وزارت بهداشت از افزایش 70درصدی مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا و تحمیل هزینه 227 هزار میلیارد تومانی خبر می‌دهد
شفاآنلاین>سلامت> وزارت بهداشت از افزایش 70درصدی مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا و تحمیل هزینه 227 هزار میلیارد تومانی خبر میدهدبه گزارش شفاآنلاین: در سال۱۴۰۰ در ۲۷شهر با جمعیت تقریبا ۳۵میلیون نفر، 21هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا ثبت شده و این رقم در مقایسه با سال99 رشد 70درصدی دارد. هزینه این مرگ‌ها هم 8.2میلیارد دلار اعلام می‌شود که عددی معادل 227هزار میلیارد تومان است. 13درصد آن هم(26هزار میلیارد تومان) به وزارت بهداشت تحمیل شده؛ وزارتخانه‌ای که کمترین نقش را در رفع معضل آلودگی هوا و اجرای قانون هوای پاک دارد اما سالانه خسارت‌های زیادی را برای درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی‌های هوا متحمل می‌شود.
این در حالی است که براساس نتایج مطالعات اعلام شده از سوی ۳۵۰محقق علوم پزشکی کشور که اوایل سال‌جاری منتشر شد، طی 3دهه اخیر(۱۳۹۸ - ۱۳۶۹) مرگ‌های ناشی از بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا تنها در استان تهران 110درصد افزایش داشته است. آسیبی که البته تنها به مرگ ختم نمی‌شود و منجر به بروز عوارض و بیماری‌هایی است که در کوتاه‌مدت یا بلندمدت، مردم و متولیان حوزه سلامت را با مشکلات متعددی مواجه کرده است. عوارضی که در کوتاه‌مدت با سردرد، تهوع، خارش چشم، گرفتگی صدا، سکته‌های قلبی و مغزی، زایمان زودرس و... همراه است یا به آسیب‌های جدی‌تر ازجمله بروز انواع سرطان‌ها، نارسایی قلب و کلیه، ابتلا به دیابت، زوال عقل، آلزایمز و حتی پارکینسون می‌رسد.
در تقسیم‌بندی‌ها هم آلودگی‌های احتراق‌محور(ذرات معلق 2.5میکرون) ناشی از تردد وسایل نقلیه فرسوده یا آلایندگی صنایع بیشترین آسیب را به مردم وارد می‌کند، چراکه این ذرات به‌دلیل حجم کم به راحتی وارد خون می‌شوند و از عوامل اصلی مرگ و بروز سرطان‌ها هستند. اما در آلودگی ناشی از گردوغبار و ریزگردها(ذرات معلق کمتر از 10میکرون) که دستگاه تنفسی نسبت به ذرات با ابعاد بزرگ‌تر مقاوم‌تر هستند، تنگی نفس و تشدید آسم وجود دارد که بار مراجعه به مراکز درمانی را افزایش می‌دهد. براساس اعلام وزارت بهداشت، سال گذشته شهرهای تهران، مشهد، اهواز، اصفهان و کرج کمتر از ۱۰روز هوای خوب داشتند و بیشترین تعداد روزهای هوای خطرناک هم مربوط به شهر زابل ثبت شده است. این در حالی است که تنها آمار مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا به‌صورت سالانه از سوی وزارت بهداشت منتشر می‌شود اما کارشناسان معتقدند که افزایش بیماری‌های متاثر از آلودگی هوا چه به‌صورت مستقیم و چه غیرمستقیم هم بسیار جدی است و می‌تواند منجر به بروز بحران در حوزه سلامت شود. نکته قابل تامل هم اینجاست که امسال آلودگی هوا در نیمه اول سال نسبت به سال‌های قبل بدتر و تعداد روزهای آلوده هوا بیشتر بوده است. تهران در مجموع 216روز از ابتدای سال تا پایان مهر، تنها 2روز هوای پاک و 119روز هوای قابل‌قبول داشته است. این مدت در اصفهان با 90روز آلودگی طی شده و مشهدی‌ها هم نیمی از مهر را با هوای ناسالم سپری کردند.
تأثیر مستقیم و غیرمستقیم در بروز بیماری‌ها
آلودگی هوا نقش بسیار مهمی در از بین بردن سلول‌های طبیعی بدن و بروز بیماری‌ها دارد. در واقع مواجهه با آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ در جهان است و عوارض ناشی از آن مانند سرطان ریه و بیماری‌های قلبی، در هر دقیقه ۱۳قربانی می‌گیرد. این در حالی است که متولیان حوزه سلامت تأکید می‌کنند «در شرایط فعلی که کشور به‌شدت با مسائل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کند، شاید آلاینده‌های زیست‌محیطی منجر به مرگ آنی افراد نشود ولی از عمر مفید مردم می‌کاهد و در طولانی‌مدت تأثیر مستقیم آن باعث بروز بیماری‌های مزمن یا حتی اختلالات روحی-روانی می‌شود و یا به‌صورت غیرمستقیم به بروز برخی سرطان‌ها ازجمله دستگاه ادراری و کلیوی منجر می‌شود. محسن سرکاریان، فوق‌تخصص سرطان‌های دستگاه ادراری با تأیید این مطلب، می‌گوید: «آلودگی هوا تأثیر مستقیمی بر عملکرد کلیه‌ها ندارند اما روی سلامت دستگاه ادراری و کلیوی تأثیر دارد. به‌طور مثال هوای آلوده به سرب، موجب افزایش احتمال درگیری سرطان کلیه می‌شود.»
هزینه آلودگی هوا 26 هزار میلیارد تومان
به‌طور کلی یکی از عوامل تأثیرگذار بر افزایش آسیب به حوزه سلامت ناشی از آلودگی‌های هوا به اجرا نشدن برخی مواد قانون هوای پاک یا ضعف در اجرای آن برمی‌گردد. آن هم درحالی‌که ابزارهای اجرای قانون هوای پاک فراهم نیست، چراکه بیشتر آن از جنس هزینه و نیازمند تامین منابع مالی است؛ از توسعه حمل‌ونقل عمومی گرفته تا تجهیز نیروگاه‌ها و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده. عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت درباره وضعیت اجرای قانون هوای پاک از زمان تصویب تاکنون به ایسنا گفته: «ناظر اجرای قانون هوای پاک سازمان محیط‌زیست است و وزارت بهداشت هم وظایف خاص خود را مطابق این قانون برعهده می‌گیرد. گزارش اواخر سال۱۴۰۰ از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس نشان داد که از بین مواد مختلف قانون هوای پاک و آیین‌نامه فنی این قانون، ۲۲ماده یا اصلا اجرا نشده و یا به شکل ضعیف اجرا شده است.» به‌گفته شاهسونی، اساس این گزارش وزن کیفیت اجرای قانون هوای پاک ضعیف یا متوسط است؛ زیرا برخی از مواد قانونی اصلا اجرایی نشده‌اند: «وظیفه قانونی سازمان حفاظت از محیط‌زیست نظارت بر حسن اجرای قانون هوای پاک است که باید این کار به درستی انجام شود. هرچند که سامانه‌ای برای پایش وظایف دستگاه‌ها راه‌اندازی کردند و دستگاه‌ها شرح عملکرد خود را بارگذاری می‌کنند اما صرف راه‌اندازی سامانه کافی نیست و باید از دستگاه‌ها با قوت بیشتری درخواست شود که به وظایف خود عمل کنند.» او حالا در پاسخ درباره اینکه تا چه زمانی باید در انتظار اجرای کامل این قانون و کاهش فشار ناشی از آسیب‌های آن به حوزه سلامت بود، بیان می‌کند: «این اقدامات باید از سوی دستگاه‌های متولی انجام شود. وزارت بهداشت از اجرا نشدن کامل این قانون آسیب می‌بیند و خسارت قابل‌توجهی را از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا متحمل می‌شود. سال گذشته هزینه‌های منتسب به آلودگی هوا در کشور 8.2میلیارد دلار بوده که برابر با 227هزار میلیارد تومان است. از مجموع این رقم تقریبا 13درصد هزینه‌ها مستقیما از سوی وزارت بهداشت پرداخت شده که رقمی حدود 26هزار میلیارد تومان است. این هزینه مستقیما به بودجه وزارت بهداشت برای درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا تحمیل شده است.»
تأثیر تحریم‌های ظالمانه
تهران یکی از شهرهای ایران با بیشترین سهم از مرگ‌های ناشی از آلودگی هواست. براساس اعلام استاندار تهران، ۶۷ تا ۸۰درصد از آلودگی تهران سهم منابع متحرک ازجمله اتوبوس، تاکسی و موتورسیکلت است که موتورسیکلت‌ها البته بیشترین سهم را دارند و با وجود نداشتن استاندارد لازم، 4 تا 5برابر یک خودرو آلایندگی ایجاد می‌کنند. شاهسونی این نکته را تأیید می‌کند و می‌گوید: «در مورد معاینه فنی موتورسیکلت‌ها اقدامی صورت نگرفته، به شکلی که ۱۱.۵میلیون موتورسیکلت در کشور تردد می‌کنند که ۹۰درصد آنها فرسوده و بدون معاینه فنی هستند.» به‌گفته این مسئول طی سال‌های اخیر یکی از تأکیدات، تولید موتورسیکلت‌های برقی بوده که با توجه به قیمت بالای آن استقبالی از تولید این موتورسیکلت‌ها انجام نشده است. این مسئول با اشاره به تأثیر تحریم‌ها بر موضوع آلودگی هوا، بیان می‌کند: «وقتی اقدامی انجام نشود، تعداد روزهای با آلودگی هوا افزایشی خواهد بود. هرچند که نمی‌توان از عمل نکردن دستگاه‌ها به وظایف‌شان چشم‌پوشی کرد، اما یکی از چالش‌های مهم هم به‌دلیل تحریم‌های ظالمانه است که توانایی وارد کردن تکنولوژی جدید در این حوزه را از ما سلب کرده است. به منابع مالی خود دسترسی نداریم تا نوسازی ناوگان فرسوده را انجام دهیم و این سبب شده است که تعداد روزهای با هوای آلوده و متعاقب آن مرگ‌های منتسب به آن افزایش پیدا کند.»
افزایش 70درصدی آمار مرگ
وزارت بهداشت سالانه آمار مرگ‌های منتسب به آلودگی‌های هوا را اعلام می‌کند و این در حالی است که آمار درستی از افزایش بیماری‌های ناشی از این تهدید زیست‌محیطی وجود ندارد. شاهسونی در این‌باره توضیح می‌دهد: «در این‌باره مرگ‌ها و بیماری‌های منجر به مرگ محاسبه می‌شود، ازجمله سکته قلبی، مغزی، سرطان ریه و... آمارها هم به‌صورت سالانه اعلام می‌شود و محاسبات نشان می‌دهد که در سال1400 مرگ‌های منتسب به بیماری‌های ناشی از آلودگی‌های هوا نسبت به سال99 در کل کشور70درصد افزایش داشته که این عدد در کلانشهرها عدد بیشتری به‌خود اختصاص داده است.» او در پاسخ به این سؤال که چرا تاکنون وزارت بهداشت به مسئله مهم افزایش بیماری‌های ناشی از آلودگی‌های هوا ورود جدی نداشته، آن هم درحالی‌که برخی بیماری‌ها منجر به مرگ نمی‌شوند، اما مشکلات عدیده‌ای را به همراه دارند، بیان می‌کند: «وظیفه وزارت بهداشت محاسبه مرگ‌های منتسب به آلودگی هواست. البته بیماری‌هایی منجر به مرگ هم در این آمار محاسبه می‌شوند. در این‌باره بررسی‌هایی از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام می‌شود اما گزارش رسمی‌ای از آنها نداریم. سازمان جهانی بهداشت هم هیچ ابزاری برای محاسبه بیماری‌ها ندارد و فقط همین مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا را ارزیابی می‌کند.»
نکته
دلیل روند افزایشی مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا
آلودگی هوا سالانه جان ۷میلیون نفر را می‌گیرد و این عدد بیشتر از آمار رسمی فوت ویروس کرونا در دنیا در طول نزدیک به 3سال شیوع پاندمی است. داده‌های سازمان بهداشت جهانی(WHO) نشان می‌دهد که تقریبا تمام جمعیت جهان(۹۹٪) هوایی را تنفس می‌کنند که بیش از حد مجاز دستورالعمل WHO حاوی سطوح بالایی از آلاینده‌هاست. ۹۹درصد از جمعیت دنیا هم در مناطقی زندگی می‌کنند که غلظت ذرات معلق در آنجا بالاتر از رهنمود سازمان بهداشت جهانی است. سازمان بهداشت جهانی در سال۲۰۲۱ با توجه به اثرات آلاینده‌های معیار هوا بر سلامت، این معیار را کاهش داد و حتی حد رهنمود ذرات معلق PM ۲.۵ را از ۱۰ به ۵ کاهش داد که این مسئله سبب افزایش آمار مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا شد. به این دلیل تقریبا یک افزایش ۵۰درصدی در مرگ منتسب به آلودگی هوا در ایران نسبت به سال99 رقم خورد.
کمین بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا
آلودگی هوا برای گروه‌های مختلف مضر است، اما برخی افراد در معرض آسیب بیشتری قرار دارند، ازجمله افراد مسن، کودکان، افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی، زنان باردار، ساکنان در مناطق با آلودگی بالاتر و جوامع کم‌درآمد. مطالعات اپیدمیولوژیک هم نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض آلودگی کوتاه‌مدت و بلندمدت اختلالات متعددی را به همراه دارد. در وضعیت بلندمدت، امید به زندگی کاهش پیدا می‌کند که عمدتا به‌دلیل بیماری‌های قلبی- عروقی و تنفسی و سرطان ریه است و در وضعیت کوتاه‌مدت(به اندازه چند ساعت یا چند روز) طیف وسیعی از عوارض ازجمله آسیب به ریه، تشدید آسم و افزایش مراجعه به مراکز درمانی و حتی مرگ وجود دارد. همشهری
نظرشما
آخرین اخبار