شفاآنلاین>سلامت>نوشین محمد حسینی سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو در نشست خبری ویدیو کنفرانس که به مناسبت هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها (اول تا هفتم آبان) برگزار شد، درباره مسمومیت دارویی در دوران کرونا اظهار کرد: یکی از مواردی که موجب مسمومیت می‌شود، استفاده نادرست از دارو است. دارو یک شمشیر دو لبه است؛ همان قدر که می‌تواند خوب باشد، می‌تواند منجر به مسمومیت و حتی مرگ شود.
بیشترین مسمومیت های دارویی با آرامبخش ها و مسکن ها
به گزارش شفاآنلاین: محمد حسینی ادامه داد: بیشترین مسمومیت‌های دارویی، با آرام‌بخش‌هاست و مسکن‌ها هم مسمومیت زا هستند و در رده دوم مسمومیت‌های دارویی قرار می‌گیرند و متاسفانه در دوران شیوع کرونا که واههمه از خروج از منزل و مراجعه به مرکاز درمانی وجود دارد مصرف خودسرانه دارو افزایش پیدا کرده است و میزان مسمومیت دارویی با مسکن‌های غیر مخدر در سال ۹۸، ۱۵.۹ درصد بوده این در حالی است که مسمومیت با مسکن های غیر مخدر در پنج ماهه امسال ۱۷.۲ درصد بوده است و داروهای ضد افسردگی و آمفتامین‌ها در رده سوم و چهارم قرار دارند و حتی آنتی بیوتیک‌ها و کورتون‌ها باعث مسمومیت می‌شوند و مصرف نادرست دارو همیشه می‌تواند منجر به مسمومیت دارویی شود. خوشبختانه با اینکه میزان مسمومیت دارویی ما بیشتر شده است، اما میزان مرگ و میر ناشی از آن افزایش نیافته است.
وی در پاسخ به سوالی درباره مسمومیت با متادون گفت: طبق آمار سازمان پزشکی قانونی کل مسمومیت‌های دارویی در سال ۱۳۹۸، بیش از ۲۳۰۰ مورد بوده که ۱۶۰۰ مورد مربوط به متادون، ۲۶۹ مورد مربوط به ترامادول و ۵۰۶ مورد هم مربوط به سایر داروها بوده است. بیش دو سوم از این آمار مربوط به مسمومیت با متادون و ترامادول بوده است.
خطر مسمومیت با قرص برنج با نگهداری آن در منزل
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو در پاسخ به سوالی درباره مسمومیت با قرص برنج، گفت: قرص برنج سمی است و به هیچ عنوان مصرف خانگی ندارد. به ویژه اینکه از آن سم‌هایی است که قابلیت متصاعد شدن دارد و از جامد و گاز تبدیل می‌شود. کافی است که آن را خریداری کنید و بدون پوشش مناسب آن را در جایی قرار دهید، خود گازی که قرص برنج در محیط متصاعد می‌کند، می تواند خطر مسمومیت داشته باشد.
محمدحسینی تاکید کرد: بنابراین مسمومیت در اثر استفاده از این قرص، وجود دارد و توصیه می کنیم که این محصول به هیچ وجه یک محصول خانگی نیست و نباید در خانه نگهداری شود. به طور طبیعی زمانی که مسمومیت افزایش می یابد، مرگ و میر هم افزایش می‌یابد. البته برای آمار مرگ و میر باید به آمار پزشک قانونی مراجعه کنیم.
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو گفت: امسال پانزدهمین دوره هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها را برگزار می‌کنیم که هر ساله از اول تا هفتم آبان ماه برگزار می‌شود. یکی از دلایل عمده‌ای که این تاریخ برای هفته مسمومیت‌ها انتخاب شده، این است که در این موقع از سال از تجهیزات گرمایشی منازل استفاده می‌کنیم. اگر در این موقع از سال به فکر دودکش‌ها، بخاری‌ها و... نباشیم، آن‌ها را درست تجهیز نکنیم و درزگیری پنجره‌ها را به صورت استاندارد انجام نگیرد، در فصل سرما منجر به انواع مسمومیت‌ها با گاز مونوکسید کربن می‌شود.
افزایش مسمومیت با موادضدعفونی کننده و شوینده ها در دوران کرونا
وی با اشاره به مسمومیت با موادضدعفونی کننده اظهار کرد: ما همیشه از شوینده‌ها و مواد ضدعفونی کننده استفاده می‌کنیم. البته امسال با شیوع ویروس کرونا بیشتر از شوینده‌ها استفاده می‌کنیم؛ چراکه یکی از مهمترین راه‌های مبارزه با این ویروس شست‌وشوی درست و دقیق دست‌هاست، همچنین در این دوران ما لباس‌هایمان را بیشتر شست‌وشو می‌دهیم و سطوح را هم به طور مداوم ضدعفونی می‌کنیم؛ بنابراین ضدعفونی‌کننده‌های جایگاهی جدی در زندگی ما پیدا کرده‌اند، اما باید حواسمان به شیوه نگهداری از این مواد باشد تا منجر به مسمومیت نشوند.
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو گفت: امسال می‌بینیم که میزان مسمومیت با شوینده‌ها و مواد ضدعفونی‌کننده، نسبت به سال قبل افزایش یافته و این طبیعی است، زیرا میزان استفاده و دسترسی به این مواد نیز افزایش یافته است.
این روز‌ها واقعا مسموم شدن خطرناک است
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو تاکید کرد: این روز‌ها واقعا مسموم شدن خطرناک است. تخت‌های بیمارستانی‌مان خیلی کم هستند و بیماران کووید-۱۹ بسیاری از تخت‌ها را اشغال کرده اند و باید به گونه‌ای درست از سموم و مواد ضدعفونی کننده استفاده کنیم تا مسمومیتی ایجاد نشود.
وی ادامه داد: در هفته مسمومیت‌ها به بحث سموم هم می‌پردازیم چرا که در زندگی ما جایگاه خاصی دارد. سموم دفع آفات در کشاورزی کاربرد دارد، همچنین برای دفع حشرات موذی از خانه از سموم استفاده می‌کنیم و گاهی ممکن است به جای اینکه آن حشره را مسموم کنیم، به دلیل بی دقتی در نحوه و اندازه استفاده از سموم و محل نگهداری آن افراد خانواده خودمان را مسموم کنیم. یکی از اقداماتی که می‌توان انجام داد، باید توجه داشته باشیم، سمی که استفاده کرده‌ایم، باقی مانده نداشته باشد و تا حد امکان هیچ سمی را در خانه نگهداری نکنیم. برخی سموم اصلا نباید وارد خانه شوند. زیرا قابلیت متصادعد شدن در خانه را دارند و ممکن است با یک سهل‌انگاری کوچک، آن سم متصاعد و خروج گازش از فضا منجر به مسمومیت شود.
کودکان بیشترین افراد در معرض خطر مسمومیت هستند
محمدحسینی با بیان اینکه امسال شعار هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها «پیشگیری از مسمومیت در همه گیری کرونا با افزایش آگاهی» انتخاب شده است، در هفته مسمومیت روز‌ها را با نام‌های متفاوت نام‌گذاری کرده‌ایم. باید توجه کرد که کودکان بیشترین افراد در معرض خطر مسومیت هستند. بسیاری از کودکان مواد ضدعفونی‌کننده را به جای آب می نوشند و دچار مشکلات بسیار جدی و حتی مرگ می شوند؛ بنابراین باید از گذاشتن این وسایل در دسترس بچه‌ها بپرهیزیم و به همین دلیل یک روز کامل را به پیشگیری از مسمومیت کودکان اختصاص داده‌ایم.
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو ادامه داد: در عین حال با توجه به اینکه گاز مونوکسید کربن در دنیا هزاران قربانی می‌گیرد، به همین دلیل یک روز را هم به این مورد اختصاص دادم. مواد غذایی و قارچ‌ها نیز می‌توانند منجر به مسمومیت شوند و یک روز را هم به آن اختصاص داده‌ایم. در عین حال روز‌هایی را هم برای مسمومیت با سموم، مسمومیت از طریق گزش حیوانات و مسمومیت با مواد مخدر، محرک و الکل نیز اختصاص داده شده است.
هرگز نباید داروی تاریخ مصرف گذشته استفاده کرد
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو درباره نحوه تحویل داروهای تاریخ گذشته با داروخانه‌ها، گفت: تقریبا هر سال برای این موضوع برنامه داریم. زیرا خود این داروها می‌توانند عامل مسمومیت باشند. نگه داشتن دارویی که مصرف نمی‌کنید، در منزل کار دستی نیست. اگر داروی اضافه‌ای دارید، باید آن‌ها را در محلی نگهداری کنید که در دسترس بچه‌ها و یا کسانی که ممکن است، این داروها را اشتباه مصرف کنند، نباشد.
وی ادامه داد: اگر تاریخ داروها گذشته و یا به هر دلیل قابلیت مصرف‌شان را از دست دادند، باید داروها را بسته‌بندی کرده و تحویل مرکز بازیافت شهرداری دهیم. در عین حال باید روی بسته آن بنویسیم که این‌ها دارو‌هایی هستند که تاریخ مصرف‌شان گذشته یا به هر دلیل دیگر قابلیت استفاده ندارند. باید توجه کرد که داروی تاریخ گذشته، دارویی است که ۱۰ درصد از محتوای آن قابلیت دارویی خودش را از دست داده است، اما در موارد بسیاری این ۱۰ درصد می‌تواند به یک ماده سمی بدل شده باشد؛ بنابراین هرگز نباید از داروی تاریخ مصرف گذشته استفاده کرد و باید به شیوه مناسب دور ریخته شود.
محمدحسینی درباره احتمال مسمومیت با مصرف انسولین‌های ویال به دلیل دشواری در تنظیم دوز آن‌ها، گفت: امکان مسمومیت با ویال انسولین بجای قلم انسولین وجود ندارد. زیرا ترکیب دارو یکسان است و با کمی دقت می‌توان ویال را جایگزین قلم انسولین کرد.
وی در پاسخ به سوالی درباره عوارض دارو‌هایی که به بیماران کرونایی داده می‌شود به دلیل تعداد بالای داروها، گفت: در زمینه داروهای مورد مصرف در کرونا، ممکن است منجر به واکنش‌های ناخواسته شود و نام آن عوارض ناخواسته دارو است و باید توجه داشت به طور طبیعی هرکس که با این عوارض مواجه می‌شود، اعم از بیمار، پزشک، پرستار و... باید موضوع را به مرکز ثبت عوارض داروها اطلاع دهد تا روی آن‌ها اقدام شود. این دیگر مسمومیت دارویی نیست، بلکه به نوعی عارضه جانبی دارو محسوب می‌شود.
۱۵ درصد از مسمومیت‌ها در کودکان اتفاق می‌افتد
محمدحسینی درباره وضعیت مسمومیت کودکان با مواد شوینده گفت: در زمینه اینکه کودکان چقدر دچار مسمومیت می‌شوند، باید توجه کرد که ۱۵ درصد از کل مسمومیت‌هایی که گزارش می‌شود، در حوزه مسمومیت کودکان است.
سوءمصرف موادمخدر رکورددار مسمومیت ها در کشور
وی در پاسخ به سوالی درباره میزان مسمومیت در مصرف کنندگان مواد مخدر سنتی، گفت: سوءمصرف مواد مخدر، محرک، توهم زا و... حدود ۶۵ درصد از مسمومیت‌های منجر به مرگ ما را به خود اختصاص می‌دهد؛ بنابراین افرادی که از این مواد به صورت سنتی استفاده می‌کنند، باید بیشتر مراقبت کنند و در خطر بیشتری قرار دارند.
محمد حسینی درباره رتبه بندی مسمومیت‌ها در کشور گفت: در خصوص سوءمصرف مواد مخدر، محرک و توهم زا و الکل بیشترین مسمومیت‌ها را داشتیم که رتبه اول را دارند. در طول سال ۱۳۹۸ حدود ۶۵ درصد از مسمومیت‌های منجر به مرگ متعلق به این گروه بوده و این عدد امسال به ۷۴ درصد افزایش یافته است. مسمومیت منجر به مرگ با سموم و جونده‌کش‌ها نیز حدود ۱۶ درصد از مسمومیت‌ها را در سال ۱۳۹۸ تشکیل می‌داده که امسال به ۱۲ درصد کاهش یافته است.
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو گفت: رتبه اول مسمومیت‌های منجر به مرگ به سوءمصرف مواد مخدر، محرک و توهم زا مربوط بود و آخرین رتبه به دارو مربوط می‌شد. درحالی که بیشترین مراجعه به بیمارستان مربوط به مسمومیت دارویی است که خوشبختانه با معالجاتی که انجام می‌شود، مقدار زیادی بهبود داریم. در رده بعدی مراجعه به بیمارستان مسمومیت با سموم و مواد شیمیایی قرار دارد و رتبه سوم هم بهمونوکسید کربن مربوط است.
افزایش ۱۱ درصدی مسمومیت و مرگ و میر با الکل در دوران کرونا
وی درباره افزایش مسمومیت با الکل و متانول در ابتدای شیوع کرونا، گفت: با توجه به مصرف نادرست الکل در آن زمان با افزایش ۱۱ درصدی میزان مسمومیت و مرگ و میر ناشی از آن مواجه شدیم. امیدواریم برای همه مشخص شده باشد و مصرف الکل هیچ تاثیری در پیشگیری و یا درمان کرونا ندارد. در زمینه مرگ و میر ناشی از مسمومیت با الکل نیز ۱۱.۴ درصد افزایش داشته‌ایم.
سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو ادامه داد: مونوکسید کربن نیز ۱۰ درصد از مسمومیت‌های منجر به مرگ را به خود اختصاص داده است که در پنج ماهه نخست امسال، ۶ درصد بیشتر نیست و ممکن است در فصل سرد افزایش یابد؛ بنابراین باید نسبت به درزگیری پنجره‌ها و محل خروج گاز مونوکسید کربن بسیار دقت کنیم. زیرا گاز مونوکسید کربن نه بو دارد و نه رنگ و به آرامی منجر به مرگ می‌شود. همچنین هفت درصد از مسمومیت‌های منجر به مرگ ما هم در سال گذشته و هم امسال به مسمومیت‌های دارویی مرتبط است.
محمدحسینی در پاسخ به سوالی درباره میزان مسمومیت کودکان، گفت: ما معمولا همیشه از کودکان عقب هستیم و کودکان سریع‌تر از والدین عمل می‌کنند. افزایش آگاهی والدین متاسفانه تاثیر چندانی در میزان مسمومیت کودکان نداشته و آمار‌ها در این زمینه تغییری نکرده است.
خطر مسمومیت با ویتامین ها و مکمل های غذایی
محمد حسینی درباره مسمومیت با ویتامین ها گفت: باید توجه داشت که بین عارضه جانبی داروها و مسمومیت دارویی تفاوت وجود دارد اگر بی‌رویه اقدام به مصرف ویتامین ها و مکمل های غذایی بدون مشورت داروساز و پزشک کنیم، ممکن است دوز درمانی بیشتری مصرف کنیم و باید توجه داشت که برخی انواع ویتامین ها می توانند ایجاد مسمومیت کنند اما زمانی که با توصیه پزشک یا داروساز از مکمل استفاده می کنید و پزشک و داروساز از داروها و مکمل های مصرفی فرد اطلاع داشته باشد خطر مسمومیت یا مصرف بیش از حد بسیار کاهش پیدا می کند.
وی ادامه داد: اگر افراد خودسرانه اقدام به مصرف ویتامین ها و مکمل های مختلف کنند احتمال مسمومیت یا مصرف بیش از حد وجود دارد، اگرچه افزایش قدرت سیستم ایمنی در برابر بیماری های ویروسی از جمله کرونا موثر است اما توصیه می شود که بدون نظر مشورت با پزشک و داروساز اقدام به مصرف خودسرانه ویتامین ها و مکمل ها نکنیم و پزشک و داروساز خود را از داروهای مصرفی آگاه کنیم.
