کودکان نارس در انتظارمادران مبتلا به کووید

همزمان با آغاز شیوع کووید19 در ایران و جهان سلامت مادران باردار و جنین آنها در برابر این بیماری به عنوان یک نگرانی مطرح شد. با توجه به ناشناخته بودن بیماری و وضعیت پرخطر مادران باردار بسیاری بر این باور بودند که این افراد بیشتر از سایرین احتمال ابتلا به کرونا را دارند که این موضوع از سوی کارشناسان پزشکی رد و اعلام شدکه احتمال درگیری مادران باردار نیز به مانند سایر افراد است. فرهاد عباسی متخصص بیماری‌های عفونی در این رابطه اظهار کرد: «خانم های باردار نیز مانند سایر افراد جامعه درگیر این ویروس می‌شوند. همانطور که بقیه افراد ممکن است در اثر تنفس، ویروس وارد بدنشان شود زنان باردار نیز از این قضیه مستثنی نیستند و آنها هم ممکن است در اثر مواجهه با آن، ویروس وارد بدنشان شده و همانطور که بارها گفته‌ایم بسته به میزان و دوز ویروسی که وارد بدن فرد مبتلا می شود سیستم ایمنی بدن و تعامل بدن با ویروس ممکن است علائم و نشانه‌های متفاوتی را نشان دهد.»

از سوی دیگر، به گفته سارا مختار، جراح و متخصص زنان و زایمان مرکز درمان ناباروری ابن سینا، بر اساس شواهد و مطالعات موجود، بارداری خطر ابتلا به کرونا را افزایش نمی‌دهد، اما از آنجا که فرد باردار برای مراقبت‌های بارداری باید چندین بار به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کند و اگر دچار عوارض بارداری شود، این رفت‌وآمدها بیشتر می‌شود، خانم باردار نسبت به افراد دیگر بیشتر در معرض ابتلا به کرونا قرار می‌گیرد. همچنین، اگر خانمی در دوران بارداری به این بیماری مبتلا شود، علائمش شدیدتر یا وخیم تر از یک خانم غیرباردار در همان سن و شرایط جسمی نخواهد بود.

مرکز مراقبت از بیماری‌های آمریکا نیز از احتمال تشدید بیماری در زنان باردار مبتلا به کووید19 خبر داد و تاکید کرد که علاوه بر این ممکن است این افراد در معرض خطر افزایش پیامدهای نامطلوب بارداری مانند زایمان زودرس باشند. این مرکز همچنین سال گذشته در گزارشی اعلام کرد که زنان باردار در رنج سنی 35 تا 44 سال نسبت به زنان همسن غیر باردارشان، تقریباً چهار برابر بیشتر به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه احتیاج پیدا می‌کنند، همچنین خطر مرگ در آن‌ها دو برابر بیشتر است.

بر اساس گزارش موسسه رویان در مقاله‌ای که ACOG منتشر کرده است، میزان خطر این بیماری در زنان باردار نسبت به عفونت آنفلوانزای H1N1 بسیار کم‌تر است.

در مطالعه‌ای که اسفند 98 و روزهای ابتدایی بیماری در بیمارستان امیرالمومنین انجام شده است شایع‌ترین علامت بیماری کرونا در 7 زن (100درصد مورد بررسی، تب بود. تنها 2 زن (57/28درصد) به اکسیژن نازال بعد از زایمان نیاز پیدا کردند و هیچ‌کدام از زنان باردار نیاز به دستگاه‌های تنفسی کمکی پیدا نکرد. تمام بیماران CRP بالا و درگیری ریوی در سی‌تی اسکن ریه داشتند. 5 نوزاد به شیوه طبیعی به‌دنیا آمدند، 1 نوزاد پره‌ترم و 1 نوزاد با وزن کمتر از 2500 گرم متولد شدند، یک نوزاد پسر دچار اسفیکسی شد، 1 مرگ نوزاد پسر 5 ساعت بعد از تولد مشاهده شد و 2 نوزاد بعد از تولد با علائم کووید 19 بستری شدند، اگرچه تست PCR هر دو منفی گزارش شد. اما این در اوایل شیوع بیماری کووید19 در ایران بود.

در اسفند 99 وزارت بهداشت در راهنمای تشخیص و درمان کرونا در مورد عوارض کرونا برای مادران باردار نوشت: «در موارد ابتلا به ویژه در صورت بروز علائم پنومونی، و مراحل شدید بیماری افزایش میزان زایمان زودرس و سزارین دیده شده است. زایمان‌های زودرس بر اساس مستندات موجود منشا ایاتروژنیک دارند. تب و هیپوکسمی ممکن است ریسک زایمان زودرس، پارگی زودرس کیسه آب و الگوهای غیر طبیعی قلب جنین را افزایش دهد، اما زایمان زودرس در موارد بدون بیماری شدید تنفسی هم رخ می‌دهد.»

همچنین در این راهنما گفته شد: «در حال حاضر بر اساس مستندات موجود، خطر سقط خود بخود به دلیل ابتلا به بیماری کووید 19 افزایش پیدا نمی‌کند، ولی تب به عنوان یک عارضه بیماری‌های عفونی در بارداری به خودی خود در سه ماهه اول در مادران باردار با افزایش آنومالی‌های مادرزادی، خصوصا نقایص لوله عصبی و سقط می‌تواند همراه باشد به همین دلیل کنترل تب در بارداری در هر صورت الزامی است. با توجه به داده‌های کشوری، شایعترین علامت بیماری کووید در مادران باردار مراجعه کننده سرپایی به ترتیب سرفه، تب، سردرد، اختلالات بویایی وتنگی نفس می‌باشد.»

وقتی نام مادر باردار مطرح می‌شود، از دو موجود زنده سخن گفته می‌شود که سلامت هر دو شخص بسیار حائز اهمیت است. خطر کرونا تنها سلامت مادران باردار را به خطر نمی‌اندازد بلکه ممکن است سلامت او نیز تحت تاثیر بیماری مادر یا روند درمانی او قرار بگیرد.

ملیحه کدیور، فوق تخصص طب نوزادی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این رابطه اظهار کرد: «هنوز تاثیر کووید بر روی جنین به صورت کامل شناخته شده نیست، اما با توجه به اینکه شدت کرونا در مادران باردار بیشتر است امکان به خطر افتادن سلامت جنین نیز وجود دارد. به همین دلیل مادران باردار را در گروه‌های دارای اولویت در موضوع واکسیناسیون قرار دادند.»

وی افزود: «کرونا می‌تواند جنین را هم درگیر کند. اگر مادری سابقه کووید داشته باشد، بر اساس یک راهنمای بالینی خاصی از مادر و نوزاد تازه متولد شده تست کرونا گرفته می‌شود. آمارهای مختلفی هم در مورد تولد نوزادان مبتلا به کرونا وجود دارد.»

استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران یادآور شد: «آنچه در مورد کرونا و مادران باردار نگران کننده جلوه می‌دهد زایمان‌های زودرس و تولد کودکان نارس است.»

کدیور در رابطه با تاثیر واکسن کرونا بر روی جنین نیز گفت: «واکسن‌های متفاوتی در سراسر جهان وجود دارند که هر یک تاثیر گذاری خاصی بر روی افراد دارند. در روزهای نخست واکسن‌های خاصی برای مادران باردار توصیه می‌شد که رفته رفته این دایره گسترده شد. با این حال عموم توصیه‌ها بر تزریق واکسن به مادران باردار است، ضمن اینکه واکسن‌های موجود در ایران نیز مشکل خاصی برای مادران باردار ندارد و بر اساس شواهد موجود تا امروز عوارض این واکسن‌ها بر روی جنین گزارش نشده است.»

شیرین نیرومنش متخصص زنان و زایمان نیز، با بیان اینکه تاثیر کرونا بر بارداری نیازمند تحقیقات و مطالعات گسترده است، گفت: «تا امروز گزارشی در مورد تاثیر کووید بر روی جنین مانند ناهنجاری‌ و .. گزارش نشده است، اما به دلیل تب و مسائل تنفسی و مشکلات دیگر مادر، این بیماری ممکن است عوارضی بر رشد جنین باقی بگذارد. در این راستا مادرانی که بهبود پیدا می‌کنند برای رشد جنین باید تحت نظر باشند و در هنگام تولد نیز بخش اطفال باید در جریان باشد که این مادر به کووید مبتلا بوده است. پس از تولد نیز تا مدتی سلامت نوزاد پیگیری شود.»

وی افزود: «مرگ و میرهایی بر اثر کرونا در میان مادران باردار گزارش شده است، بیشتر اینها کسانی بودند که دیر به بیمارستان‌ مراجعه کردند یا اینکه به بیماری زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون، بیماری کلیوی یا کبدی مبتلا بودند، بسیاری از این مادران در سنین بالای 40 سال بوده و چند قلو حامله بودند.»

نیرومنش با بیان اینکه گزارش منفی در مورد تاثیر واکسن بر جنین مشاهده نشده است، گفت: «توصیه می‌شود که اگر مادری تمایل به حاملگی دارد حتما پیش از بارداری واکسن خود را تزریق کند و اگر باردار است نیز در سه‌ماهه اول بارداری واکسن نزند، اما اگر فردی واکسن تزریق کرد و سپس متوجه شد که باردار است دلیلی برای سقط جنین وجود ندارد و می‌تواند بارداری خود را ادامه دهد. پس از هفته دوازدهم نیز مادر باردار می‌تواند واکسن تزریق کند و در این راستا توصیه می‌شود واکسن سینوفارم به آنها تزریق شود.»