افزایش درخواست سقط جنین

زن فقیر بود و می‌خواست جنین‌اش را سقط کند، ما اما در آرزوی فرزند بودیم. 60میلیون تومان به زن دادیم، 100میلیون تومان هم به دکتر تا برای‌مان پرونده رحم اجاره‌ای درست کند. حالا پسرم چهارماهه‌ است.
 
راویان زندگی‌های نیمه‌تمام

خیابان ناصرخسرو، زندگی‌های نیمه‌تمام زیادی را روایت می‌کند، فروشندگان، همان‌ها که دست در جیب در گوشه و کنار خیابان، رهگذران را رصد می‌کنند، قصه فراوان دارند؛ قصه‌های زنان و مردانی که ناکام از پیدا کردن راهی برای خروج از بحران، دست به دامان خیابانی شلوغ و معروف شده‌اند. ناصرخسرو دارو فراوان دارد، تاریخ‌مصرف گذشته، تقلبی و با قیمت بالا. هیچ‌کس اصالتش را تایید نمی‌کند. خریدار شانس بیاورد، پول زیادی بدهد، در کوچه پس‌کوچه‌هایش داروهای اصل هم پیدا می‌کند.

دسترسی آسان با یک جست‌وجوی اینترنتی

فروشنده‌های دارو از مصرف این داروها و نتیجه‌اش اطمینان دارند؛ داروهایی که به‌راحتی در دسترس است. اما «سمیه» که تجربه مصرف این دارو را دارد، از سختی مصرف این دارو می‌گوید: «من حدود 33سال دارم و مادر دو دختر 10 و 5 ساله هستم، وقتی فهمیدم دوباره باردار هستم دراین‌باره که باید هرطور شده این بچه را سقط کنم، تردید نداشتم. شرایط اقتصادی خیلی سخت است و ما هنوز مستاجر هستیم. اصلا نمی‌توانستم به فرزند دیگری فکر می‌کنم. رفتم سونوگرافی و متوجه شدم در هفته پنجم بارداری هستم، پس هنوز می‌توانستم با ریسک کمتری سقط کنم. در اینترنت سرچ کردم و به‌راحتی در اولین صفحه که پیدا شد، توانستم قرص آمریکایی را برای سقط جنین سفارش دهم. ارسال با پست نداشتند و فقط به شهرهای محدودی با پیک مخصوص خودشان ارسال می‌کردند. من چون ساکن تهران نبودم، آدرس منزل یکی از اقوام را دادم و آنها دارو را تحویل گرفتند و به دست من رساندند. فروشنده، خانم دکتری بود که با یک خط اعتباری با من تماس گرفت و طریقه مصرف قرص را شرح داد. در آن دو روزی هم که درگیر مصرف دارو بودم با من تماس می‌گرفت و احوالم را جویا می‌شد یا  مرا راهنمایی می‌کرد. بعد از دو روز که از سقط مطمئن شد، دیگر خط را برای همیشه خاموش کرد.» او از شرایط جسمانی خود درحین سقط جنین اینطور می‌گوید: «نمی‌خواهم هرگز برای من و هیچ زنی در دنیا این تکرار شود. فکر می‌کنم یک‌بار مردم و دوباره زنده شدم. بعد از شروع مصرف قرص‌ها حالم خیلی بد شد و من را به درمانگاه بردند. هرچه مسکن می‌زدند روی من اثر نمی‌کرد. دکتر به خانواده‌ام گفت، باید سونوگرافی بشوم، به‌زحمت خودم را به سونوگرافی رساندم. اما قبل از سونوگرافی وقتی به سرویس بهداشتی رفتم احساس کردم لخته‌خونی به بزرگی کف‌دست از من خارج شده که مثل آبی روی آتش بود و تمام تنم آرام گرفت. برگشتم خانه و فکر کردم همه‌چیز تمام شده است. آن خانم دکتر هم که از احوال من مطمئن شد، خطش را خاموش کرد. دو روز بعد ناگهان دوباره احساس درد وحشتناکی کردم. من 2بار زایمان کرده بودم و با درد زایمان طبیعی آشنا بودم. اما به‌یقین می‌گویم این درد ده‌ها برابر آن بود. دوباره به درمانگاه رفتم و بعد از مسکن‌های قوی که اثری بر من نداشت، با گذشت زمان و خارج شدن جفت جنین از بدنم، دوباره بهتر شدم و با سونوگرافی مجدد دکتر به من گفت دیگر خطری تهدیدم نمی‌کند.» با همه اینها اما «سمیه» می‌گوید که از تجربه‌اش پشیمان نیست: «شاید تعجب کنید اما با تمام رنج‌هایی که کشیدم، باز هم می‌گویم که حاضر نیستم فرزند دیگری داشته باشم و اگر به عقب برگردم، باز هم سقط می‌کنم.» او می‌گوید که در حال حاضر نه خانه‌های بهداشت وسایل پیشگیری از بارداری را به‌طور رایگان در اختیار قرار می‌دهند، نه داروخانه قرص ال‌دی می‌فروشند: «واقعیت این است اگر نخواهید بچه‌دار شوید هیچ‌کدام از اینها تاثیری در تصمیم تو نخواهد داشت. شاید فقط اگر یک‌روز شرایط اقتصادی تغییر کند، بتوان بیشتر به بچه فکر کرد.»

160 میلیون تومان برای خرید جنین

«فهیمه» زن حدودا 50ساله‌ای است که جنین زن دیگری را خریده. او هم می‌گوید: «تمام سال‌های عمر و جوانی‌ام را در مطب‌ها و بیمارستان‌ها به‌امید بچه‌دار شدن گذراندم اما فایده نداشت. وضع مالی آنچنان خوبی هم نداشتیم. من و همسرم هر دو در یک شرکت کار می‌کردیم اما آرزوی بچه‌دار شدن را نمی‌توانستیم در خودمان نادیده بگیریم. یک‌روز در مطب دکتر با خانمی آشنا شدم که فرزند سومش را باردار بود. می‌خواست بچه را سقط کند. می‌گفت، در یک زیرزمین کوچک بدون هیچ امکاناتی زندگی می‌کنم و نمی‌توانم بچه دیگری را به این زندگی اضافه کنم. از او خواهش کردم این کار نکند و در قبال اینکه تمام هزینه‌های بارداری و زایمان او را به‌همراه یک مبلغ پول نقد تقبل کنم، بچه را به ما بدهد. بعد از صحبت‌های زیادی با آن خانواده درنهایت قبول کردند. 60میلیون تومان به آن خانواده دادیم و 100میلیون تومان هم به دکتر پرداخت کردیم تا پرونده رحم اجاره‌ای برای ما درست کند و ما بتوانیم به‌اسم خودمان برای بچه شناسنامه بگیریم. تمام هزینه‌های بیمارستان را هم پرداخت کردیم و بچه را بعد از تولد به خانه آوردیم. پسرم الان حدود چهارماه دارد و زندگی ما را به‌طور کلی تغییر داده است. من از کارم استعفا دادم و برگشتم خانه تا بیشتر مراقب بچه باشم. هنوز هم شرایط اقتصادی برای ما همان‌طور است اما با شیرینی حضور پسرم، قابل‌تحمل می‌شود. درباره آینده گاهی نگران می‌شوم ولی امروز نمی‌خواهم به آن فکر کنم.»
آماری نیست اما «وحشتناک» است

قانون «جوانی جمعیت»، به افراد صاحب فرزند، بعضی امتیازات مالی و شغلی را می‌دهد و در کنار این مشوق‌های مالی، امکان پیشگیری از بارداری و سقط جنین را محدود و ممنوع می‌کند. براساس قانون جدید «جوانی و جمعیت»، سقط جنین پس از غربالگری، باید به تایید شورایی متشکل از دو فقیه، یک قاضی و چند پزشک برسد و تصمیم مادر در این زمینه تعیین‌کننده نخواهد بود؛ ماماها و پزشکان متخصصی هم که به سقط جنین کمک کنند، براساس این قانون مجازات خواهند شد. اما بعد از گذشت بیش از یک‌سال از اجرای این طرح، افزایش قابل‌توجه آمار سقط جنین غیرقانونی در ایران، رئیس‌جمهوری را هم به واکنش واداشت به‌طوری‌که او در جلسه ستاد ملی جمعیت، آمار سقط‌ جنین‌ غیرقانونی در کشور را نگران‌کننده دانست.

گشت‌ و کارگروه‌های فرهنگی

فراموشی سلامت روان مادران

سپیده علیزاده، کارشناس ارشد روانشناسی و مدیرعامل موسسه کاهش آسیب نور سپید هدایت که سال‌های زیادی در حوزه آسیب‌های زنان به‌ویژه در مسئله سقط جنین فعالیت کرده در گفت‌وگو با «هم‌میهن» از تجربه‌های خود طی این مدت می‌گوید: «از سقط جنین گفتن در واژه یعنی از قتل و بریدن نفس کسی، آن هم یک کودک یا یک نوزاد حرف زدن. در اصل غلط بودن این عمل، شکی نیست ولی برای فردی که تجربه بزرگ کردن یک کودک را داشته باشد یا اینکه والد باشد، این قابل درک است که کشتن یک کودک، فقط بریدن نفس‌اش نیست، هربار که یک کودک نیاز به شنیده شدن دارد، ولی وقت شنونده بودن نداشته باشید، آن‌وقت که نیاز به صحبت کردن دارد، حوصله حرف زدن نداشته باشید، هربار که ‌باید وسیله‌ای برایش تهیه شود، توان مالی‌اش وجود نداشته باشد؛ انگار دیده نشده و از بین رفته است. متولد شده اما دیده نشده است. کودکان زیادی هستند که زاده می‌شوند اما کامل نمی‌شوند. مسائل اخلاقی و فرهنگی زیادی در تصمیم‌گیری به سقط جنین دخیل هستند. جوامع شرافتمند غالبا تشویق به سقط جنین نمی‌کنند و این عمل را رواج نمی‌دهند. اما منع سقط در شرایطی که پدر یا مادر آموزش‌های لازم پیشگیری از بارداری را ندیده‌اند یا شرایط مناسب زندگی را ندارند و تمایلی به ادامه بارداری ندارند، پیامدهای خود را به‌همراه خواهد داشت. کودکی که کسی چشم‌به‌راهش نباشد و ناخواسته‌ متولد شود، قطعا سختی‌های بیشتر و عمیق‌تری در زندگی خواهد داشت.»

تبعات فرزندناخواسته

سودابه کاظمی، رئیس انجمن متخصصان زنان و زایمان در گفت‌وگو با «هم‌میهن» از لزوم زیرساخت‌های اجتماعی برای فرزندآوری موفق می‌گوید. به اعتقاد او: «در ارتباط با مسئله گشت سقط جنین که این روزها شنیده می‌شود، می‌توان گفت که برخوردها و اقدامات کشور باید در جهتی باشد تا خانواده‌ها با رغبت به‌سمت فرزندآوری متمایل شوند. واضح است که بارداری ناخواسته حتی اگر منجر به تولد فرزند شود تبعات ناگواری از جنبه‌های مختلف اعم از روحی، روانی، اجتماعی و... برجای خواهد گذاشت. مشاوره‌های اصولی، همچنین رفع علل و عوامل اقتصادی و اجتماعی می‌تواند در این امر بسیار کمک‌کننده باشد. مشاوره باید در اولویت برنامه مقابله با سقط باشد. اگر علل و عوامل زمینه‌ساز برای ناخواسته بودن بارداری و تقاضای سقط رفع نشود، خانواده‌ای که دنبال سقط جنین است ممکن است به راه‌های خطرناک و خارج از قاعده‌ای روی بیاورد که می‌تواند برای سلامت مادر بسیار خطرساز باشد و این نکته خیلی مهمی در شاخص سلامت یک جامعه است.»

کاظمی ادامه می‌دهد: «درخصوص وسایل پیشگیری از بارداری،  بعد از قانون جوانی جمعیت درست است که پخش رایگان آنها در مراکز و خانه‌های بهداشت متوقف شده اما درحال حاضر لوازم ضروری در داروخانه‌های سطح کشور موجود است و تنها فروش آنها نظام‌مند شده است. اما موضوع سقط جنین در بسیاری از جوامع و کشورها منفور و مطرود بوده و به‌عنوان یک پدیده غیراخلاقی و غیرقانونی تلقی می‌شود بنابراین این مسئله قابل دفاع نیست. ازطرف‌دیگر باتوجه به معضل جمعیتی کشور و چاله جمعیتی که کشور ما در آن قرار گرفته و باتوجه به آمار غیرقابل اغماضی که از میزان سقط جنین‌های سالم در ایران گزارش می‌شود، قطعا نیاز به تمهیدات جدی در این زمینه است. این تمهیدات قاعدتا باید بر مبنای آسیب‌شناسی و واکاوی علل انجام سقط و باتکیه بر رفع آن علل باشد؛ یعنی خانواده‌ها با مشاوره‌های صحیح و اصولی مجاب شوند که دنبال سقط جنین نروند.» او می‌گوید: «روی صحبت ما باید به‌سمت دیگری باشد؛ درواقع ازطرفی‌دیگر شاهد هستیم دفاتر، مراکز یا پزشکانی هستند که متاسفانه به‌دلیل انتفاع مالی، نه‌تنها کمترین تلاشی برای دادن مشاوره به مادر و خانواده نمی‌کنند، بلکه به‌نوعی مشوق خانواده‌ها برای سقط‌اند؛ طبیعتا با این مراکز است که باید برخورد جدی صورت گیرد.»هم‌میهن