البته علت قطع پراکنده برق در روز گذشته جهش مصرف برق و عبور آن از توان و ظرفیت نیروگاهی نبود. علت افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، توزیع نامتوازن سوختهای جایگزین نیروگاهها یعنی سوخت مایع و ناتوانی نیروگاهها در تامین سوخت برای پاسخگویی به تقاضای برقی کشور بود. در این خصوص مصطفی رجبیمشهدی سخنگوی صنعت برق میگوید: «به دنبال افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری، بخشی از نیاز سوختی نیروگاهها باید با سوخت مایع تامین میشد. حدود ۹۰ میلیون مترمکعب تعهد دریافت گاز داریم و برای تامین کسری این میزان و مابقی نیاز نیروگاهها باید از سوخت دوم استفاده شود. اما باید این سوخت دوم متوازن و به موقع میان نیروگاهها توزیع شود.»
آنطور که سخنگوی شرکت ملی گاز گفته، در حال حاضر میزان مصرف بخش خانگی و تجاری به ۵۸۱ میلیون مترمکعب رسیده که نسبت به سال گذشته حدود ۲۰ درصد افزایش داشته است. همچنین میزان مصرف برق هم نسبت به سال گذشته بنا به گفته مسوولان وزارت نیرو ۴/۵ درصد افزایش یافته. اما این میزان افزایش به چه دلیل اتفاق افتاده و آیا این افزایشها به حدی است که میتواند سیستم برق و گاز کشور را مختل کند یا اینکه پای موضوعی دیگر در میان است که گفته نمیشود؟
اما تنها موضوع خاموشیها نیست که گریبانگیر دولت و مردم است بلکه هوای آلوده هم مزید بر علت شده است. اغلب کلانشهرهای ایران چند روزی است که برای تمام گروهها ناسالم است و برخی در پیدایش این وضعیت، سوزاندن مازوت در نیروگاهها را علت آلودگی میدانند. حتی تعدادی از چهرههای کشور نیز به مردم هشدار داده بودند که «یا خاموشی را بپذیرید یا آلودگی هوا را» اما چقدر مازوت در نیروگاهها میسوزد و آیا حالا که به خاموشیهای پراکنده در کشور برخوردهایم، علت آن جلوگیری از سوختن مازوت در نیروگاههاست؟
میزان سوخت تحویلی به نیروگاهها تقریبا مشابه سال گذشته است. آمار دقیق امسال مشخص نیست اما سال گذشته در چنین روزهایی میانگین ۷۵ میلیون مترمکعب گاز، حدود ۵۵ میلیون لیتر نفت گاز و ۳۵ میلیون لیتر مازوت در هر روز تحویل نیروگاهها میشد اما حالا مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران میگوید تنها پنج درصد سوخت نیروگاهها با مازوت تامین میشود.
به نقل از وزارت نفت، حسن منتظرتربتی توضیح میدهد: «از ابتدای امسال تاکنون تنها پنج درصد سوخت نیروگاهها با مازوت تامین شده، از سویی امسال تامین سوخت نیروگاههای مازوتسوز نزدیک کلانشهرها به طور کامل با گاز طبیعی یا نفتگاز انجام شده است. امسال موضوع کمبود تولید گاز به هیچ عنوان مطرح نبوده است زیرا با توسعه فازهای جدید پارسجنوبی، تولید روزانه گاز به طور میانگین از ابتدای امسال تاکنون نسبت به زمان مشابه سال گذشته روزانه ۳۹ میلیون مترمکعب افزایش یافته است. این افزایش تولید در دیماه امسال نیز نسبت به زمان مشابه سال گذشته روزانه ۶۴ میلیون مترمکعب هم بیشتر شده است. در زمان موازنه منفی تولید و مصرف، مصرف مازوت در نیروگاهها برای تامین بخش کمی از نیاز سوخت نیروگاهها متداول است و در مدت سپریشده امسال نیز تنها پنج درصد سوخت مورد نیاز نیروگاهها با مازوت تامین شده. از سویی امسال تامین سوخت نیروگاههای مازوتسوز نزدیک کلانشهرها به طور کامل با گاز طبیعی یا نفتگاز انجام شده است.»
در این خصوص بیژن زنگنه وزیر نفت نیز در روزهای اخیر در واکنش به برخی ادعاها مبنی بر افزایش آلودگی هوا ناشی از مصرف مازوت در نیروگاهها به علت ناتوانی در صادرات گفته بود: «هیچ محدودیتی در صادرات مازوت وجود ندارد و نهتنها در استان تهران بلکه در نیروگاههای اصفهان، البرز و قم نیز مازوت مصرف نمیشود.» اگرچه روز گذشته آلودهترین شبانهروز تهران از ابتدای سال ۹۹ به ثبت رسیده، اما پیشبینی میشود این آلودگی ادامه داشته باشد. از سویی دیماه ناسالمترین ماه سال جاری بوده است. از هفتم دی تا امروز به جز یک روز، هوای تهران ناسالم بوده و در مجموع از اول دیماه، هوای تهران ۱۱ روز در شرایط ناسالم برای همه شهروندان، ۱۰ روز در شرایط ناسالم برای گروههای حساس و تنها سه روز در شرایط سالم قرار داشته است.
همچنین فاطمه کاهی سخنگوی شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی به «ایران» میگوید: «شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی فراتر از تعهدات خود در حال تامین سوخت مایع مورد نیاز نیروگاههاست اما مصرف انرژی در کشور بسیار بالا رفته و همین موضوع باعث شده مشکلاتی رخ دهد.»
چند روز پیش هم صادق پرنیان مدیرعامل شهرکهای صنعتی تهران که پیشتر با اعلام قطع ناگهانی بیش از ۲۳۰۰واحد صنفی گفته بود استخراج رمز ارز و بیتکوین دلیل قطع برق است، دیروز با تکذیب اظهاراتش گفت چنین جملهای را عنوان نکرده و از صحبتهایش اشتباه برداشت شده است.
چارهای جز مازوتسوزی نداریم!
در همین راستا اسماعیل کهرم کارشناس محیطزیست در خصوص قطعی برق سراسری گفت: به غیر از سوخت مازوت، عامل دیگری در مورد قطعی برق تاثیرگذار است. ما از نظر مخازن گاز بعد از روسیه، دومین کشور جهان محسوب میشویم. بنابراین ما برای ۳۰۰ سال دیگر مخزن گاز داریم. منتها مدیریت و زیرساختی برای استفاده از آن وجود ندارد. در حال حاضر با شروع فصل زمستان مصرف گاز در خانهها و ادارهها افزایش یافته و به همین علت نیروگاهها با کاهش گاز روبهرو شدند، بنابراین آنها مجبورند برای جبران، مازوت بسوزانند. حال چند روز پیش عیسی کلانتری رییس سازمان محیطزیست به صراحت اعلام کرده اگر هر خانهای دو ساعت در روز خاموشی داشته باشد ما نیازی به سوزاندن مازوت نداریم! گفته ایشان نشاندهنده عمق بیاطلاعی او از وقایع رخ داده است. کشور ما به صورت جدی مازوت تولید میکند و به خاطر میزان سولفور بالا در مازوت تولید شده ما، هیچ کشوری آن را از ما نمیخرد. طبق استانداردهای جهانی میزان سولفور در مازوت حدود نیم درصد مجاز است در حالی که این میزان در مازوت ما ۵/۳ درصد است یعنی هفت برابر میزان مجاز. در نتیجه چنین مازوت غیراستانداردی را از ما نمیخرد. البته در گذشته امارات تنها کشوری بود که ۱۵ میلیارد لیتر در سال از ما مازوت میخرید و با کشتی در مکانهای خیلی دور که باد و طوفان وجود دارد و به موازات آن آلودگی کمتری ایجاد میکند میسوزاندند ولی در حال حاضر هیچ کشوری از ما مازوت نمیخرد. به همین دلیل مخازن ما پر شده است. بنابراین ناچاریم در نیروگاههای برق آن را بسوزانیم.
وی افزود: اگرچه قبلا حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب گاز در نیروگاهها مصرف میکردیم اما امروزه این میزان مصرف در خانهها برای گرمایش مصرف میشود و در همین رابطه فقط ۵۰ میلیون مترمکعب گاز برای نیروگاهها وجود دارد. به همین علت نیروگاهها لنگ میمانند و مجبور به مازوتسوزی هستند. از طرفی مصرف استخراج برق بیتکوین خود معضلی جدید برای ما شده است. چند روز پیش وزیر نیرو در صداوسیمای ملی با صراحت اعلام کرده افراد و شرکتهایی که مجازند میتوانند قانونی بیتکوین استخراج کنند. وزیر نیرو در حالی این سخنان را بیان کرد که نگفت بیش از ۹۰ درصد آنها را چینیها شامل میشوند. به دلیل قیمت ارزان برق در ایران، چینیها میلیونها مزرعه در کشور ایجاد و میلیاردها دلار بیتکوین استخراج میکنند. البته در این راه چینیها تنها نیستند! متاسفانه گویا ما باید در دود و تاریکی زندگی کنیم تا چینیها پولدار شوند. همچنین مدتی پیش زنگنه وزیر نفت گفته بود ما مایل به سوزاندن مازوت نیستیم ولی مجبوریم اما نگفت چرا مجبوریم؟! مسوولان ما وجدانشان را به میز فروختند، در صورتی که هیچ میزی به صاحبش وفا نکرده است.
سرطان ریه در کمین مردم
کهرم در ادامه اظهار کرد: با وجود اینکه خاموشیها در سراسر کشور شروع شده اما به نظرم به همان اندازه قبلی چهبسا بیشتر مازوت مصرف میکنند. خاموشیها هیچ تاثیری در کاهش سوزاندن مازوت ندارد. چهبسا مازوت تولید شده ما باعث میشود که در هوا بوی نفت و گازوییل منتشر شود. نتیجه تنفس این هوا برای مردم را در پنج سال آتی میتوان دید، مازوت نفتی است که صددرصد سرطانزاست و در پنج سال آتی میزان
سرطان ریه در کشور چندین برابر میشود.
راهکاری وجود ندارد
این کارشناس در خصوص راهکار برای حل این معضل بیان کرد: تنها راهکار ما آشتی با جهانیان است تا بتوانیم نفت و مازوت را به دیگر کشورها بفروشیم. در صورتی که امروزه به دلیل تحریمها مخازن نفت و مازوت ما بسیار پر است، مگر ما چقدر میتوانیم آنها را نگهداری کنیم!؟ اگر مازوت را به زمین تزریق کنیم سفرههای آب زیرزمینی مسموم میشوند، اگر آن را به دریا بریزیم تمام موجودات دریا از بین میروند حالا که در هوا منتشر میشود مردم از دست میروند. زیرا برای استخراج نفت سفید، باید ابتدا محصولی به نام نفتا و گازوییل خارج شود تا به نفت سفید برسیم. انتهای این مسیر مازوت وجود دارد که از زغالسنگ آلایندهتر است. به دلیل سرطانزا بودن آن هیچ کشوری آن را نمیخواهد. به همین علت ما واقعا مجبوریم مازوت بسوزانیم. در حال حاضر باید تاریکی و خفگی با هم را تحمل کنیم و در آینده نه چندان دور سرطان هم به آن اضافه میشود. پافشاری مسوولان در بستن درها به روی جامعه بینالملل به هر نحوی خیانت به سلامت مردم است. البته اگر امکانات در کشور وجود داشت میتوانستیم برای آن مخزن جداگانه بسازیم.جهان صنعت