اگر چه گل به مساله اول خانواده‌های ایرانی تبدیل شده است؛ مخدری که در رتبه پایین‌تری از تریاک، هروئین و شیشه قرار داشت، ولی به مرور توانست پله پله صعود کرده و جایگاه مستحکمی را به‌خصوص در میان نوجوانان و جوانان کسب کند
شفاآنلاین>سلامت> این روزها در حالی قیمت نان افزایش ۵۰ درصدی را تجربه کرده که قیمت انواع موادمخدر کوچک‌ترین تغییری نکرده است. چه بسا به گفته سعید صفاتیان، رییس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام، بررسی‌ها نشان می‌دهد که قیمت موادمخدر روزبه‌روز نسبت به نرخ تورم پایین‌تر می‌آید و در فضای مجازی یا با یک تلفن در کمتر از ۷ دقیقه می‌توان به موادمخدر دسترسی پیدا کرد.
به گزارش شفاآنلاین: البته پاندمی کرونا منجر به افزایش مصرف‌کنندگان موادمخدر علی‌الخصوص شیشه و هروئین شد. براساس گزارش‌ها در حال حاضر بیشترین میزان واردات شیشه از کشور افغانستان را داریم. در گذشته ماده مخدر شیشه از قیمت بسیار بالایی برخوردار بود، اما خبرها حاکی از کاهش قیمت شیشه در برخی مناطق کشور است، در حال حاضر در برخی استان‌ها شیشه کیلویی شش میلیون تومان و در برخی از استان‌ها به ۲۰ و ۳۰ میلیون تومان نیز می‌رسد؛ دلیل این قیمت‌ها نیز حجم بالای تولید در کشور افغانستان است.
اگر چه گل به مساله اول خانواده‌های ایرانی تبدیل شده است؛ مخدری که در رتبه پایین‌تری از تریاک، هروئین و شیشه قرار داشت، ولی به مرور توانست پله پله صعود کرده و جایگاه مستحکمی را به‌خصوص در میان نوجوانان و جوانان کسب کند. حالا آمار مصرف گل آنقدر در کشور بالا رفته که صدای سرپرست مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور هم درآمده است. فاطمه رضوانی‌مدنی می‌گوید: «بیشترین سوالات تماس‌گیرندگان با خط ملی اعتیاد در سه ماهه اول سال ۱۴۰۰ درباره گل بوده و سوالات درباره تریاک در اولویت دوم قرار داشته است.» هرچند که کارشناسان اعتیاد می‌گویند فراوانی زیاد سوالات شهروندان درباره گل لزوما به این معنا نیست که این ماده مخدر رتبه اول مصرف را در کشور دارد، اما یک موضوع درباره «گل» مسلم و تثبیت شده است که این مخدر حتی از شیشه هم پیشی گرفته و در میان روانگردان‌ها جایگاه نخست را به‌دست آورده است.
اخیرا فضای مجازی تبدیل به جولانگاه عرضه موادمخدر شده و سوداگران مرگ در کمین نوجوانان و جوانان به تبلیغ و فروش موادمخدرهای مختلف با نام‌های جذاب و کیفیت و قیمت ارزان می‌پردازند. با این حال اگر سرچ ساده‌ای در اینستاگرام کنید به راحتی افرادی هستند که هر میزان موادمخدر و مشروبات الکی را با تاکسی‌های آنلاین بدون اینکه راننده متوجه شود انتقال می‌دهند. چه بسا با وجود فیلترشکن‌ها و دسترسی نوجوانان به موبایل برای شبکه شاد، نان قاچاقچیان در روغن باشد.
این درحالی است که سعید صفاتیان، رییس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام در این‌باره می‌گوید: «در ایران سالانه یک‌میلیون نفر معتاد به هشت هزار مرکز درمانی ویژه معتادان مراجعه می‌کنند که البته هیچ‌کدام از آنها به‌خاطر پیدا نکردن موادمخدر به این مراکز مراجعه نکرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که قیمت موادمخدر روزبه‌روز نسبت به نرخ تورم پایین‌تر می‌آید و در فضای مجازی یا با یک تلفن در کمتر از ۷دقیقه می‌توان به موادمخدر دسترسی پیدا کرد. سیستم قاچاق درواقع دارد سوبسید می‌دهد تا قیمت مواد بالا نرود و تقاضا در جامعه زیاد شود.»
سیاست قاچاقچیان در حفظ تعادل بازار
دکتر فرید براتی‌سده، کارشناس اعتیاد و مدیرکل سابق مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور درخصوص عدم تغییر قیمت موادمخدر گفت: این روزها برخلاف تورم و گرانی که در نیازهای ضروری مردم به وجود آمده، قیمت موادمخدر تغییر چشمگیری نکرده است. به هر حال بازار موادمخدر در کنار دو بازار اسلحه و تجارت سکس بسیار پر سود است. قاچاقچیان و کارتل‌هایی که در این زمینه‌ها فعالیت می‌کنند اجازه شکست این بازار را نمی‌دهند. فروشندگان موادمخدر هیچگاه اجازه نمی‌دهند قیمت‌ها موادمخدر کاهش یا افزایش پیدا کند، بلکه همیشه تعادل را در قیمت‌ها حفظ می‌کنند تا مصرف‌کنندگان از دست نروند. اگر نتوانند از این طریق بازار را حفظ کنند، اسامی مختلف جذابی روی موادمخدر می‌گذارند تا افراد زیادی جذب شوند. در نتیجه اجازه نمی‌دهند به راحتی این تعادل از بین برود. فروشندگان موادمخدر در اغلب اوقات برای تعادل قیمت بازار کیفیت مواد را کاهش می‌دهند تا قیمت مواد افزایش پیدا نکند. به نظرم در حال حاضر هم تا اندازه‌ای موفق شدند تعادل قیمت موادمخدر در بازار را حفظ کنند.
وی افزود: با این تفاسیر عمده روش قاچاقچیان برای حفظ قیمت موادمخدر کاهش کیفیت است ولی در اصل انواع مختلفی از موادمخدر با کیفیت و قیمت‌های متفاوتی وجود دارد. بنابراین با توجه به جیب مصرف‌کننده‌ها این کیفیت‌های مختلف را عرضه می‌کنند. چنین ترفندی در مشروبات الکی هم وجود دارد. این روزها انواع و اقسام مشروب‌های الکلی در بازار وجود دارد، بعضا مشروبات الکلی ارزان فاقد کیفیت در بازار وجود دارد که می‌تواند جان افراد زیادی را بگیرد؛ موادمخدر هم همین‌گونه است. چه بسا مدتی پیش بحث مواد سرب داخل تریاک داغ شده بود البته امروزه هم هست ولی سر و صدای آن کمتر شده است. زیرا فروشندگان موادمخدر میزان سرب آن را برای حفظ تعادل بازار کمتر کردند.
براتی‌سده با تاکید بر افزایش میزان مصرف موادمخدر در دوران کرونا اظهار کرد: اخیرا در اوایل پاندمی کرونا شایعه نادرستی در بین مردم رواج یافت که معتادان کرونا نمی‌گیرند، در صورتی که این شایعه از پایه اشتباه بود و اتفاقا معتادان هم کرونا گرفتند و تعداد زیادی از آنها هم به دلیل درگیری شدید ریوی فوت کردند. اما همین شایعه زمینه‌ساز توجه مردم به موادمخدر شد. بحث دیگری که موجب افزایش میل مردم به مصرف موادمخدر شد افسردگی ناشی از بیماری و بیکاری بود. چرا که طبق برآوردهای سازمان بین‌المللی کار، کرونا باعث از دست رفتن بیش از یک میلیون و دویست هزار شغل در دنیا شده است. در نتیجه بخش عظیمی از افرادی که شغلشان را از دست دادند وارد بازار تجارت سیاه از جمله تجارت موادمخدر شدند. از طرفی چون سال‌های ابتدایی بحران کرونا مرزها بسته شد، نقل‌وانتقال انواع موادمخدر صورت نمی‌گرفت؛ مصرف‌کنندگان به سمت موادی رفتند که همان اثرات نشئگی را داشته باشد. در نتیجه تعداد مصرف‌کنندگان موادهای تزریقی و هروئین که راس این مواد است افزایش یافت. بنابراین هروئین در دست و بالا مصرف‌کننده بیشتر شده است. وی ادامه داد: استعمال هروئین در رتبه چهارم مصرف موادمخدر در کشور قرار دارد و روند افزایشی مصرف آن نگران‌کننده است. چند دارویی‌شدن مصرف‌کنندگان یعنی مصرف همزمان متادون و شیشه، متادون و هروئین و… هم موضوع دیگری است که معتادان مبتلا به آن در حال زیاد شدن هستند.
این کارشناس اعتیاد درخصوص دسترسی راحت مردم به موادمخدر بیان کرد: با وجود بسته‌شدن مرزها در دوران پاندمی اما قاچاقچیان موادمخدر همواره مسیرهای جدیدی را برای واردات و صادرات موادمخدر پیدا می‌کنند. این افراد به گونه‌ای مسیرها را برنامه‌ریزی می‌کنند که اگر مسیری از بین رفت، برای انتقال موادمخدر مسیر ایمن جدید دیگری را داشته باشند. امروزه عمده واردات موادمخدر از طریق دریا و حاشیه خلیج فارس یا حتی از طریق مسیرهای شمالی افغانستان به کشورهای آسیایی میانه انتقال می‌یابد.
امروزه به دلیل عوامل محیطی که مواد را در دسترس افراد قرار می‌دهد به سمتی رفته که هر کس طالب باشد، می‌تواند به آسانی به آن دسترسی پیدا کند. حتی اخیرا درب خانه هم می‌آورند و تحویل می‌دهند و سوداگران به نوعی سرویس سفارش درب منزل راه انداخته‌اند. بیشتر فروشندگان موادمخدر از ظرفیت فضای مجازی نیز سوءاستفاده می‌کنند.
وی افزود: خلاف تصورات همیشه درصد کمتری از مواد، نسبت به موادمخدر ورودی به ایران کشف می‌شود، یعنی اگر نیروی انتظامی هزار تن موادمخدر کشف کند، شما مطمئن باشید این هزارتن درصد و میزان کمتری از مواد ورودی به کشور کشف شده است. در نتیجه موادمخدر همیشه در کشور وجود داشته و همیشه هم خواهد بود. البته یکی از دلایل فزونی موادمخدر این است که ما با بزرگترین تولیدکننده موادمخدر همسایه هستیم. متاسفانه در حال حاضر هم کشور افغانستان دچار مشکل شده است، بنابراین به احتمال غریب به یقین طالبان برای تامین هزینه‌ها جنگ به تولید و فروش بیشتر روی می‌آورد. در نتیجه با توجه به شرایط جامعه مصرف موادمخدر کشور افزایش پیدا می‌کند.
مدیرکل سابق مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی ایران با تاکید بر میزان افزایش افسردگی در میان مردم و میزان میل آنها به موادمخدر گفت: هنگامی که دولت سیاستگذاری مشخص و برنامه‌های خاصی برای شادی مردم علی‌الخصوص طبقه جوان جامعه نداشته باشد. آنها هم به دلیل فشارهای اقتصادی، بیکاری، بحران کرونا و دیگر مشکل‌های اجتماعی به مصرف موادمخدر روی می‌آورند. زیرا یکی از راه‌های کنترل و تحمل فشارهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و خانوادگی از جانب مردم استفاده از سیگار، مواد الکی و مصرف موادمخدر است. این روزها مردم امیدی برای ادامه حیات ندارند. دولت باید برای شادی و نشاط مردم برنامه‌ریزی کند.
براتی درخصوص کاهش سن مصرف‌کنندگان عنوان کرد: متاسفانه موادمخدر در مدرسه‌ها توزیع می‌شود ولی چون تعداد آنها کم است در میانگین آماری قرار نمی‌گیرند، زیرا ما متوسط سن مصرف موادمخدر را در نظر می‌گیریم نه دامنه پایین سن مصرف مخدر را، بنابراین متوسط سن مصرف‌کنندگان موادمخدر در ایران نسبت به یک‌دهه گذشته بین دو تا سه سال پایین آمده است که بر این اساس، متوسط سنی مصرف‌کنندگان مواد که قبلا ۲۵ تا ۲۶ سال بود، اکنون به ۲۲ تا ۲۳ سال رسیده است. مصرف موادمخدر و به‌طور عمده حشیش و گل به سنین ۱۳ تا ۱۵ سال رسیده است. براساس آمارهایی که مطرح می‌شود ۳/۲ درصد دانش‌آموزان، مصرف‌کننده مواد و عمدتا مصرف‌کننده گل هستند. این آمار در حالی ارائه می‌شود که سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر در دی ۱۳۹۶ سن شروع مصرف موادمخدر را بین ۱۵ تا ۱۷ سال عنوان کرده بود.
این کارشناس پیشگیری و درمان اعتیاد در تشریح چرایی کاهش سن مصرف گل در ایران، گفت: گل از مشتقات حشیش و ماری‌جوآناست و چون شایعه‌های زیادی وجود دارد که این ماده اعتیادآور نیست، روزبه‌روز شاهد افزایش مصرف آن به‌خصوص در بین جوان‌ها هستیم. این در حالی است که این ماده، اعتیادآور است. دلیل دیگر افزایش مصرف ماده مخدر گل این است که حتی برخی کشورهایی که مبارزه سفت و سختی با حشیش داشتند که آخرین آن هم مکزیک بود، گل را آزاد اعلام کردند.
این کارشناس اعتیاد درخصوص بیشترین موادی که در کل مصرف می‌شود، اظهار کرد: عمده مصرف موادمخدر در ایران از قدیم ماده افیونی تریاک و مشتقات آن مانند شیره بوده که هنوز هم همینطور است. هم‌اکنون در بین جوانان گل و مشتقات حشیش در رتبه دوم و شیشه در رتبه سوم مصرف و هروئین هم در رتبه چهارم در ایران قرار دارند. اما نباید فراموش کرد که مصرف داروهای روان‌گردان هم در کشور زیاد شده است. سال‌های پیش در بین جوانان مصرف ترامادول زیاد بود ولی امروزه مصرف داروهای خودسرانه ضدافسردگی همانند زولپیدم افزایش پیدا کرده است. اخیرا موردی داشتیم که فردی ۱۰۰ الی ۷۰ قرص زولپیدم مصرف می‌کند. به عقیده من تمام این موارد ناشی از مشکلات روانی و شرایط جامعه است. اگر چه متاسفانه داروهای ضدافسردگی در داروخانه‌ها بدون نسخه در حال فروش است و مسوولان باید برای این موضوع فکری کنند.
فرید براتی‌سده نیز که تا اواخر اردیبهشت‌‌ماه ۱۴۰۰ مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور بود، در زمینه وضعیت کشور در حوزه پیشگیری از مصرف موادمخدر، اظهارکرد: شخص دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر اعلام کرده که آن قدر که به مبارزه و مقابله با قاچاق موادمخدر و سپس درمان معتادان توجه کرده‌اند به پیشگیری نپرداخته‌اند؛ بنابراین خود ستاد مبارزه با موادمخدر هم اذعان به کم‌کاری در حوزه پیشگیری کرده است. اصل اساسی، پیشگیری از مصرف موادمخدر است، اما متاسفانه کار ستاد مبارزه با موادمخدر فقط ساماندهی معتادان متجاهر شده و پیشگیری را رها کرده‌اند. باید توجه داشت که پیشگیری یک فعالیت درازمدت است و نباید از آن انتظار بازدهی زودهنگام داشت. پیشگیری باید به‌طور عمده از طریق مدارس و دانشگاه‌ها انجام گیرد و اقشار جوان را فعالانه وارد میدان کرد تا توسط آنها فعالیت‌های اجتماع‌محور برای پیشگیری از مصرف موادمخدر توسعه پیدا کند. بعد از مدارس لازم است در محله‌ها فعالیت‌هایی جدی صورت گیرد، اما متاسفانه ستاد مبارزه با موادمخدر بودجه‌های مربوط به چنین فعالیت‌هایی را در راستای پیشگیری مصرف موادمخدر قطع کرده است. ستاد مبارزه با موادمخدر در سال ۱۳۹۹ حتی یک ریال هم برای پیشگیری از مصرف مواد به سازمان بهزیستی کشور اعتباری نداد و تنها یک بودجه یک‌میلیارد تومانی برای خط ملی اعتیاد تخصیص داده شد.
کارشناسان حوزه اعتیاد، بیشترین انتقاد در حوزه پیشگیری را از آموزش و پرورش دارند. آنها می‌گویند که این وزارتخانه اجازه آموزش در این زمینه را به متخصصان نمی‌دهد و فقط بودجه می‌گیرد.
براتی‌سده در این‌باره توضیح داد: سال‌ها با آموزش و پرورش همکاری داشتیم، ولی آنها در چند سال اخیر درهای همکاری را بستند و اجازه ندادند بهزیستی ورود کند. خودشان گفتند که خودمان در زمینه پیشگیری کار می‌کنیم. البته کارهایی هم کرده‌اند، اما کافی نیست. ۲۰ تا ۳۰ میلیارد تومان برای پیشگیری به آموزش و پرورش پول دادند. گفتند از طریق «شاد» می‌خواهند به دانش‌آموزان در زمینه پیشگیری از اعتیاد هم آموزش دهند، اما شاد در ماموریت اصلی خود که آموزش دروس متعارف دانش‌آموزان است، مانده است، چگونه می‌خواهد آموزش‌هایی را در راستای پیشگیری پیش ببرد؟
این کارشناس پیشگیری و درمان اعتیاد می‌افزاید: مدیرانی که حداکثر مدت خدمت‌شان دو سال است چندان روی قضیه پیشگیری سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. در چهار سال دولت دوازدهم، پنج‌بار معاون کاهش تقاضا در ستاد مبارزه با موادمخدر عوض شده و در سطح مدیران کل همچنین بی‌ثباتی در مدیریت‌ها دیده می‌شود. وضعیت ثبات مدیریتی در حوزه پیشگیری از مصرف موادمخدر در دیگر دستگاه‌های مسوول هم همینطور است؛ بنابراین خیلی روی پیشگیری از مصرف موادمخدر سرمایه‌گذاری نمی‌شود.
وی در پایان بیان کرد: اصلی‌ترین راهکار برای جلوگیری از شیوع مصرف موادمخدر در کشور پیشگیری از مصرف است که رسانه‌ها و آموزش‌وپرورش و خانواده در این امر نقش پررنگی دارند. دولت هم باید سیاستگذاری مناسبی برای اشتغال‌زایی و شادی و نشاط مردم پیش‌بینی کند. والدین باید با فرزندان در خصوص موادمخدر و رابطه جنسی صحبت کنند. زیرا این موضوعات معضل اساسی خانواده و کشور است.جهان صنعت
نظرشما
آخرین اخبار