قبل از اهدا
زماني كه شما براي اهداي خون به پايگاه‌ها يا مراكز مختلف مراجعه مي‌كنيد، ابتدا فرم پرسشنامه‌اي در اختيارتان قرار مي‌گيرد كه بايد تمام مشخصات فردي‌تان را در آن ذكر كنيد، سپس مرحله مصاحبه با پزشك و بررسي وزن، فشارخون، درجه حرارت بدن و نبضتان را توسط يكي از مسئولان يا خود پزشك پايگاه خواهيد داشت. در گام بعدي، پزشك مستقر در پايگاه، يك آزمايش ساده و كوچك روي خون شما انجام مي‌دهد تا متوجه سطح هموگلوبين موجود در خونتان شود و مطمئن باشد كه مشكلي از نظر كم‌خوني شما را تهديد نمي‌كند. شما در هر يك از اين مراحل مي‌توانيد با اختيار خود از اهداي خون انصراف بدهيد و اجباري به انجام اين كار برايتان وجود نخواهد داشت. اگر تمام مراحل را گذرانديد و پزشك مركز تشخيص داد كه شما شرايط مناسب براي اهداي خون را داريد و خودتان هم راضي به اين كار بوديد، مرحله نهايي آغاز مي‌شود. در اين مرحله، شما روي تخت دراز مي‌كشيد تا عمل خونگيري انجام شود. اين عمل در شرايط كاملا استريل انجام مي‌شود و حدود 20دقيقه هم طول مي‌كشد. بعد از اتمام عمل خونگيري، بايد كمي (حداقل 10دقيقه) استراحت كنيد و حتما شيريني و آبميوه‌اي را كه در اختيارتان قرار مي‌گيرد بخوريد تا مشكلي از نظر افت فشار خون برايتان به‌وجود نيايد.
بعد از اهدا
همانطور كه ذكر شد، پس از اهداي خون بايد حداقل 10دقيقه استراحت كنيد و بعد از خوردن شيريني و آبميوه خود با كمك مسئولان پايگاه و دستي كه سوزن خونگيري به آن وصل نبوده است، به آرامي از روي تخت بلند شويد. حواستان باشد كه براي پيشگيري از كبودي يا خونريزي محل سوزن خونگيري، حداقل تا 24ساعت از بلند كردن اجسام سنگين پرهيز كنيد و تا 6ساعت هم چسب و پنبه روي ناحيه را برنداريد. شما مي‌توانيد بلافاصله پس از اهداي خون به انجام كار و فعاليت‌هاي روز‌مره‌تان بپردازيد و حتي پياده‌روي هم بكنيد اما انجام ورزش‌هاي سنگين يا فعاليت‌هاي بدني شديد تا حداقل 24ساعت ممنوع است. را‌ستي! اين را هم بگوييم كه اگر كار سخت يا حساسي داريد، مثلا خلبان، راننده وسايل حمل‌ونقل عمومي، آتش‌نشان، كارگر ساختمان، موتورسوار يا ورزشكار حرفه‌اي هستيد و يا كار با دستگاه‌هاي برش انجام مي‌دهيد، بهتر است حدود 12تا 24ساعت پس از اهداي خون، قيد كار كردن را بزنيد تا در اثر افت احتمالي فشارخون، حادثه‌اي براي خودتان يا ديگران اتفاق نيفتد. اين را هم فراموش نكنيد كه استعمال سيگار، چند ساعت قبل و بعد از اهداي خون ممنوع است.
فواصل اهداي خون
برخي از افراد، يكي‌دو بار بيشتر در طول عمر خود اقدام به اهداي خون نمي‌كنند اما برخي ديگر جزو اهداكنندگان مستمر هستند. اين گروه از اهداكنندگان بايد براي حفظ سلامتي‌شان، فاصله مناسبي بين هر نوبت از خون‌دهي را رعايت كنند. براساس اعلام سازمان انتقال خون ايران، بهتر است بين هر بار اهداي خون 8هفته يا 56روز فاصله باشد. اين در حالي است كه آقايان اهداكننده مستمر، مجاز به اهداي بيش از 4بار خون در طول سال و بانوان اهداكننده مستمر هم مجاز به اهداي بيش از 3بار خون در طول يك سال نخواهند بود.
بر خون ما چه مي‌گذرد؟
پس از اهدا، خون شما به آزمايشگاه‌هاي تشخيص طبي فرستاده مي‌شود تا از نظر سلامتي مورد بررسي قرار گيرد. خون سالم، خوني است كه علائم بيماري‌هاي عفوني منتقله از راه خون مانند ايدز، سيفليس يا هپاتيت در آن وجود نداشته باشد. اگر ابتلا به اين بيماري‌ها در خون اهداكننده ثابت شود، نتيجه آزمايش به شكل كارت خون به آدرس اهداكننده فرستاده مي‌شود. البته تعيين گروه خوني هم روي خون اهدايي انجام مي‌شود و اگر خونتان سالم باشد، بازهم كارت اهدا به دست‌تان خواهد رسيد. بد نيست اين را هم بدانيد كه اهداي خون مي‌تواند به‌صورت موقت باعث كاهش حدود نيم‌كيلوگرم از وزن‌تان بشود.
شرايط عمومي اهداي خون
اگر شما قصد اهداي خونتان را داريد، بايد شرايط زير را داشته باشيد:
وزن‌تان بيشتر از 50كيلوگرم باشد.
هموگلوبين خونتان حداقل 12/5گرم در دسي‌ليتر باشد.
هماتوكريت خونتان حداقل 38درصد باشد.
تب نداشته باشيد.
نبضتان هنگام مراجعه براي اهداي خون، 50 تا 100بار در دقيقه بزند.
فشار خون سيستوليك (حد بالا) شما بين 9تا 18باشد.
فشار خون دياستوليك (حد پايين) شما بين 5 تا 10باشد.
نكته مهم
اهداكنندگان خون بايد حواسشان باشد كه براي پيشگيري از ابتلا به سرگيجه يا افت احتمالي فشارخون پس از اهدا، حداقل 6ساعت قبل از مراجعه به پايگاه‌هاي اهداي خون، غذا ميل كرده باشند. لذا در ماه رمضان، بهتر است بعد از افطار به مراكز اهداي خون مراجعه كنند. البته خود پايگاه‌ها پس از اتمام خونگيري، آبميوه و شيريني در اختيار اهداكنندگان قرار مي‌دهند.
اين بيماري‌ها را به پزشك پايگاه خبر دهيد
هنگامي كه شما براي اهداي خون به پايگاه‌هاي مختلف مراجعه مي‌كنيد،
سؤالاتي درباره وضع سلامت و بيماري‌تان پرسيده مي‌شود كه پاسخ دادن صحيح به
آنها، هم مي‌تواند به حفظ سلامتي خودتان كمك كند و هم اينكه پزشك پايگاه
را در اينكه مي‌تواند از شما خون بگيرد يا نه، راهنمايي كند. با اين حساب،
اگر به بيماري‌هاي زير مبتلا هستيد، آن را از پزشك مركز خونگيري مخفي
نكنيد:
كم‌خوني
فشارخون بالا
ابتلا به بيماري‌هاي پوستي
مسافرت به مناطق مالارياخيز در طول يك سال گذشته
ابتلا به اختلال انعقادي
ابتلا به بيماري‌هاي قلبي
ديابت
ابتلا به بيماري‌هاي اعصاب و روان
ابتلا به انواع بيماري‌هاي عفوني تنفسي
ابتلا به صرع يا داشتن سابقه غش
داشتن سابقه عمل جراحي باز
داشتن سابقه خالكوبي، تاتو، هاشور ابرو، حجامت يا بريدگي‌هاي وسيع با وسايلي مانند تيغ و چاقو
سابقه سقط جنين
دريافت خون در سال‌هاي اخير
داشتن روابط پرخطر جنسي
سابقه اعتياد تزريقي
سابقه ابتلا به يرقان
ابتلا به بيماري‌هاي كبدي و كليوي
ابتلا به آلرژي‌هاي شديد مانند آسم
درنهايت
اينكه اگر شما در حال مصرف هرنوع دارويي با هر دوزي هستيد، بايد اين مسئله
را هم با پزشك پايگاه در ميان بگذاريد. اگر در حال مصرف آسپيرين هستيد،
حتما اين موضوع را به اطلاع پزشك مركز برسانيد چون اين دارو و ساير داروهاي
حاوي آسپيرين باعث رقيق‌شدن خون مي‌شوند و مي‌توانند سلامت شما را در اثر
اهداي خون به خطر بيندازند.
