای عضو می‌تواند جان این کودکان را نجات دهد.»/همشهری