شفاآنلاین>سلامت>اغلب کارشناسان نظام سلامت تاکید دارند که حداقل تا دو سال آینده، تبعات بیماری کرونا ادامه خواهد داشت
امین جلالوند
به گزارش شفاآنلاین:اگرچه با کشف چند واکسن موثر برای مقابله با کرونا، بارقه‌های امیدی برای شکست کووید 19 شکل گرفته، اما هنوز خیلی زود است که دل خوش به پیروزی باشیم. تاکنون حدود 64 میلیون نفر در جهان به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند و آمار رسمی قربانیان این بیماری نیز حدود یک و نیم میلیون نفر برآورد می‌شود. قطعا تا زمان توزیع سراسری واکسن، باید انتظار داشت که آمار مبتلایان و قربانیان از رقم فعلی هم پیشی بگیرد.
حال سوالی که در این بین مطرح می‌شود این است که بیماری کرونا تا چه زمانی وجود خواهد داشت؟ دروقع اگر فرض بگیریم که واکسن کرونا هم توزیع شود، در آن شرایط چند سال باید بگذرد تا میزان ابتلا به صفر برسد؟ اصلا آیا این احتمال وجود دارد که روزی آمار ابتلا به کرونا به صفر برسد، یا اینکه بشر باید یاد بگیرد تا قرن‌ها با وجود این بیماری زندگی کند؟
اینها همه سوالاتی است که در ذهن خیلی‌ها وجود دارد. برخی از متخصصان و کارشناسان نظام سلامت، پیش بینی‌های متفاوتی درباره آینده بیماری کرونا دارند که در این گزارش به عمده این احتمالات پرداخته شده است.
آینده کرونا به میزان اثربخشی واکسن بستگی دارد
سناریوهای متفاوتی درباره آینده بیماری کرونا مطرح می‌شود که هرکدام از این سناریوها می‌تواند در مقام عمل به وقوع بپیوندد.
همایون غلام‌حیدری، متخصص اپیدمیولوژی کرونا به جهش ژنتیکی ویروس کووید 19 نیز مرتبط است. مولفه دوم، میزان اثربخشی واکسن کرونا است که باید در مقیاس وسیع مورد آزمایش قرار بگیرد. اگر واکسیناسیون چندان موثر واقع نشود و شاهد جهش ژنتیکی ویروس باشیم، آنگاه جهان حداقل تا دو سال دیگر هم باید آماده موج‌های متعدد بیماری کرونا باشد.» او تاکید می‌کند: «البته با افزایش میزان ابتلا به کرونا، رفته رفته سطح ایمنی در جوامع افزایش پیدا می‌کند، اما مشکل اینجاست که نمی‌توان چندان روی این ایمنی حساب باز کرد. موارد متعدد از ابتلای مجدد به کرونا و همچنین عوارض عجیب و پرشمار این بیماری به ما می‌گوید که ما با یک ویروس بسیار هوشمند طرف هستیم. به همین دلیل اگر واکسیناسیون نتواند اثر 80 درصدی در کاهش میزان ابتلا برجای بگذارد، در آن صورت توقع می‌رود تا زمانی که واکسن موثرتر کشف شود، گهگاه در مقیاس منطقه‌ای شاهد اوج‌گیری و فروکش کردن این بیماری باشیم.»
غلام‌حیدری یادآور می‌شود: «درصورت موثر بودن واکسن نیز بسیار مهم است که سیستم توزیع این واکسن به چه شکل خواهد بود. اگر واکسن موثر به طور عادلانه در سراسر جهان توزیع نشود، شاید سال‌ها طول بکشد تا شاهد ریشه کن شدن این بیماری باشیم. اغلب کارشناسان هم تاکید دارند که آینده این بیماری، بیشتر به میزان اثربخشی واکسن آن بستگی دارد. البته با توجه به اینکه احتمال واکسیناسیون فوری و سراسری در جهان وجود ندارد، به احتمال زیاد باید تا دو سال دیگر شاهد موج‌های متفاوت بیماری در نقاط مختلف جهان باشیم.»
همچنین علیرضا کرامتی، متخصص بیماری‌های عفونی هم درباره احتمالات پیش‌رو برای آینده بیماری کرونا، خاطرنشان می‌کند: «اینکه منتظر واکسن باشیم و پروتکل‌های بهداشتی را رها کنیم، ضربه بدی خواهیم خورد. آینده بیماری کرونا، چه واکسن باشد و چه نباشد، کاملا به این بستگی دارد که ما چقدر روی پیشگیری و نظارت‌های بهداشتی تمرکز می‌کنیم. تا زمانی که واکسن موثر کرونا به کشور ما وارد شود و یا حتی خودمان این واکسن را تولید کنیم، بسیار حیاتی است که پروتکل‌های بهداشتی را جدی بگیریم.» او تاکید می‌کند: «آینده بیماری کرونا به آینده مراکز درمانی و کادر درمان هم بستگی دارد. اگر میزان بستری‌های کرونا بیش از توان و ظرفیت کادر درمان باشد، در آن صورت تلفات کرونا بسیار بالاتر خواهد رفت. یعنی اگر پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود تا سیستم درمانی نابود نشود، در آن صورت می‌توان پیش‌بینی کرد که تلفات کرونا تا زمان تجویز واکسنی موثر، شیبی نزولی داشته باشد. در غیر این صورت باید حداقل تا یک سال دیگر منتظر افزایش مرگ و میرهای کرونایی باشیم.»
آیا کرونا ماندگار خواهد شد؟
برخی از متخصصان نظام سلامت عقیده دارند که بخش زیادی از آینده بیماری کرونا به نوع رفتار انسان در مواجهه با این بیماری برمی‌گردد. به طور مثال، اینکه تا چه حد واکسن کرونای ساخت بشر موثر باشد، عامل مهمی در تعیین آینده بیماری کرونا خواهد بود. اگرچه ساخت واکسن در این مرحله، موفقیت آمیز اعلام شده است، اما باید دید که این واکسن در مقیاس وسیع، تا چه حد می‌تواند در انسان‌ها ایمنی ایجاد کند.
امین مقدم، ایمنی‌شناس نیز درباره آینده احتمالی بیماری کرونا توضیح می‌دهد: «آنچه تاکنون مشاهده شده این است که ویروس کرونای جدید قادر است بسهولت از جمعیتی به جمعیت دیگر سرایت کند و بدون توجه به موقعیت جغرافیایی و آب‌وهوایی همه‌گیر شود. بنظر می‌رسد نرخ سرایت این ویروس، یا ضریب آر، حدود 2.5 تا 3.5 است، یعنی بطور متوسط هر فرد آلوده سه نفر دیگر را بیمار می‌کند.»
او یادآور می‌شود: «آهنگ رشد همه‌گیری در مناطق پر ازدحام اینگونه بوده است که چند هفته پس از ورود ویروس، موارد بیماری سیر تصاعدی پیدا می‌کند و بسرعت اوج می‌گیرد و پس از مراعات‌های بهداشتی (قرنطینه، ماسک، فاصله‌گذاری اجتمایی) در عرض چند هفته فروکش می‌کند. پژوهش‌هایی که با استفاده از پادتن‌های اختصاصی کووید-۱۹ و مدل‌سازی انجام شده، نشان داده که پس از همه‌گیری‌های وسیع ماه‌های فروردین تا خرداد در کشورهای اروپایی، تنها حدود 10 تا 15 درصد جمعیت در مراکز اصلی همه‌گیری مانند لندن، مادرید و ژنو و حتی درصد پایین‌تری در کل کشورها (حدود پنج درصد) با یا بی‌علامت این بیماری را گرفته‌اند.»
او خاطرنشان می‌کند: «این یعنی اوایل تابستان در نیمکره شمالی، پس از فروکش کردن موج اول بیماری به دنبال اعمال محدودیت و تعطیلی‌های وسیع، هنوز اکثر جمعیت با ویروس مواجه نشده بودند. حتی با فرض اینکه اغلب افراد پس از ابتلا مصونیت موثر و پایدار پیدا می‌کنند، به نظر می‌رسد دستیابی به ایمنی جمعی (در حداقل ۶۵ درصد جمعیت) و ریشه‌کن شدن همه‌گیری، فقط پس از امواج وسیع و پیاپی این همه‌گیری ممکن شود.»
مقدم درباره آینده بیماری کرونا در صورت نبود واکسن نیز تصریح می‌کند: «این روند در صورت نبود واکسن مناسب ممکن است مانند همه‌گیری جهانی آنفلوآنزاهای اسپانیایی و خوکی حداقل دو سال طول بکشد. اگر مصونیت پس از ابتلا یا واکسیناسیون ماندگار نباشد، این کرونای نوظهور هم مانند انواع دیگر سرماخوردگی کرونایی باقی می‌ماند و فصلی می‌شود.»
او یادآور می‌شود: «بیماری‌زایی ویروس کرونای عامل مرس از ویروس کرونای عامل کووید-۱۹بیشتر است. یعنی درصد بمراتب بالاتری از مبتلایان به مرس دچار بیماری وخیم و مرگبار می‌شوند، اما به نظر می‌رسد ویروس کرونا بمراتب توان سرایت تنفسی-مخاطی بیشتری دارد و حتی قادر است از ناقلان بدون علامت به دیگران منقل شود. ویروس عامل کرونای مرس بنظر می‌رسد سرایت کمتری دارد که بیشتر از طریق بیماران علامت‌دار است و آنها هم اغلب بسرعت بستری و از چرخه انتقال خارج می‌شوند. در نتیجه عجیب نیست که مرس از زمان اولین گزارشش در سال ۲۰۱۲ بیماری منطقه‌ای با شیوع محدود باقی مانده است، اما کووید-۱۹ در عرض چند ماه به شیوع جهانی رسید.»
همچنین «اوگور شاهین» از بنیانگذاران شرکت آلمانی بایوان‌تک و یکی از سازندگان واکسن دو شرکت فایزر و بایوان‌تک هم پیش بینی کرده است که واکسن جدید باعث کاهش تعداد مبتلایان در زمستان پیش‌رو خواهد شد. این محقق جهانی ابراز امیدواری کرده است که تا فروردین سال آینده، ۳۰۰ میلیون دوز از این واکسن در سراسر جهان توزیع می‌شود.
البته در این بین، برخی کارشناسان جهانی نیز با خوش بینی بیشتری نگاه می‌کنند و معتقدند که همه‌گیری بیماری کرونا در سال 2021 پایان می‌یابد. به طور مثال، «رینات مکسیتوف» مدیرکل مرکز تحقیقات ویروس شناسی و بیوتکنولوژی وکتور در روسیه که در زمینه تولید واکسن کرونا فعال است، تاکید دارد که اگرچه ویروس کووید 19 به این زودی از بین نخواهد رفت، ولی همه‌گیری قطعا در سال 2021 به پایان خواهد رسید.
این کارشناس معتقد است که همه‌گیری زمانی پایان خواهد یافت که به لطف واکسیناسیون گسترده، جمعیت بیشتری با این بیماری مواجه شود و ایمنی جمعی کافی ایجاد شود، اما او تاکید دارد اینکه گاهی گفته می‌شود ویروس در زمانی خاص و سریع از بین می‌رود، فرض غلطی است.
سازمان جهانی بهداشت: کرونا آخرین پاندمی نخواهد بود
بسیاری از کارشناسان نظام سلامت ابراز امیدواری می‌کنند که پاندمی کرونا، حداکثر تا دو سال دیگر جمع خواهد شد و اثرات مهلک آن به شدت کمرنگ می‌شود. در عین حال، سازمان جهانی بهداشت هشدار داده است که کرونا آخرین پاندمی نخواهد بود و در آینده هم باید منتظر بیماری‌های همه‌گیر دیگر باشیم. نکته قابل تامل در گزارش سازمان جهانی بهداشت این است که در اغلب این گزارش‌ها بر ناآمادگی بیشتر کشورها برای مقابله با بیماری‌های همه‌گیر اشاره شده است.
سازمان جهانی بهداشت هم با صدور بیانیه‌ای هشدار داده است: «شیوع کووید ۱۹ در جهان، آخرین همه‌گیری نخواهد بود و یک توجه اساسی و حیاتی به منظور آمادگی برای همه‌گیری بعدی در کره زمین نیاز است. حتی اگر بتوانیم همه‌گیری کرونا در جهان را تحت کنترل درآوریم، باید به این نکته توجه داشته باشیم که هر آن امکان وقوع یک همه‌گیری مرگبار دیگر در جهان وجود دارد. افزایش شمار مبتلایان به کووید ۱۹ می‌تواند باعث اختلال در سیستم بهداشتی کشورها شود که این امر احتمالا افزایش شمار قربانیان را درپی خواهد داشت. ما گزارش‌ها و توصیه‌های متعددی را منتشر کردیم که محتوای همه آنها تاکید بر ناآمادگی جهان در مقابل یک همه گیری بود. کرونا این موضوع را به اثبات رساند و با گذشت زمان شاهد آن هستیم که جهان همچنان در مقابل یک همه‌گیری دیگر ناتوان و آسیب پذیر است.»
تدروس ادهانوم، مدیر کل سازمان جهانی بهداشت هم تاکید می‌کند: «کرونا آخرین همه‌گیری جهانی و نیز آخرین شرایط اضطراری بهداشتی در کره زمین نخواهد بود. با این حال، هم اینک می‌توانیم با سیاست درست و سرمایه گذاری مالی باعث افزایش امنیت بهداشتی و جلوگیری از وقوع یک همه‌گیری دیگر در جهان شویم. ما با این اقدام می‌توانیم خود و نسل‌های آینده را در مقابل همه‌گیری‌های بعدی محافظت کنیم.»
مرکز نظارت بر آمادگی جهانی بهداشت هم اعلام کرده است: «جهان به هیچ عنوان آمادگی لازم برای مقابله با همه‌گیری یک بیماری در آینده را ندارد. همچنین کشورهای جهان در جلوگیری از وقوع بیماری‌هایی که منجر به همه‌گیری شوند، ناتوان هستند. شیوع کووید ۱۹ در جهان نشان داد، جامعه جهانی چقدر در مقابل یک همه‌گیری آسیب پذیر است. حقیقت این است که ما نمی‌توانیم مانع از وقوع چنین همه گیری‌هایی شویم و چنین رخدادهایی به نظر غیرقابل اجتناب می‌رسد.»
با توجه به اینکه به طور دقیق نمی‌توان زمان پایان پاندمی کرونا را تعیین کرد، کارشناسان تاکید دارند که تا زمان کشف واکسن قطعی و اثبات اثربخشی این واکسن‌ها باید همچنان پیشگیری و رعایت پروتکل‌های بهداشتی در اولویت باشد تا هم سلامت مردم حفظ شود و هم روند خستگی و فرسودگی مفرط در کادر درمان متوقف شود.
سپید
