نسبت به پیکهای قبلی و شرایطی که سایر کشورها در شرایط مشابه داشتهاند، تعداد مرگومیرهایی که در کشور ما رخ میدهند، هنوز هم پایینتر از مرگ و میر در این کشورها است
شفاآنلاین>سلامت> تشدید وضعیت پیک پنجم کرونا و گسترده شدن دامنه بیماری، همزمان شده است با انتقال دولت دوازدهم به سیزدهم. این مساله موجب به وجود آمدن نگرانیهایی از منظر نحوه مواجهه دولتمردان جدید به مبارزه با پاندمی کرونا شده است.
به گزارش شفاآنلاین: از سوی دیگر وضعیت همسایه شرقی کشور و ورود سیل پناهندگان جنگزده افغانستانی به مرزهای شمالی استان سیستان و بلوچستان در شرایطی که کشور خود درگیر جنگ بیولوژیک با ویروس دلتا است، نگرانی دیگری را موجب شده است. همزمان بررسی تعطیلی دو هفتهای کشور که از سوی وزیر بهداشت در نامه به رهبر معظم انقلاب درخواست شده بود اواخر هفته گذشته توسط ستاد ملی کرونا به هفته جاری موکول شد. دلیل آن هم بررسی الزامات این تعطیلی اعلام شده است.
برای بررسی آخرین وضعیت اپیدمیولوژیک پیک پنجم کرونا، وضعیت مبارزه با کووید۱۹ همزمان با تغییر دولت و نحوه مواجه با آوارگان افغان در شرایط اپیدمی،گفتوگویی را با رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی
کووید۱۹ انجام داده ایم.
آخرین وضعیت پیک پنجم کرونا
وضعیت بیماری کرونا با توجه به گفتههای برخی از مسئولان مبارزه با بیماری و مدیران بیمارستانها نگران کننده است. تحلیل شما از این وضعیت چیست؟
حمید سوری: نسبت به پیکهای قبلی و شرایطی که سایر کشورها در شرایط مشابه داشتهاند، تعداد مرگومیرهایی که در کشور ما رخ میدهند، هنوز هم پایینتر از مرگ و میر در این کشورها است. مسالهای که وجود دارد این است که بار این پیک بیشتر بر روی بستری و به ویژه بستری در ICU و بخشهای تنفسی ویژه است.
آن چیزی که در حال حاضر مشاهده میکنیم، محصول چند اتفاق است. نخست اینکه واریانت جدید دلتا که قدرت بیماریزایی بیشتری دارد به سرعت کشور را در نوردیده و در حال حاضر واریانت غالب در کشور است. ریشههای آن هم مرزهای شرقی کشور بوده است. مساله بعدی این است که ما واکسیناسیون انبوه را از تیرماه آغاز کردیم که متاسفانه کمی دیرتر از آغاز شیوع واریانت دلتا بود. به همین دلیل اثرات واکسیناسیون را بر کرونای دلتا و پیک پنجم کمتر میبینیم. هر چند که اثرات این واکسیناسیون هم ولو اندک ولی قابل مشاهده است.
یکی از مشکلات ما در حال حاضر در میان جمعیت پرخطر دارای سن بالا و کسانی است که بیماری زمینهای دارند و اینها عمدتا کسانی هستند از فرصت به دست آمده برای واکسیناسیون به خوبی استفاده نکردند. هرچند میانگین سنی مبتلایان تا حدی پایین آمده است اما آن چیزی که به مرگهای ناشی از کرونا منتسب میشود بیشتر در گروههای سنی پرخطر مشاهده میشود.
چرا با توجه به گذشت بیش از یک سال و نیم از ورود بیماری به کشور، ما پیاپی درگیر پیکهای مختلف بیماری میشویم؟
سوری: بخشی از اتفاقاتی که به پیک اخیر دامن زده، به رفتارهای اجتماعی مانند ساده اندیشی، سهلانگاری و برگزاری مراسمات جمعی به شکلهای مختلف بازمیگردد. اقدامات پیشگیرانه را هم از آذرماه سال گذشته آغاز کردیم. اما متاسفانه به دلیل بیدرایتی برخی از مسئولان اجرایی کشور یا متوقف یا کمرنگ شد و تبعات آن را اکنون مشاهده میکنیم. این چیزی که الان وجود دارد یک پدیده استثنایی محسوب نمیشود و پدیدهای است که ناشی از رفتارهای اجتماعی و مدیریتی ما است.
باید بدانیم صرفا وزارت بهداشت و حوزه درمان نمیتوانند اپیدمی را کنترل کنن.د این نیازمند مشارکت حداکثری همه سازمان و نهادهایی هست که از بودجه و امکانات عمومی بهرهمند هستند. متاسفانه در یک سال اخیر این سازمانها نقشی در مهار اپیدمی نداشتند و نقش آنها در تعطیل کردن ادارات و فرستادن کارمندانشان به خانهها، جادهها و مسافرت بود که به گسترش اپیدمی کمک کرد.
قوانین و پروتکلهای اجتماعی چرا موفق نبودند؟
سوری: متاسفانه قوانینی هم که به شکل پروتکلهای اجتماعی تدوین شده است چون ضمانت اجرایی نداشته و تنها بر روی کاغذ شکل گرفتهاند به صورت عملی اجرایی نشده و اثربخشی ندارند و حتی حرمت قوانین هم شکسته شده است. مثلا شش روز تهران را تعطیل کردند اما به جای اینکه این تعطیلی به کمک مهار بیماری در تهران بیاید فقط جادهها را شلوغ کرد و مردم را به مسافرت فرستاد.
چه چشماندازی برای پایان پیک پنجم متصور هستید؟
سوری: هنوز چشم انداز اپیدمیک پیک پنجم کرونا روشن نیست و مشخص نیست به کجا میرویم. هنوز به سیر نزولی پیک نرسیدیم.
تعطیلی بدون برنامه فایده ندارد
وزیر بهداشت در نامه به رهبر معظم انقلاب درخواست یک تعطیلی دوهفتهای را مطرح کرد. اگر ستاد ملی کرونا با این تعطیلی موافقت کند، الزامات این تعطیلی چه باید باشد و چگونه میتواند به مهار بیماری کمک کند؟
سوری: تعطیلی به طور کلی یکی از پرهزینهترین راهکارهایی است که هر کشوری برای کنترل اپیدمی در نظر میگیرد. اگر این تعطیلی همراه با مقررات و سازوکارهای لازم نباشد نه تنها اثربخشی مناسبی نخواهد داشت بلکه ممکن است فرصتهای مهار بیماری را نیز از دست بدهیم. اینکه درب خانهها را ببندیم و به مسافرت برویم یا اینکه در خانه بنشینیم و بعد از دو هفته به سر کار بازگردیم یا مغازهها را باز کنیم هم فایدهای نخواهد داشت. باید برای تعطیلی برنامه داشته باشیم. مثلا فرض کنیم دو هفته تعطیلی اعلام شد. باید در این دو هفته پوشش واکسیناسیون گروههای پرخطر را با توجه به واکسنی که اکنون در اختیار داریم حتی به صورت مراجعه مستقیم و خانه به خانه به صد درصد برسانیم تا بعد از تعطیلات دو هفتهای مراجعه به بیمارستانها و مرگهای ناشی از بیماری به حداقل برسد.
دومین اقدامی که در تعطیلات باید صورت بگیرد، شدت عمل در اجرای مقررات است. سومین کار هم این است که یک قرنطینه معکوس را برای شهرهایی که کمتر آلوده شدهاند در نظر بگیریم.
تهدید آوارگان افغانستانی
ورود آوارههای افغاستانی در روزهای گذشته از مرزهای شرقی کشور، نگرانیهایی را ایجاد کرده است. چقدر این نگرانیها را بهجا میدانید؟ و برای مقابله با اثرات ورود آنها در گسترش بیماری چه باید کرد؟
سوری: باید پدیدههای مضاعفی را که به تشدید بیماری در کشور منجر میشوند در نظر بگیریم. در حال حاضر در مرزهای شمالی استان سیستان و بلوچستان با موجی از پناهندگان افغانستانی مواجه هستیم و این امر ممکن است تمام تلاشهای انجام شده در این استان را زیر سوال ببرد و یا به هدر دهد. در حال حاضر وضعیت اپیدمیک استان سیستان و بلوچستان در مرز میلک و نیمروز به دلیل ورود افغانهای پناهنده ناشی از حملات طالبان به شدت شکننده و آسیبپذیر شده است.
واریانت غالب در افغانستان هم واریانت دلتا است. علیرغم پوشش خوب واکسیناسیون در استان سیستان و بلوچستان به ویژه شمال آن هنوز جمعیتهایی وجود دارند که شانس ابتلا به بیماری در آنها زیاد بوده و اگر این آوارهها کنترل نشوند، امکان انتقال بیماری به این گروهها زیاد است. به هر تدبیری که ملاحظات انسانی و سیاسی ایجاب میکند باید این آوارهها کنترل شوند و اگر قرار است در جایی اسکان اضطراری داشته باشند باید مکانی ایزوله از سایر افراد جامعه در اختیار آنها قرار داده شده و رها نشوند تا در سطح کشور پراکنده شوند. همچنین اگر قرار است آنها به کشور ورود پیدا کنند باید اقداماتی مانند تشخیص بیماری و جداسازی بیماران و افراد حامل بیماری در نظر گرفته شود.
اقدمات ما پیوست مقابله با کووید ندارد
چرا علیرغم شرایط ویژه کشور همچنان برخی اقدامات صورت میگیرد که نقش زیادی در گسترش بیماری دارند؟
سوری: شرایط کشور شرایط با ثباتی از نظر جابهجایی و گسترش اپیدمی نیست و لازم است با توجه به شرایط، برای هر اقدامی که در کشور صورت میگیرد یک پیوست مقابله با کرونا داشته باشیم. متاسفانه این پیوستها وجود ندارند. تا وقتی چنین نگاهی وجود نداشته باشد اپیدمی همچنان ادامه خواهد داشت.
نکته دیگری که باید به آن توجه کنیم، مشارکت حداکثری سایر سازمانها در مدیریت اپیدمی است. کارکنان اداراتی که واکسن زدهاند، حتی کارکنان وزارت بهداشت به غیر افراد حاضر در خط مقدم مقابله با کرونا لازم نیست پاره وقت و نیمهوقت بر سرکار حاضر شوند، این افراد باید به کمک خط اول مبارزه با بیماری بیایند. مراکز تست، مراکز واکسیناسیون، لجستیک و بخش تبلیغات مکانهایی هستند که این افراد میتوانند در آن حاضر شوند. ما در مبارزه با اپیدمی، به نیروی انسانی نیاز داریم. تنها نیروهای بهداشتی و درمانی مبارزان خط مقدم نیستند .این افراد هم باید به کمک بیایند.
دولت جدید و کرونا
دولت سیزدهم چگونه باید به کنترل و مدیریت بیماری بپردازد؟
سوری: ما الان در مرحله گذار از یک دولت به دولت بعدی هستیم. این گذار به صورت بالقوه میتواند بسیار خطرناک باشد و بسیاری از اقداماتی را که ما میتوانیم به سرعت انجام دهیم تحت تاثیر قرار دهد. امیدوارم دولت جدید یا مدیریت جدید وزارت بهداشت تصور نکند همه اقدامات را باید از صفر آغاز کند بلکه باید از تجارب مثبت و خوب به دست آمده حداکثر استفاده را ببرد. اپیدمی بازیهای سیاسی را بر نمیتابد و اگر وارد بازیهای سیاسی شویم و مباحث جناحی را پیش بکشیم قطعا به شکست در مبارزه با کووید۱۹ محکوم میشویم. بنابراین استمداد از نیروهایی که تجربه اندوختهاند و انتقال تجارب به دست آمده توسط کسانی در مقابله با اپیدمی در خط اول بودند و اینکه بتوانیم از تجارب گذشته درس گرفته و ضعفهای گذشته را بر طرف کنیم یک نکته اساسی در مقابله با اپیدمی است.
یکی از ضعفهایی که دولت دوازدهم در مبارزه با کووید۱۹ داشت این بود که چندان با نظرات کارشناسی و تخصصی وزارت بهداشت همراهی نمیکرد و همانگونه که اشاره کردم مقررات و قوانین، ضمانت اجرایی نداشته یا بعضا اقدامات با نظرات کارشناسی مغایرت داشت. مثلا در تعطیلات نوروزی وزارت بهداشت، کاملا مخالف سفرها بود اما دولت کار خود را انجام داد و این نشان میداد که وزارت بهداشت تولیت اصلی را برای مقابله با اپیدمی نداشت.
امیدواریم که دولت جدید این را درک کند که حتی معیشت مردم و مشکلات روانی، اجتماعی و اقتصادی در گرو توفیق ما در مدیریت موفق اپیدمی است. تا کی میخواهیم محدودیت اعلام کنیم و مغازهها را ببندیم؟ تا کی میخواهیم مدارس و دانشگاهها را ببندیم؟ مطمئن هستم دانشجویانی که در این شرایط فارغ التحصیل میشوند یک چهارم دانشجویانی که در شرایط عادی فارغالتحصیل شدهاند از قابلیت علمی و توانمندی کافی برخوردار نیستند و این یعنی یک فاجعه علمی و آموزشی را پس از اپیدمی خواهیم داشت لذا این شرایط کنونی نمیتواند ادامه داشته باشد. ادامه دار شدن این اپیدمی یعنی اینکه امروز و فردا را قربانی میکنیم.
همه آنچه که در اپیدمی ما رخ میدهد به رفتار ما، برنامهریزی و مدیریت ما بستگی دارد. الان نسخه اول طرح شهید سلیمانی را برای گام ششم تدارک دیدهایم و در حال نهایی کردن آن هستیم. این طرح مجموعهای از تجارب موفق به دست آمده و شکستهایی است که داشتهایم. به این امید که دولت جدید از این طرح استفاده کند و نخواهد راه رفته را دوباره طی کند. روزنامه سپید