گسترش بانک های عمومی خون بند ناف ضرورتی اجتناب ناپذیر

به گزارش شفا آنلاین،کارشناسان علوم پزشکی می گویند، امروزه خون بند ناف هزاران نوزاد که منبع غنی سلول های بنیادی و ناجی بیماری های صعب العلاج به شمار می رود، به دلیل تعداد اندک بانک خون بند ناف در کشور دور ریخته می شود در حالی که با توجه به پیشرفت های پزشکی می توان بیشترین بهره را از آن داشت.

به عقیده آنان، با توجه به آینده روشن استفاده از بانک خون بند ناف در درمان بیماری ها و نیز اتخاذ سیاست ˈسلول درمانیˈ به جای ˈدارو درمانیˈ نیاز است حداقل در چند استان کشور این بانک ها دایر شود.

به دنبال تحقیقات گسترده دانشمندان ایرانی در زمینه سلول های بنیادین بویژه تولید رده های سلولی و ثبت جهانی آن، ایده راه اندازی بانک سلول های بنیادی خون بند ناف شکل گرفت و پژوهشکده رویان در سال 83 بانک خون بند ناف خصوصی رویان را راه اندازی کرد.

شش سال بعد از راه اندازی این تنها بانک خون بند ناف خصوصی کشور، سازمان انتقال خون در سال 89 بانک خون بند ناف دولتی را راه اندازی کرد که به صورت محدود فقط در تهران فعالیت می کند.

خون بند ناف (umbilical cord blood) یا به عبارت بهتر خون جفت نوزاد این هدیه الهی منبعی کم حجم اما غنی از سلول های بنیادی خونساز اولیه و سلول های پیشساز است که تا سالیان قبل آن را به عنوان زباله بیولوژیک، پس از خروج از رحم معدوم می شد.

این منبع غنی از سلول های بنیادی را خداوند سبحان به طور نامحدودی در دسترس بشر قرار داده است که برای درمان انواع بیماری های صعب العلاج ژنتیکی، خونی و عصبی کاربرد فراوان دارد.

سلول های بنیادی از راه های مختلفی تهیه می شود که یکی از آن ها سلول های بنیادی مغز استخوان است و دیگری خونی است که از بندناف و جفت جنین به دست می آید.

تهیه سلول های بنیادین از نمونه خون بند ناف از جمله شیوه های نوینی است که از سال 1998 میلادی حدود هشت سال پس از تاسیس نخستین بانک های ذخیره نمونه خون بندناف، در جهان رایج شده است.

به این ترتیب با نگهداری از خون بندناف نوزادان امکان درمان بسیاری از بیماری ها و خطرات احتمالی که ممکن است سلامت آینده کودک و دیگر اعضای خانواده او را به خطر بیندازد، افزایش می یابد.

بیماری هایی که غالباً در گروه بیماری های خاص با منشاء خونی هستند، تالاسمی، کم خونی مادرزادی و اختلالات سیستم ایمنی و برخی بیماری های قلبی و کبدی از جمله بیماری هایی به شمار می روند که با کمک سلول های بنیادین قابل درمان هستند.

امروزه حدود 170 بانک خون بند ناف عمومی و خصوصی حاوی بیش از 400 هزار واحد خون بند ناف در سراسر جهان تاسیس شده و تاکنون بیش از 15 هزار پیوند خون بند ناف در جهان انجام شده است و هر ساله حدود سه هزار پیوند جدید انجام می شود.

به عنوان نمونه در قاره آسیا، شبکه خون بند ناف ژاپن در سال 1999 راه اندازی شد که 36 هزار نمونه در 11 بانک خون بند ناف عمومی و خصوصی ذخیره شده است؛ از این تعداد تاکنون حدود چهار هزار و 800 پیوند در کودکان و افراد بالغ انجام شده است.

در چین هفت بانک خون عمومی وجود دارد و بیش از 40 هزار نمونه فریز شده و 200 پیوند با استفاده از خون بند ناف صورت گرفته است.

کره جنوبی نیز صاحب پنج بانک عمومی خون بند ناف است و هفت بانک خصوصی نیز در این کشور فعالیت دارد.

این در حالی است که در ایران فقط بانک خون بند ناف رویان به عنوان تنها بانک خصوصی فعالیت می کند که تاکنون بنا به گفته مسوولان آن، خون بند ناف 40 هزار نوزاد در این مرکز ذخیره سازی شده است.

شماری از کارشناسان و پزشکان مازندران با ابراز نگرانی از جمعیت روز افزون انواع بیماری های صعب العلاج ژنتیکی، خونی و عصبی در جامعه، استفاده از سلول های بنیادی و راه اندازی بانک خون بند ناف در کشور را برای درمان انواع بیماری ها با حمایت دولت امری اجتناب ناپذیر می دانند.

آنان فرایند نگهداری و راه اندازی بانک خون بند ناف با داشتن تجهیزات منطبق با استاندارهای جهانی را هزینه بر می دانند و خواهان برنامه ریزی همه جانبه دولت برای جلوگیری از هدر رفت سرمایه ملی در تامین داروهای بیماران هستند.



* تاسیس بانک های عمومی ضروری است

مسوول بانک خون بند ناف و سلول های بنیادین سازمان انتقال خون کشور در این باره گفت: امروز سیاست جهانی بر این است که خون بند ناف نوزاد در بانک خون بند ناف عمومی یا دولتی نگهداری شود.

ˈمهین نیکوگفتارˈ  ایجاد بانک خون بند ناف منطبق با استانداردهای جهانی را هزینه بر دانست و افزود: در شرایط کنونی ورود دولت و حمایت دولتی برای ایجاد و گسترش بانک خون بند ناف دولتی بسیار امری اجتناب ناپذیر است.

وی جمع آوری، ذخیره سازی و پردازش خون بند ناف را هدیه الهی و رایگان برای نجات بیماران صعب العلاج دانست و گفت: ضروری است دولت برای راه اندازی بانک خون بند ناف عمومی بیش از پیش سرمایه گذاری کند.

وی خاطرنشان کرد: تا دولت در این امر خطیر بهداشتی ورود نکند، نمی توانیم آن گونه که شایسته است در جمع آوری و ذخیره سازی خون بند ناف در همه نقاط کشور موفق شویم.

نیکو گفتار ادامه داد: این سازمان برای تقویت بانک خون بند ناف برنامه ریزی های خوبی در چند ماه اخیر انجام داده است.

مسوول بانک خون بند ناف و سلول های بنیادی سازمان انتقال خون کشور گفت: قصد داریم رییس جمهوری را متقاعد کنیم تا حمایت ویژه ای برای تقویت این بانک داشته باشد تا در چهار سال آینده به خودکفایی برسیم.

وی با بیان این که هر بیمار برای دریافت هر واحد خون بند ناف جهت پیوند باید 20 الی 40 هزار یورو از خارج هزینه کند، ادامه داد: دولت باید برای جلوگیری از هدر رفت این هدیه الهی و خروج ارز از کشور برای ایجاد بانک خون بند ناف دولتی و یا تقویت و گسترش این بانک در سازمان انتقال خون حمایت هم جانبه کند.

نیکو گفتار گفت: از آغاز فعالیت این بانک تاکنون خون بند ناف هزار و 900 نوزاد در این مرکز ذخیره سازی شده که بسیار کم است.

به گفته وی تاکنون از ذخیره خون بند ناف این سازمان 9 مورد پیوند در بیمارستان شریعتی تهران انجام شده است.

وی با اشاره به بیماری ها صعب العلاج در کشور و نا توانایی مالی بسیاری از خانواده ها در ذخیره سازی خون نوزادان خود در بانک خون بند ناف خصوصی خاطرنشان کرد: وجود بانک خون بند ناف عمومی هم برای متقاضی و هم برای دولت منافع فراوان دارد.

نیکوگفتار تصریح کرد: مردم برای ذخیره سازی خون بند ناف نوزادان در این بانک های دولتی هیج وجهی پرداخت نمی کنند که همین امر موجب استقبال آنان به این مراکز می شود.

وی به کشور اسپانیا اشاره کرد و گفت: امروز بیشترین پیوند سلول های بنیادی در جهان در این کشور صورت می گیرد زیرا 57 بانک خون بند ناف عمومی در اسپانیا فعالیت دارد که خون بند ناف نوزادان را ذخیره سازی می کنند.

مسوول بانک خون بند ناف سازمان انتقال خون کشور اظهار داشت: به خاطر بالا بودن مخارج پیوند با سلول های بنیادی و هزینه نگهداری آن در بانک خصوصی، راه اندازی شماری از بانک خون بند ناف عمومی در سراسر کشور الزامی است.

با این حال یک پزشک زنان و زایمان در استان مازندران که خواست نامش ذکر نشود، برنامه ریزی مسوولان امر در ایجاد بانک خون بند ناف در کشور را ناکارآمد دانست و تاکید کرد: مسوولان امر در اتخاذ این تصمیم مهم نیاز ضروری جامعه کوتاهی می کنند.

وی گفت: برآیند اخبار رسانه ها نشان می دهد که مسوولان هنوز برای راه اندازی بانک خون بند ناف عمومی در کشور برنامه ریزی جدی ندارند و اگر دارند در اولویت سیاست کاری نهادهای مربوط قرار ندارد.

این پزشک با بیان این که علم امروز به سمت سلول درمانی حرکت می کند، خاطرنشان کرد: امروزه دارو درمانی جای خود را به سلول درمانی داده و ضروری است دولت خون بند ناف نوزادان را در همه نقاط کشور جمع آوری کند.

وی فرهنگ سازی توسط رسانه های گروهی برای آگاهی بخشی زوجین در ذحیره سازی خون بندناف نوزادانشان را ضروری دانست و تاکید کرد: تاخیر در تصمیم گیری ها در تحقق این امر مهم در شرایط کنونی میلیاردها تومان بر اقتصاد کشور و مردم خسارت وارد می کند.



* بی اطلاعی خانواده ها از اهمیت نگهداری خون بند ناف

شماری از والدین مازندرانی با تاکید بر ضرورت آگاهی بخشی زوجین، خاطر نشان کردند که بسیاری از والدین از اهمیت نگهداری خون بند ناف فرزندان خود بی اطلاع هستند.

ˈمحمدرضا حسینیˈ جوان اهل آمل گفت: آگاهی مردم از مزایای خون بند ناف بسیار کم و ضروری است مجامع پزشکی و بیمارستان ها و رسانه ها برای آگاهی بخشی مردم از این موضوع مهم بهداشتی تلاش بیشتر کنند.

وی با یادآوری این که روزانه بارها تبلیغاتی چون چیپس و پفک از شبکه های صدا و سیما تبلیغ می شود، اظهار داشت: مسوولان باید پاسخ دهند که چرا این موضوع مهم بهداشتی در جامعه اطلاع رسانی نمی شود.

وی به تولد نخستین فرزندش طی ماه گذشته اشاره کرد و گفت: اگر از اهمیت نگهداری خون بندناف نوزادان آگاه بودم به طور قطع برای ذخیره سازی خون بند ناف فرزندم اقدام می کردم.

ˈسمیه ساداتیˈ مادر سه فرزند نیز با اشاره به جمعیت روز افزون بیماران لاعلاج در جامعه بر ضرورت ذخیره سازی خون بند ناف توسط زوجین جدید تاکید کرد.

این مادر اهل محمودآباد مازندران گفت: هیچ مرکزی در این شهرستان فعالیتی در زمینه بانک خون بند ناف ندارند و بسیاری از خانواده ها از ذخیره سازی آن بی اطلاع هستند.

وی تاکید کرد: اگر خانواده ها از این موضوع اطلاع ندارند بهتر است مراکز بهداشتی خون بند ناف را جمع آوری کنند و برای درمان بیماران صعب العلاج در سراسر کشور استفاده کنند.



* استقبال والدین از نگهداری خون بند ناف

مسوول پذیرش و هماهنگی بانک خون بند ناف رویان استان های مازندران و گلستان می

گوید: این بانک خوصوصی فعالیت خود را از سال 87 در این منطقه آغاز کرد و تاکنون سه هزار نوزاد در آن عضویت دارند.

ˈتمنا شمیرانیˈ  به روند رو به رشد اعضای این بانک اشاره کرد و افزود: سالانه به طور میانگین 50 تا 60 زوج متقاضی انعقاد قرارداد با این بانک هستند.

وی اظهار داشت: والدین برای فریز اولیه خون نوزاد در بانک خون رویان بدون هزینه آزمایش باید یک میلیون و650 هزار تومان و بابت هزینه نگهداری سالانه 115 هزار تومان وجه پرداخت کنند.

شمیرانی فرهنگ سازی برای ذخیره سازی خون بند ناف در دنیای پر از بیماری های صعب العلاج کنونی را ضروری دانست و گفت: از نظر تعداد عضو، مازندران بعد از استان های تهران، خراسان و اصفهان در رتبه چهارم قرار دارد.

وی ذخیره سازی خون بند ناف را نوع بیمه برای فرزند و دیگر اعضای خانواده دانست و خاطر نشان کرد: اکنون بیش از 20 نوع بیماری خونی بدخیم در ایران درمان می شوند که درمان این بیماری ها با سلول های بنیادی بسیار اثرگذار است.

شمیرانی ادامه داد: در کشورهای پیشرفته بیماری های دیگری نیز با سلول های بنیادی درمان می شوند و ضروری است ایران به جایگاه مناسبی در این زمینه دست یابد.

وی فریز کردن خون بند ناف را هزینه بر دانست و تصریح کرد: بخش اعظمی از اعضای این بانک خون خصوصی از خانواده های متوسط به بالا هستند که بابت پرداخت هزینه های آن نگرانی ندارند.



* علاج 70 بیماری بدخیم با سلول های بنیادین

مدیر بانک خون بندناف رویان استان های گلستان و مازندران گفت: تحقیقات در زمینه سلول های بنیادین امروزه امید به زندگی را افزایش داده است.

ˈمحمدصابر انصاریˈ  افزود: درمان بسیاری از بیماری های صعب العلاج که زمانی رویای دانشمندان بود، امروز با سلول های بنیادین به واقعیتی دست یافتنی مبدل شده است.

وی ادامه داد: پتانسیل درمان بیش از 70 نوع بیماری بدخیم با استفاده از سلول های بنیادین به دانش فنی، آن را به مثابه انقلابی در عرصه پزشکی مطرح کرده است.

وی با بیان این که دانش پزشکی به دنبال جایگزینی سلول درمانی به جای دارو درمانی یا مکمل آن است، اظهار داشت: استفاده از انواع سلول های بنیادین از جمله سلول های جنینی، مغز استخوان، خون بند ناف و سلول های موجود در ارگان های مختلف و همچنین سلول های موجود در خون محیطی به عنوان گزینه های مناسب درمان همواره مورد توجه قرار گرفته است.

به گفته وی از بین این سلول ها، سلول های بنیادین مغز استخوان، خون بند ناف و خون محیطی بیشتر کاربرد درمانی پیدا کرده است.

انصاری خاطر نشان کرد: در سال 83 پژوهشکده رویان با همکاری شرکت گسترش صنعت علوم زیستی، بانک خون بند ناف خصوصی رویان راه اندازی کرده است.

مدیر بانک خون بند ناف رویان استان های مازندران و گلستان تصریح کرد: ایجاد بانک خون بند ناف عمومی در ایران امر اجتناب ناپذیر است.

انصاری ادامه داد: دولت باید در این زمینه ورود کند تا خون بند ناف نوزادان را در بانک های خون بند ناف عمومی نگهداری کند و در صورت نیاز نداشتن فرد مزبور، برای درمان بیماران دیگر استفاده کند.

مدیر بانک خون بند ناف رویان استان های مازندران و گلستان جمع آوری غیر تهاجمی، بدون درد و آسان، در دسترس بودن، بدون نیاز به وسایل و شرایط خاص و تهیه سریع را از جمله مزایای استفاده از سلول های بنیادین خون بند ناف برشمرد.

وی در عین حال تعداد محدود سلول، تاخیر در بازسازی ایمنی گیرنده، یک بار قابل استفاده شدن، پایین بودن سرعت بازسازی و احیاء سلولی را از جمله معایب خون بند ناف در مقایسه با دیگر منابع سلول های بنیادی دانست.

انصاری گفت: تقربیا از یک جفت به طور متوسط 600 تا 800 میلیون سلول جمع آوری می شود یعنی در بهترین شرایط برای پیوند در یک فرد 30 کیلوگرمی مناسب است و هر چه قدر وزن بیمار بیشتر باشد، سلول بیشتری مورد نیاز است.

به گفته وی خون بند ناف اگر فریز (کرایو) فریز نشود بیش از 36 ساعت قابل نگهداری نیست.

انصاری گفت: اکنون که بانک خون بند ناف عمومی در سراسر کشور فعالیت ندارد مسوولان امر برای پرداخت بیمه مربوط به ذخیره سازی خون نوزادان زوجین متقاضی در بانک خصوصی برنامه ریزی کنند.

وی تاکید کرد: دولت باید در طرح نظام سلامت کشور موضوع ذخیره سازی خون بند ناف نوزادان را بگنجاند زیرا این مهم کمتر از دیگر طرح های بهداشتی در جامعه نیست.

وی با تاکید بر حمایت دولت در این زمینه گفت: فرآیند جمع آوری و ذخیره سازی و نگهداری خون بند ناف هزینه بر و نیاز به سرمایه گذاری کلان دارد.

انصاری آگاهی بخشی جامعه را نیاز ضروری و بسیار مهم دانست و گفت: ذخیره سازی خون بند ناف در شرایط کنونی که همه خانواده دارای یک یا دو فرزند هستند، الزامی است.

وی با بیان این مساله که امروز بحث تجارت از خرید و فروش خون بند ناف در دنیا مطرح است، افزود: دولت باید مکانیسمی فراهم کند تا در تمام بیمارستان های دولتی و خصوصی خون بند ناف جمع آوری و ذخیره سازی شود.

مدیر بانک خون بندناف رویان استان های گلستان و مازندران اضافه کرد: این بانک خون خصوصی برای آگاهی بخشی مردم و پزشکان این استان های تاکنون 20 نشست برگزار کرده که نیازمند برگزاری همایش های بیشتر هستیم.

نمونه خون بندناف در بانک های ذخیره سازی در دمای 196 درجه سانتی گراد و در شرایط فریز شده به مدت نامحدود نگهداری می شود اما استاندارد نگهداری از نمونه های خون بندناف به طور معمول 20 سال است.

به اعتقاد پزشکان بهترین زمان برای استفاده بهینه از خون بندناف به منظور درمان بیماری های خاص برای کودک یا بستگانش، پنج سال اول ذخیره سازی نمونه بندناف است.

آنان می گویند نگهداری از خون بندناف و تهیه سلول های بنیادی از آن در حقیقت مانند نوعی بیمه عمل می کند.

ممکن است ماه ها و سال ها برای آن که خانه یا خودروی خود را بیمه کنیم، وجهی پرداخت کنیم تا شاید برای در روز مبادا بتوان از بیمه استفاده کرد که نگهداری از خون بندناف نیز همین حالت را دارد.

به نظر می رسد بهتر است نمونه خون بندناف نوزاد بدون دریافت هیچ هزینه ای در بانک عمومی یا دولتی ذخیره شود تا هم برای آن نوزاد و دیگر افرادی که به سلول های بنیادی احتیاج دارند، استفاده شود.

نگهداری سلول های بنیادی خون بند ناف به عنوان پشتوانه سلامت خانواده و برای استفاده احتمالی در آینده، امری انتخابی است که بسیاری از والدین در سراسر جهان برای خود و دیگر بیماران نیازمند به این شیوه روی آورده اند.

بهتر است بستری فراهم شود تا والدینی که در انتظار تولد فرزند هستند، نسبت به ذخیره سازی خون بند ناف نوزادان آگاهی یابند که این کار با ایجاد بانک خون بند ناف عمومی برای همگان میسر خواهد بود.
ایرنا