روایتی از بی‌پولی برای یک درمان معمولی

شفاآنلاین>سلامت> خانواده کودکان نیازمند گفتاردرمانی و کاردرمانی از پس هزینه‌ها برنمی‌آیند؛ آنها اثاثیه خانه‌شان را می‌فروشند تا هزینه درمان را دربیاورند

به گزارش شفاآنلاین: خانواده‌ها دیگر از پس هزینه‌های کلاس‌های گفتاردرمانی و کاردرمانی فرزندانشان برنمی‌آیند؛ فرزندانی که مبتلا به اتیسم، فلج مغزی، بیش‌فعالی یا اختلالات دیگرند و گفتارشان درست نیست. از سال قبل، تعرفه‌های گفتاردرمانی، روند صعودی داشته است؛ حتی به‌گفته این خانواده‌ها پارسال دوبار تعرفه‌ها بالا رفته و امسال بلافاصله با پایان تعطیلات نوروز، از چهاردهم فروردین، گروهی از گفتاردرمان‌ها، زودتر از همه، اقدام به افزایش قیمت‌ها کردند. هر جلسه گفتاردرمانی 30 تا 45دقیقه‌ای 180هزار تومان و کاردرمانی نزدیک به 200هزار تومان است.این را مادر یکی از کودکان مبتلا به اتیسم می‌گوید. دخترش 5ساله است و تأخیر در گفتار دارد، گنگ صحبت می‌کند و نیاز به درمان دارد: «از 2سالگی گفتاردرمانی رفته، پیشرفت خوبی داشته، اما هنوز کامل درمان نشده است؛ اگر مهم نبود، کلاس‌ها را کنسل می‌کردیم دیگر از پس هزینه‌ها برنمی‌آییم.» مادر، کودکش را به یک مرکز خصوصی می‌برد و می‌گوید که مراکز دولتی تعرفه کمتری می‌گیرند اما کارشان خوب نیست. آنها هر جلسه کارت می‌کشند: «بعضی از خانواده‌ها، 4، 5جلسه را با هم حساب می‌کنند و منتظر حقوق آخر ماه می‌مانند.» دخترش هر هفته 2جلسه گفتاردرمانی دارد؛ یعنی 360هزار تومان برای یک‌هفته اما برخی از این کودکان به جلسه‌های بیشتری نیاز دارند: «به همه اینها هزینه‌های درمان را هم باید اضافه کرد که روی هم نزدیک به 5، 6میلیون تومان در ماه می‌شود.» هیچ‌کدام از خدمات توانبخشی بیمه نیستند. مادری دیگر، 2فرزند دارد که هر دو گفتاردرمانی نیاز دارند. یکی اتیسم دارد و دیگری بیش‌فعال است: «هیچ‌جا حمایت مالی نمی‌کند. در همین شرایط تعدادی از گفتاردرمان‌ها هم از بی‌نظارتی و نبود بیمه و خصوصی‌بودن، سوءاستفاده می‌کنند و تعرفه‌های زیادی می‌گیرند.» به‌گفته او برخی از این کودکان با توجه به‌شدت مشکلی که دارند، هر روز باید کلاس داشته باشند. هر روز 200هزار تومان برای کاردرمانی و 180هزار تومان برای گفتاردرمانی عدد بسیار بالایی می‌شود: «از 2سال پیش، تعرفه‌ها از 60، 70هزار تومان به 180تومان رسیده است. مدام هم تغییر می‌کند. در تعطیلات نوروز برای یک جلسه 40دقیقه‌ای 250هزار تومان پول گرفتند. اگر هم به خانه بیایند، 400هزار تومان می‌گیرند.» به‌گفته او، گروهی شکل گرفته‌اند که این خدمات را به‌صورت انحصاری در اختیار گرفته‌ و قیمت تعیین می‌کنند؛ چرا؟! چون نه بیمه حمایت می‌کند و نه نظارت درستی وجود دارد.

 بهزیستی یارانه بدهد
 او درباره کلاس‌های توانبخشی هم پیشنهاد می‌کند که شهرداری در سرای محله‌ها، جایی برای برگزاری این جلسه‌ها درنظر بگیرد،زیرا با این اقدام در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود.

160هزار تومان برای 4‌ماه توانبخشی!
به گفته او برخی خانواده‌ها 2 فرزند کم‌شنوا یا مبتلا به اتیسم دارند و کلاس‌های گفتاردرمانی و کاردرمانی برایشان هزینه مضاعفی دارد:«در خانواده‌های کم‌شنوا خیلی وقت‌ها چند نفر نیاز به گفتار‌درمانی دارند، درحالی‌که در کنار جلسه‌های توانبخشی، هزینه سمعک آنها هم خیلی بالاست. هر سمعک 9تا 10میلیون تومان قیمت دارد.»

18سال پیگیری، بدون نتیجه
بیمه حمایت مالی‌نمی‌کند. اتابک وثوقی، آسیب‌شناس گفتار و زبان و عضو هیأت‌مدیره انجمن علمی گفتار‌درمانی ایران توضیح بیشتری درباره پوشش بیمه‌ای خدمات گفتار‌درمانی و مشکلات خانواده‌ها می‌دهد. او می‌گوید ماجرای پوشش بیمه‌ای خدمات توانبخشی برای گفتار درمانی از سال 83در حال پیگیری است، یعنی بیش از 18سال. در این مدت اقدامات بسیار جزئی صورت گرفته اما هیچ‌وقت منجر به حمایت مالی بیمه‌ها از این بخش نشده است. او توضیح می‌دهد:«نباید جامعه پزشکی با جامعه خدمت‌بگیر یا همان بیماران و خانواده‌ها ارتباط مالی پیدا کنند. در نبود حمایت‌های بیمه‌ای این اتفاق می‌افتد و منجر به  مسائلی مانند زیرمیزی و تخلفات مالی می‌شود. از سوی دیگر در این وضعیت خطر امنیت روانی، شغلی و اقتصادی برای هر دو گروه هم ایجاد می‌شود که در طولانی مدت، هزینه‌های زیادی را به دولت تحمیل می‌کند. همه اینها در حالی است که مسئولان از این موضوع اطلاع دارند اما برای رفع آن اقدامی نمی‌کنند.» او به چالش خانواده افراد دارای نیازهای خاص هم اشاره می‌کند و می‌گوید:« برخی از این خانواده‌ها که توانایی پرداخت هزینه‌های توانبخشی دارند، انواع روش‌های مرتبط، غیرمرتبط و حتی غیرعلمی را برای درمان فرزندشان امتحان می‌کنند؛ روش‌هایی که گاهی هیچ فایده‌ای ندارد، در اولویت نیست و   حتی خطرناک است. درحالی‌که اگر این خدمات استاندارد پوشش بیمه‌ای داشت، خانواده به سمت روش‌های غیرمرتبط نمی‌رفت. نکته دیگر که مورد انتقاد ماست، تمایل نداشتن به پرونده‌نویسی از سوی برخی از همکاران است. زمانی‌که پرونده نویسی برای درمان مراجعه‌کنندگان وجود نداشته باشد، روند بهبود فرد با خدمتی که می‌گیرد اصلا مشخص نمی‌شود. اگر این خدمات تحت پوشش بیمه بودند، مراکز مجبور می‌شدند پرونده تشکیل دهند و درمانگران گزارش روزانه از وضعیت درمان و توانبخشی ثبت می‌کردند. به این ترتیب روند پیشرفت مراجعه‌کنندگان مشهود بود. همه این اقدامات نیاز به نظارت دارد.»

فروش وسایل خانه و قرض برای جلسه‌های توانبخشی
وثوقی به مشکل افرادی که توانایی مالی برای گرفتن خدمات گفتار درمانی و کار درمانی ندارند هم اشاره می‌کند و می‌گوید که برخی از این خانواده‌ها برای تامین هزینه درمان، وام می‌گیرند، از بستگان پول قرض   یا حتی اقدام به فروش وسایل خانه‌شان می‌کنند. آنها در تامین هزینه‌ها مستا‌صلند. نکته اینجاست که خدمات توانبخشی ممکن است چند سال طول بکشد و خانواده تحت فشار شدید اقتصادی قرار بگیرد. اینها علاوه بر فشار اقتصادی بار روانی زیادی هم برای افراد دارد. هر چند که درمانگران در این بخش در سال‌های طولانی، در نبود پوشش بیمه‌ای و تخفیف‌ها  از خانواده‌ها حمایت‌های مالی کرده‌اند، اما با اوضاع  فعلی، ادامه این روند سخت است.

زور بیمه به خدمات توانبخشی می‌رسد به سردمداران پزشکی نه!
اواخر فروردین‌ماه بود که کارزاری برای حمایت بیمه‌ای خدمات کاردرمانی و گفتار درمانی نوشته و منتشر شد. در این کارزار خطاب به رئیس‌جمهوری به اهمیت حمایت مالی از این افراد اشاره شده بود. حالا هم این عضو هیأت مدیره انجمن علمی گفتار‌درمانی ایران به  نتیجه این کارزار اشاره می‌کند و می‌گوید:
وثوقی معتقد است یکی از دلایل بیمه نکردن این خدمات، صرف هزینه‌های بیمه‌ای در بخش‌های دیگر برای جلب رضایت جامعه پزشکی است:
« بیمه برخی از خدمات درمانی را که شاید برای هر جلسه 100میلیون تومان هزینه داشته باشد، پوشش می‌دهد. اما گفتار‌درمانی را که این میزان پول،  برای6‌ماه آن کافی است، متقبل نمی‌شود.» به‌گفته او، بیمه کردن این خدمات در سطح کمیته‌ها با موافقت مواجه می‌شود. اما زمانی‌که به بخش‌های بالاتر می‌رسد، به دلایل مختلفی ازجمله بار مالی و... حذف می‌شود:
« زور بیمه‌ها به   جامعه پزشکی نمی‌رسد اما به توانبخشی می‌رسد. بنابراین خدمات ما را بیمه نمی‌کنند. به هر حال اگر این ستاره‌ها حذف شوند، 70درصد مشکل حل می‌شود. چرا که ظاهرا اعتبارات تامین شده است.»
 او درباره افزایش مراجعه برای گفتاردرمانی در سال‌های اخیر هم توضیح می‌دهد و می‌گوید:«علت اصلی افزایش نیاز در مراجعه به گفتاردرمانی، افزایش آگاهی مردم نسبت به درمان‌پذیر بودن بسیاری از این اختلالات و همچنین تشخیص‌های درست است. قبلا به‌علت تصور درمان‌ناپذیر بودن یا درمان خود‌به‌خودی بسیاری از اختلالات و یا اهمیت ندادن به مسئله ارتباط که نمود اصلی آن گفتار و زبان است این افراد رها می‌شدند، اما حالا با آگاهی‌های ایجاد شده و اهمیت درمان به‌موقع و عوارض تأخیر در شروع درمان، مراجعه‌ها بیشتر شده است. هر چند که بررسی‌های کلی نشان می‌دهد که ‌ شیوع بسیاری از اختلالات ازجمله افراد دارای طیف اتیسم هم بیشتر شده است.» آرامی به این موضوع هم اشاره می‌کند که در دوران کرونا، بسیاری از این کودکان، از جلسه‌های گفتار‌درمانی عقب ماندند و این موضوع سبب شد تا روند درمان‌شان مختل شود:« این افراد به‌ویژه کودکان در دوران خانه‌نشینی کرونا، از اجتماع دور بودند و ارتباطشان درون خانواده بسیار محدود بود، همین موضوع سبب شد تا افرادی که در مسیر رشد بودند، دوباره به‌علت محدودیت‌های ارتباطی و همچنین فقر محیط آموزشی از روند درمان جا بمانند.»

نکته
 گاهی درمان، نیمه‌کاره رها می‌شود
امیر آرامی، آسیب‌شناس گفتار و زبان و عضو انجمن گفتار درمانی ایران است. او هم به نکته‌هایی اشاره می‌کند و می‌گوید:«تأخیر کلامی معمولا خیلی زود برطرف می‌شود اما خانواده‌ای که کودکش اتیسم یا فلج مغزی و... دارد، گاهی باید سال‌ها اقدامات توانبخشی را انجام دهد، درحالی‌که بسیاری از خانواده‌ها توانایی تحمل این هزینه‌ها را ندارند.» به‌گفته او، زمانی‌ که هزینه‌های درمان به خانواده‌ها فشار وارد می‌کند، آنها معمولا درمان را شروع نمی‌کنند یا نیمه‌کاره رها می‌کنند و در نهایت یک اقدام درمانی که می‌توانست در 2‌ماه به نتیجه برسد، ممکن است پس‌ از مزمن‌شدن نیاز به ماه‌ها یا سال‌ها درمان داشته باشد:« یکی از موضوعات مهم در گفتار درمانی، مداخله زودهنگام است، اگر درمان زود شروع شود، هم هزینه کمتری دارد و هم‌ طول زمان درمان کوتاه‌تر می‌شود. زمانی‌که فرد بزرگ‌تر می‌شود، در اغلب مواقع درمان هم دیرتر و طولانی‌تر جواب می‌دهد. این موضوع به‌ویژه برای کودکان سخت‌تر می‌شود. مثلا کودکی که دارای لکنت یا اختلال گفتاری ناشی از آسیب شنوایی است، وقتی وارد مدرسه می‌شوند، آنجا فشار و مشکلات کودک در مقایسه با همسالان مضاعف شده و درمان سخت‌تر می‌شود.» آرامی تأکید می‌کند که در چنین شرایطی نباید خانواده‌ها هزینه‌های درمان را از جیب پرداخت کنند: « یک کارگر ساده در خوش‌بینانه‌ترین حالت با درآمد ماهانه 6تا 7میلیون تومان، چطور می‌تواند از پس هزینه‌های گفتاردرمانی برآید. لازم است بیمه‌های پایه از این خدمات حمایت کنند تا افراد هزینه کمتری از جیبشان پرداخت کنند، واقعا برای برخی از این خانواده‌ها هزینه‌های درمان، کمرشکن است.»  او درهمین جا به نکته دیگری اشاره می‌کند؛ آن‌هم پرداخت دیرهنگام بیمه‌های پایه به درمانگران و پزشکان است که باعث می‌شود بسیاری از پزشکان متخصص حتی تمایلی به بستن قرارداد با بیمه‌ها نداشته باشند و به‌صورت آزاد کار ‌کنند، چرا که معمولا پرداخت‌های بیمه چندین‌ماه تأخیر دارد. به همین دلیل متخصص، ترجیح می‌دهد از همان ابتدا قراردادی هم نداشته باشد. این آسیب‌شناس گفتار و زبان در ادامه به مشکلات مالی خود درمانگران هم اشاره می‌کند:« هم گفتاردرمانی جزو مشاغل فرسایشی و سخت است و هم تعرفه‌های توانبخشی در ایران با کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست، به هر حال خود درمانگر هم هزینه‌های زندگی دارد و نمی‌تواند به‌طور مداوم به مراجعه‌کننده‌ها تخفیف دهد، ما موارد بسیاری داریم که به مراجعه‌کنندگان تخفیف‌های بسیار حتی گاهی تا 60تا 70درصد داده می‌شود، تنها برای اینکه خانواده درمان فرزندش را رها نکند. درحالی‌که هزینه‌های کمرشکن تورم و مشکلات اقتصادی برای این درمانگران نیز مانند سایر افراد جامعه وجود دارد.»‌

یکی از خانواده‌های دارای فرزند اتیسم می‌گوید:
 هر جلسه گفتاردرمانی 30 تا 45 دقیقه‌ای 180 هزار تــــــومان و کاردرمانی نزدیک به 200 هزار تومان است، بعضی خانواده‌ها، 5،4 جلسه را با هم حساب می‌کنند و منتظر حقوق آخر ماه می‌مانند. به همه اینها هزینه‌های درمان را هم باید اضافه کرد که روی هم نزدیک به 5، 6 میلیون تومان در ماه می‌شود. از دو سال پیش، تعرفه‌ها از 60، 70 هزار تومان به 180 تومان رسیده. مدام هم تغییر می‌کند، در تعطیلات نوروز برای یک جلسه 40 دقیقه‌ای 250 هزار تومان پول گرفتند. اگر هم به خانه بیایند، 400 هزار تومان می‌گیرند

فرناز صادقی، گفتار درمان:
تعرفه‌های این بخش از سال 98 تا اواسط سال 1400 تغییر نکرد، سال گذشته افزایش تعرفه داشتیم، اما به دلیل بالا بودن آن، بسیاری از درمانگران آن را در دو مرحله افزایش دادند. یک بار مرداد و یک بار هم آبان تا فشار زیادی بــــه خانـــواده‌ها وارد نشود.  در حال حاضر تنها بیمه تکمیلی آن‌هم پس از نــــامه‌نگاری و مستندات بسیار است که از این خــــــدمات حمایت مالی می‌کند

اتابک وثوقی، عضو هیات مدیره انجمن علمی گفتار درمانی ایران:
ماجرای پوشش بیمه‌ای خدمات توانبخــــــشی  برای گفتار درمانی از سال 83 در حال پیگیری است، یعنی بیش از 18 سال. در این مدت اقدامات بسیار جزیی صورت گرفته اما هیچ‌وقت منجر به حمایت مالی بیمه‌ها از این بخش نشده است. برخی از خانواده‌ها برای تامین هزینه درمان، وام می‌گیرند، از دیگران پول قرض می‌کنند و یا حتی اقدام به فروش وسایل خانه‌شان می‌کنند. آنها برای تامین هزینه‌ها مستا‌صلند

امــــــــیــــــــــر آرامــــــــــی، آسیب‌شناس گفتار و زبان:
در دوران کـــــــــــرونـــــــا، بسیاری از این کودکان، از جلـــــسه‌های گفتار درمانی عقب ماندند و این موضوع سبب شد تا روند درمان‌شان مختل شود. این افراد به ویژه کودکان در دوران خانــــه‌نــشــــینی کرونا، از اجتماع دور بودند و ارتـــباطــــشان درون خانواده بسیار محدود بود، هـــمــــین موضوع سبب شــد تا افرادی که در مــــسیر رشد بودند، دوباره  به علت محدودیت های ارتباطی و همچنین فقر محیط آموزشی از روند درمان جا بمانند. روزنامه همشهری