عادتی که ممکن است ما را بکشد

شفاآنلاین >سلامت>برای مثال اینکه چقدر صورتمان را لمس می‌کنیم، حالا تبدیل به یک عمل بهداشتی شده است، در صورت آلودگی دست، لمس صورت می‌تواند باعث ابتلا به بیماری شود. لمس کردن صورت فعالیتی است که خیلی بیشتر از حد تصور ما اتفاق می‌افتد. ما معمولاً به صورت ناخودآگاه، چشمان خود لمس می‌کنیم، بینی خود را می‌خارانیم و یا ناخن‌هایمان را می‌جویم. این فعالیت‌های ناخودآگاه حالا به عاداتی غیر بهداشتی تبدیل شده‌اند که می‌توانند باعث انتقال بیماری شوند. وقتی به سطحی که آلوده به ویروس است دست می‌زنیم و سپس صورت خود را لمس می‌کنیم، ویروس را به بدن خود وارد کرده‌ایم. 

یک فعالیت رایج روزانه

یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ در استرالیا انجام شد که می‌خواست تعداد دفعات لمس صورت را اندازه‌گیری کند. به این خاطر مجموعه‌ای از ویدئوهای سخنرانی دانشجویان پزشکی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که لمس صورت به طور مکرر انجام می‌گیرد. نکته جالب این است که این رفتار در بین دانشجویان پزشکی سنجیده شده است که احتمال می‌رود رفتارهای بهداشتی‌تری نسبت به دیگران داشته باشند اما نتایج نشان داد که لمس صورت رفتاری است بسیار رایج‌تر از حد تصور. در طول ۴ ساعت ۲۶ دانشجو ۲۳۴۶ بار صورتشان را لمس کردند و این یعنی بطور متوسط هر فرد در طول یک ساعت ۲۳ بار صورتش را لمس می‌کند. از این تعداد لمس ۴۴ درصد مربوط به لمس ناحیه مخاط مانند چشم و بینی دهان و ۵۶ درصد لمس‌ها مربوط به سایر نقاط صورت (گوش، چانه، گونه و پیشانی) بوده است. لمس نواحی مخاطی احتمال ابتلا به ویروس را (در صورت آلوده بودن دست) بسیار بالا می‌برد و از این رو کنترل این رفتار اهمیت بهداشتی فراوانی دارد.

شفاآنلاین را در اینستاگرام هم دنبال کنید

اما این مطالعه در مورد دانشجویان پزشکی بود. در مورد مردم عادی این نتایج تفاوتی جدی‌ دارد. محققان همه‌گیرشناسی دانشگاه اوکلند در نیوزیلند در مطالعه خود نشان دادند که مردم عادی در یک ساعت  بیش از ۴۰ بار صورت خود را لمس می‌کنند. این یعنی چیزی حدود دو برابر میزانی که دانشجویان پزشکی این کار را انجام می‌دهند. محققان روی ۹۰۰۰ مقاله مختلف در این زمینه کار کردند و تلاش کردند یافته‌های مختلفی که مربوط به لمس صورت وجود دارند را از مطالعات مختلف استخراج کنند.. در نهایت ۱۰ مقاله اصلی باقی ماند که مربوط به سنجش اصولی میزانِ لمس صورت در بین اقشار مختلف مردم بود. از این ۱۰ پژوهش باقی‌مانده ۶ تا در ایالات متحده، یکی در استرالیا و بقیه در انگلستان و ژاپن انجام شده بودند. نتایج نشان می‌دهد که نحوه و میزان لمس صورت در بین فرهنگ‌های مختلف تفاوت زیادی با یکدیگر ندارد اما تفاوت‌هایی جزئی قابل مشاهده است. برای مثال ژاپنی‌ها بیشتر به چشم‌ها و بینی دست می‌زنند و انگلیسی ها بیشتر به دهان و چشم‌ها. د این مطالعه دانشمندان به مدلی ترکیبی از لمس نقاط مختلف صورت رسیدند. در این مطالعه به جای تقسیم صورت به بخش‌های مخاطی و غیر مخاطی، صورت را به صورت یک محدوده T شکل تقسیم‌بندی کردند که شامل دو چشم، بینی و دهان است.

مراقبت از ناحیه T شکل

استفاده از این مدلِ T  به این خاطر است که تکیه دادن چانه به دست باز یا مشت شده یکی از رفتارهای رایج پستاندارانی شبیه به میمون‌ها، شامپانزه‌ها و انسان‌ها است. مردان هنگام لمس ریش‌ دست‌ را به سمت بالا (نزدیک دهان) می‌کشند در حالی که حرکت دادن دست در هنگام لمس گوش، از گوش به سمت بخش‌های مخاطی (چشم و دهان و بینی) بسیار نادر است. به هیمن خاطر مدل T به شکل معناداری حرکت‌های دست روی صورت را ترسیم می‌کند. بررسی‌های سال ۲۰۲۰ نشان داد که افراد روزانه به طور متوسط ۶۹ بار ناحیه  Tو۵۰ بار هم سایر بخش‌های سر را لمس می‌کنند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که این بدانیم چقدر در طول روز این ناحیه را لمس می‌کنیم، میزان لمس را کاهش می‌دهد اما در مجموع به خاطر اینکه این رفتار ناخودآگاه است تغییر آن دشوار به نظر می‌رسد. به همین خاطر لازم است با تکنیک‌های روان‌شناختی این عادت را تغییر داد. یکی از مزیت‌های ماسک این است که با پوشاندنِ بخش عمده‌ای از ناحیه T امکان لمس این بخش های حساس را بسیار پایین می‌آورد. به همین خاطر ماسک‌ها علاوه بر اینکه امکان انتقال ویروس از طریق تنفس را کاهش می‌دهند احتمال لمس صورت را هم پایین می‌آورند.

ایرنا