نباید به مردم امید واهی داد

شفاآنلاین>سلامت> بیش از 3 ماه است که مذاکرات برای خرید واکسن فایزر از آلمان و بلژیک و مدرنا از هلند آغاز شده است

به گزارش شفاآنلاین: ابهامات زیاد است، سوال‌های بی‌پاسخ و موضوعاتی که درباره آمارهای مرگ و ابتلای کرونا  و میزان اثربخشی واکسن‌ها، به شایعه‌ها و اخبار نادرست، دامن زده است. حالا در این وضعیت، با روی کار آمدن دولت سیزدهم، مدیریت نظام سلامت، به ویژه کرونا، به دست تیم جدیدی سپرده شده است؛ تیمی که همزمان با پیک پنجم، وارد وزارت بهداشت شده و قرار است مرگ‌های بالای 500 نفر در روز را مدیریت کند.

بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت دولت جدید، بر ضرورت واکسیناسیون گروه‌های هدف تاکید می کند. به گفته او، 25 درصد از افراد درگروه هدف، تاکنون از تزریق واکسن خودداری کرده‌اند. همین عدد سبب شد تا او اعلام کند در آینده ملاک برای ارائه خدمات در بانک‌ها،هتل‌ها دریافت بلیت هواپیما و اتوبوس، کارت واکسن خواهد بود. تا روز گذشته، بیش از 17 میلیون و 866 هزار نفر دوز اول و بیشتر از 7 میلیون و 248 هزار نفر دوز دوم واکسن را دریافت کرده‌اند اما باز هم مرگ 571 نفر در یک شبانه‌روز آمار بالایی است که بر تسریع واکسیناسیون تاکید می‌کند.

رکوردشکنی پی‌درپی مرگ‌های کرونایی، حالا انگشت اتهام به سمت نظام سلامت به ویژه وزارت بهداشت نشانه گرفته شده است، بسیاری اعلام می‌کنند این وزارتخانه با حمایت بیش از حد از تولیدات داخل، مانع از واردات واکسن شده، با واردات واکسن از سوی بخش خصوصی مخالفت کرده و واکسنی به مردم تزریق کرده که حالا نسبت به اثربخشی آن تردیدهایی ایجاد شده است. در کنار همه اینها اخیرا گزارشی منتشر شده که نشان می‌دهد آمار فوتی‌های کرونا، بیش از عددهای اعلام شده است. کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو و مدیرروابط عمومی وزارت بهداشت است. او در 18 ماه گذشته حضور فعالی در فضای مجازی برای اطلاع‌رسانی و توضیح درباره خبرها و شایعه‌های کرونایی داشته است؛ فعالیتی‌ که با واکنش‌های تند زیادی مواجه شده. او حالا درگفت و گویی صریح ، به پرسش‌هایی که اخیرا در ارتباط با کرونا مطرح شده پاسخ می‌دهد.

 آنطور که گفته می‌شود و خودتان هم قبلا به آن اشاره کردید، در ایران استارت تولید 18نوع واکسن زده شده است. تعدادی مثل برکت و پاستوکووک به نتیجه رسیده و تعدادی هم مراحل کارآزمایی را طی می‌کنند. چرا با وجود این تعداد، سرعت واکسیناسیون در ایران بسیار کند است و از سایر کشورها عقب مانده‌ایم؟
ما زمانی می‌توانیم اطلاق واژه واکسن را داشته باشیم که مجوز تولید و مصرف داشته باشد. مجوز مصرف اضطراری تنها برای 2واکسن در ایران صادر شده؛ کووایران برکت و پاستوکووک. برکت تاکنون 7میلیون و 500هزار دوز تولید کرده و 3میلیون و 650هزار دوز هم تحویل داده است. پاستور هم 140هزار دوز تحویل ما داده و امیدواریم در شهریور 500هزار دوز دیگر تحویل دهد و قرار است از اوایل پاییز و مهر ماهانه 2میلیون دوز تولید کند. در این میان، 4واکسن داریم که در مسیر رسیدن به محصول نهایی است و مرحله کارآزمایی و مطالعات بالینی انسانی را طی می‌کند؛ مثل کووپارس، فخرا، نورا و اسپایکوژن. بیش از 11واکسن دیگر هم در مرحله مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی‌ است که به آنها هم واکسن بالقوه گفته می‌شود. هیچ تضمینی وجود ندارد که هر کدام از این واکسن‌ها به مرحله نهایی و دریافت مجوز مصرف و تولید برسد.
 از میان تمام این واکسن‌ها اما به‌طور مرتب نام برکت، شنیده می‌شود و گفته می‌شد که وزارت بهداشت از این واکسن بیش از سایر واکسن‌ها حمایت می‌کند.
این موضوع به‌ هیچ‌وجه درست نیست. انستیتو پاستور هم متعلق به وزارت بهداشت است، مؤسسه رازی و سایر شرکت‌هایی که در حال طی مراحل مطالعات انسانی واکسن‌های کرونا هستند هم به همین میزان در حال فعالیت برای تولید واکسن‌اند، ما هیچ حمایت مالی از آنها نداشته‌ایم. به واکسن برکت هم نباید نگاه سیاسی داشت. ستاد فرمان اجرایی امام و گروه برکت، بیشترین کمک را برای تامین ماسک و ونتیلاتور و کیت تشخیصی و... داشت. کسی به قطار ایستاده سنگ نمی‌زند. برکت 3هزار میلیارد تومان برای تولید واکسن سرمایه‌گذاری کرد.  ما باید در4-3سال آینده به‌دلیل بحران‌هایی که رقم خواهد خورد، 80درصد واکسن موردنیاز کشورمان را خودمان تولید کنیم.
با این حال، انتقاد زیادی می‌شود که عقب‌ماندگی ما در واکسیناسیون، به‌دلیل تمرکز بر تولید واکسن داخلی و غفلت از واردات واکسن اتفاق افتاد. این موضوع مورد اشاره رئیس کمیسیون بهداشت مجلس هم بود.
من سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس نیستم، اما هر روز صبح اخبار و شایعاتی می‌شنوم که تمامی ندارد؛ یک روز صبح شایعه تزریق واکسن فایزر در بوشهر و روز دیگر ادعای یک روزنامه رسمی از آمار مرگ‌های 700هزار نفری کرونا و... . همین امروز ما بیش از 7هزار بیمار بدحال بستری در آی‌سی‌یو داریم و در آمریکا با وجود واکسیناسیون 60درصدی با فایزر و مدرنا 25هزار بیمار بدحال در بیمارستان هستند. ما در پیک هستیم، اما آنها در پیک نیستند. ما نه علم و فناوری آمریکا را داریم و نه توسعه انسانی و زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی کشورهای پیشرفته را. البته به هیچ‌وجه وضعیت بد کنونی کشورمان را رد نمی‌کنم و درد تمام کسانی که عزیزانشان را از دست می‌دهند، درک می‌کنم. اگر کسی شواهدی دارد که ما مثلا در دریافت 62میلیون دوز واکسن از روسیه مخالفتی داشته‌ایم به مردم ارائه دهد. هر جایی که دوستان می‌دانند وزارت بهداشت جلوی واردات را به‌دلیل تولید واکسن برکت گرفته به‌صورت شفاف اعلام کنند. ما چشم‌مان به واکسن‌هایی که خریدیم و پولش را دادیم، سفید شد، اما نیامد. جلوی ورود هیچ واکسنی گرفته نشده است. برای 500هزار دوز بهارات پول دادیم، اما 125هزار دوز آمد و دادستان حیدرآباد جلوی ارسال باقی واکسن‌ها را به‌دلیل شرایط بحرانی آن منطقه گرفت. از ابتدای سال1400 تا همین امروز هم واکسن‌های هندی آزاد نشده است؛ اتفاقی که برای سرم‌ها هم افتاد و خرید ما در این کشور گیر کرد. به‌دلیل تامین ماده اولیه از هندوستان کوچک‌ترین التهاب در آن منطقه می‌تواند ما را با مشکل مواجه کند و آثار کمبود سرم را در همین پیک پنجم دیدیم.
 در ماه‌های گذشته اختلافات شدیدی بین شما و بخشی از فعالان بخش خصوصی بر سر واردات واکسن شکل گرفته بود؛ چرا این اتفاق افتاد؟ بخش خصوصی معتقد است وزارت بهداشت سد راه واردات شد، نظر شما چیست؟
ابتدا تأکید کنم که شرکت‌های معتبر دارویی از مدت‌ها پیش مجوز گرفتند و در تلاش برای واردات واکسن بودند، اما در یک بازه زمانی هر کسی ادعای خرید واکسن داشت؛ بر همین اساس هم به آنها مجوز داده شد. اما می‌دانستیم که واکسن کرونا تکرار همان واردات واکسن‌ آنفلوآنزاست که با بدقولی‌های زیادی برای دسترسی به آنها مواجه شدیم. 16میلیون واکسن آنفلوآنزا وعده دادند، اما در نهایت 2میلیون به‌دست ما رسید که همان را هم یک شرکت دارویی تامین کرده بود. یکی از دوستان مدعی است که می‌توانست قبل از عید 15میلیون دوز واکسن اسپوتنیک‌وی وارد و به‌صورت رایگان توزیع کند. من در فضای مجازی چنین ادعاهایی را خالی‌بندی عنوان می‌کنم و همه ناراحت می‌شوند. 47شرکت خصوصی 50معرفی‌نامه برای واردات از ما گرفتند، اما نتیجه تمام این مجوزها 314هزار واکسن آسترازنیکا بود که تاریخ انقضای یک‌ماهه داشت. برخی دوستان هستند که ادعای خلاف واقع دارند و ما هم نمی‌توانیم در برابر ادعاهای آنها ساکت بمانیم. برخی از شرکت‌های دریافت‌کننده مجوز واکسن آسترازنیکا را به ما 9دلار قیمت داده بودند، اما در فضای مجازی قیمت همان واکسن را 3تا 4دلار عنوان می‌کردند و به ما می‌تاختند. سال گذشته در کمیته ملی واکسن، نیاز کشور حداقل 120میلیون دوز اعلام شد و در خوش‌بینانه‌ترین حالت، اعلام شد که تا پایان سال، 60درصد جامعه هدف، واکسینه می‌شوند. از همان ابتدا تمرکز بر واکسیناسیون با واکسن خارجی بود. ما می‌دانستیم که حداقل در تکمیل چرخه واکسیناسیون دوز اول، نمی‌توانیم روی واکسن‌های داخلی تمرکز کنیم. این را هم باید عنوان کنم که صدور مجوز برای بخش خصوصی با هدف ایجاد ظرفیتی فراتر از وزارتخانه‌های خارجی ما در کشورهای دیگر بود، نه اینکه قرار باشد واکسن‌هایی که خود دولت می‌توانست با قیمت پایین‌تر خریداری کند، از سوی بخش‌های خصوصی با قیمت بالاتری خریداری و وارد شود.
 بخش خصوصی اخیرا اعلام کرده می‌تواند 20میلیون دوز واکسن فایزر وارد ایران کند. به‌نظر شما چقدر احتمال تحقق آن وجود دارد؟
شاید تاکنون در این‌باره صحبتی نشده باشد، اما بیش از 3‌ماه است که مذاکرات برای خرید واکسن فایزر (خط تولید آلمان و بلژیک) و مدرنا (خط تولید هلند) از سوی دولت ایران و بخش خصوصی آغاز شده و قرار است این واکسن‌ها با اولویت تزریق به زنان باردار و برخی گروه‌ها که تزریق واکسن mRNA برای آنها مناسب‌‌تر عنوان می‌شود، خریداری شود. مذاکرات‌مان از طریق کوواکس تاکنون محقق نشده، اما مسیرهای دیگر را امتحان می‌کنیم. مشکل این است که برای خرید از خط تولید اروپا، تا زمانی که در آن کشورها، واکسیناسیون با درصد بالایی انجام نشود، واکسن صادر نمی‌شود؛ با این حال، هنوز امید به واردات این واکسن‌ها داریم. برخی دوستان مدعی خرید 20میلیون واکسن فایزر از سبد کوواکس‌ هستند، درحالی‌که سهم ما از این سبد، 16میلیون و 800هزار دوز است که 2میلیون و 200هزار دوز واکسن آسترازنیکا تاکنون به ما تحویل داده شده و 14میلیون و 600هزار دوز باقی‌مانده است؛ بنابراین نمی‌توان از این سبد، فایزر و مدرنا تحویل گرفت.
 با تمام اینها اما ایران همچنان از واکسیناسیون جهانی عقب است و انتقاداتی هم از شرکت نکردن ما در کارآزمایی‌های بالینی واکسن‌ها مطرح می‌شود.
برای صدور مجوز مصرف واکسن‌ در کشور 3روش داریم و براساس آن واکسن به سبد تزریق وارد می‌شود. اول؛ ارائه اطلاعات به‌صورت مستقیم به‌خودمان، دوم؛ ارائه اطلاعات به سازمان بهداشت جهانی و عرضه آن به ما و سوم؛ برخورداری از مجوز سازمان بهداشت جهانی. البته ما سختگیری‌های خودمان را هم درباره واکسن‌ها داریم؛ به‌عنوان مثال واکسن سینواک چین را با وجود داشتن مجوز جهانی در ایران استفاده نکردیم. تنها واکسن چینی مورد استفاده در ایران سینوفارم پکن است که مجوز سازمان بهداشت جهانی را دارد. درباره واکسن پاستور هم همین اتفاق افتاد و ما مجوز مصرف اضطراری آن را زودتر از کوبا در کشور خودمان صادر کردیم؛ چون اطلاعات فاز یک و دو را از تولیدکننده گرفته بودیم و فاز سوم را هم که خودمان انجام دادیم. با انتقال تکنولوژی واکسن در کشورمان و تأیید آن، ما دیگر منتظر تأییدیه نمی‌مانیم؛ همانطور که درباره واکسن فایزر کشور انگلیس زودتر از خود آمریکا مجوز مصرف را صادر کرد. اما سؤال اینجاست که چرا وزارت بهداشت متهم به ریسک نکردن در کارآزمایی‌های بالینی واکسن‌هاست؟ ستاد ملی کرونا می‌توانست در این‌باره تصمیم‌گیری‌ کند، اما چرا آن سوی ماجرا را نگاه نمی‌کنیم که برخی واکسن‌ها با وجود سرمایه‌گذاری‌های کلان شکست خوردند.
اما با وجود پیک‌های مرگبار در کشورمان، این یک مطالبه ملی است که واکسن‌ها هرچه سریع‌تر تامین و برنامه واکسیناسیون تسریع شود.
ما در حال تجربه پیک مرگبار پنجم هستیم و پیش‌بینی‌ها حکایت از رقم خوردن یک پیک سخت دیگر در هفته‌های آینده دارد. این حق همه مردم است که به سرعت از واکسن برخوردار شوند، اما دی 99زمانی که برنامه جامع کشوری علیه واکسیناسیون کوویدـ19تنظیم شد که براساس آن تا پایان امسال، افراد بالای 18سال واکسینه می‌شوند، آن موقع هیچ اعتراضی وجود نداشت. حالا هم گفته شده که این اتفاق تا پیش از بهمن رخ می‌دهد، پس ما از برنامه واکسیناسیون عقب نمانده‌ایم که اینگونه مورد هجمه قرار گرفته‌ایم.
 البته بخشی از هجمه‌های شکل گرفته به‌دلیل اظهارات شما در فضای مجازی است که باعث شده مردم نسبت به شما و عملکرد وزارت بهداشت انتقاد داشته باشند و خشمگین شوند.
من هر جایی که نیاز به پاسخگویی بوده در فضای مجازی مطرح کردم و به هیچ‌وجه در بیان واقعیت‌ها به‌دنبال محبوبیت و کتمان حقایق نبودم. فضایی که در آن شاهد انتقادات و توهین‌ها هستیم، فضای واقعی جامعه ایرانی نیست. وظیفه من بیان واقعیت است و شاید برخی را ناراحت کند؛ یعنی شما انتظار دارید زمانی که شاهد عوام‌فریبی و اخبار غیرواقعی بیان شده از سوی برخی دوستان هستم، پاسخی ندهم؟ می‌گویند واکسن فایزر وارد می‌کنیم، می‌گویم صحت ندارد. مردم ناراحت می‌شوند که امیدشان را به ورود این واکسن از بین برده‌ام، اما من که می‌دانم این ادعا واقعیت ندارد و نباید به مردم امید واهی داد؛ ضمن اینکه من در فضای مجازی هیچ‌گاه نماینده رسمی وزارت بهداشت نبوده‌ام و از طرف وزارتخانه چیزی را مطرح نکرده‌ام.
 همانطور که حتما خودتان هم شنیده‌اید در گزارشی مطرح شده که آمار فوتی‌های واقعی کرونا، 7برابر آماری است که از سوی وزارت بهداشت اعلام می‌شود. این موضوع چقدر درست است؟
این یک دروغ بزرگ است. در 18‌ماه از شیوع کرونا، ما 600هزار مرگ غیرکرونایی و 100هزار مرگ کرونایی داشتیم. اگر تعداد فوتی‌های کرونا 7برابر بیشتر باشد، باید در این مدت یک میلیون و 300هزار فوتی کرونا در کشور رخ داده باشد، اینها کجا خاکسپاری شده‌اند؟ جامعه ما اکنون در وضعیتی است که به سرعت خبر منفی را جذب می‌کند. مشکل اینجاست که هر کسی در کشور درباره کرونا اظهارنظر می‌کند و دیگران هم از این اظهارنظرها تحلیل‌های غیرکارشناسی ارائه می‌کنند. ما هیچ اصراری به مخفی کردن آمارهای ابتلا و مرگ کرونا نداریم. اینکه با اطمینان بگوییم فردی بر اثر کرونا فوت کرده اما جزو موارد مثبت نبوده را رد نمی‌کنم اما آمار چندان بالایی ندارد. شاخص آمار فوتی‌ها را ما تعریف نکردیم و براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، آمارها براساس بیمار فوت شده تست مثبت کووید-19اعلام می‌شود. ما که نمی‌توانیم براساس سی‌تی‌اسکن مثبت، اظهارات اطرافیان و تشخیص بالینی شاخص تعریف کنیم. اما با این همه اصلا ادعا نمی‌کنیم که این آمار نهایی جمعیت فوت‌شده ناشی از کروناست و البته چندبرابر بودن مرگ‌ومیرها را هم به هیچ وجه تأیید نمی‌کنیم. تا بهمن‌‌ماه هم که قرار است واکسیناسیون در کشور تکمیل شود، روزانه ده‌ها نفر فوت خواهند کرد و این بسیار دردناک است اما درنظر بگیرید که حتی با وجود اعلام 80تا 84درصد ممانعت از مرگ با واکسیناسیون باز هم احتمال مرگ وجود خواهد داشت.
 حالا موضوع دیگری مطرح می‌شود و آن بی‌کیفیت و ارزان بودن واکسن سینوفارمی است که وارد ایران شده. گفته می‌شود بی‌کیفیت بودن این واکسن‌ها، مرگ افراد واکسینه‌شده را رقم زده است.
سینوفارم در تمام دنیا تزریق می‌شود و بهترین واکسن در میان واکسن‌های چینی است؛ از تزریق 80درصدی در امارات تا دیگر کشورها. اما به محض اینکه گفته می‌شود این واکسن به‌طور وسیع در ایران تزریق خواهد شد، می‌گویند ایمنی ایجاد نمی‌کند. ما هیچ آمار غیرشفاف و محرمانه‌ای از تأثیر واکسن‌ها نداریم. در همین آماری که چندی پیش از مرکز فناوری و اطلاعات منتشر و اعلام شده از 2میلیون و 700هزار نفری که در ابتدا واکسن (بخش زیادی سینوفارم) دریافت کردند و عمدتا بالای 70سال بودند 80درصد ایمن شده و از مرگ‌شان جلوگیری شده است. حالا مرگ‌های 500تا 600نفر روزانه هم بسیار تلخ و بالاست اما اگر همین واکسن‌ها هم تزریق نشده بود عدد فوتی‌های ما بسیار بالاتر می‌رفت. هم‌اکنون نمی‌توان گفت که واکسن سینوفارم برای سالمندان ایمنی ایجاد نمی‌کند، چرا که باید مطالعات تکمیل شود. بنابراین احتمالا دوز بوستر یا یادآور برای آنها تزریق می‌شود که ممکن است نوع دیگری از واکسن باشد.روزنامه همشهری