آمار اهداي عضو در ايران قابل قبول نيست

    2 در حال حاضر در ايران سالانه 20هزار بيمار نيازمند به ارگان اصلي داريم. در هر فرد مرگ مغزي يک تا هفت ارگان اصلي بدن قابل پيوند است که مي تواند جان يک تا هفت نفر را از خطر مرگ نجات دهد. علاوه بر اين، بيمار مرگ مغزي مي تواند با اهداي يک تا ۴۳نسج، زندگي يک تا ۴۳ نفر را بهبود بخشد. در حقيقت، ارگان هاي اصلي اهدايي از فرد مرگ مغزي بيمار را از خطر مرگ نجات مي دهند و نسوج اهدايي نيز موجب بهبود وضع زندگي و ارتقاي کيفيت زندگي بيماران مي شوند. از آنجا که در حال حاضر تنها منبع نجات اين20هزار نفر در ايران استفاده از اعضاي اشخاصي است که دچار مرگ مغزي شده اند، بنابراين به طور ميانگين روزانه هفت تا 10نفر از اين افراد فوت مي کنند.
    3 اگر پنج تا هشت هزار نفر مرگ مغزي که در کشور اتفاق مي افتد، اعضاي 20درصدشان به اهدا برسد، افراد نيازمند پيوند عضو زنده مي مانند، اما در عمل مي بينيم که اين ماجرا اتفاق نمي افتد. کسي که دچار ضربه مغزي مي شود، نياز است که اورژانس بين شش تا هشت دقيقه بر بالينش حاضر شده و لوله تنفسي در دهان فرد گذاشته شود چرا که در غير اين صورت ضربان قلب از دست مي رود. دليل ديگر رضايت خانواده هاست که در کشور ما آمار پاييني دارد. هم اکنون آمار رضايت خانواده هاي ايراني در اهداي عضو، نزديک به 37درصد است که آمار پاييني محسوب مي شود. آمار رضايت خانواده هاي ايراني در زمينه اهداي عضو در سال 84، حدود پنج درصد بود. يعني از هر صدخانواده پنج خانواده رضايت مي دادند. البته اين آمار بسيار پايين به دليل کمبود امکانات و تکنولوژي و روحيه ايثارگري در مردم ما نبود، بلکه دليل اصلي ضعف فرهنگ سازي بوده است. يعني براي اينکه مردم نوع دوستي خود را بروز دهند بايد فرهنگ اعتمادسازي در آنها نهادينه و موضوع مرگ مغزي در اذهان مردم به درستي تبيين شود. خوشبختانه طي سال هاي اخير اين آمار با فرهنگ سازي در ارگان هاي فرهنگ ساز نظير وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و صداوسيما و با تلاش رسانه ها و کوشش هنرمندان و ورزشکاران سرشناس با رشد مطلوبي روبه رو شده است، به گونه اي که اين آمار در مرکز اهداي عضو دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي با اقدامات گسترده علمي و فرهنگي اي که انجام داده است، به بالاي 96درصد ارتقا يافته است.
    4 ايران، 16مرکز اهداي عضو دارد. مرکز اهداي عضو جايي است که در آن، عمل برداشت ارگان هاي فرد مرگ مغزي انجام مي شود و اين مراکز مسوول رضايت گيري از خانواده هاي افرادي هستند که دچار مرگ مغزي شده اند. يک معيار سنجش در دنيا به نام pmp وجود دارد که به معناي تعداد اهداي عضو در يک ميليون نفر است که براي آمار ميزان اهداي عضو در هر کشور از آن استفاده مي شود. اين رقم در ايران 8/7 است و در اسپانيا که مقام اول در اهداي عضو را دارد، 35/1 است. اما مرکز اهداي عضو بيمارستان مسيح دانشوري به تنهايي رقم 32 نفر در يک ميليون را به خود اختصاص داده است. اين مرکز در رضايت گيري از خانواده ها مقام اول را دارد و از 665 نفري که در سال گذشته در ايران اهداي عضو کردند، حدود 300نفر آن مربوط به اين واحد فراهم آوري اعضاست. در حالي که اسپانيا که مقام نخست را در دنيا دارد، سالانه 50 پيوند عضو انجام مي دهد.
    5 در بحث پيوند اعضا، زمان يک عامل حياتي است و مراقبت هاي خاصي لازم است تا اعضا، قابل پيوند باشند. متاسفانه بسياري از بيمارستان ها با نحوه مراقبت دارويي از بيمار مرگ مغزي آشنايي ندارند و با وجود رضايت خانواده، برخي ارگان ها در مبدا از بين رفته و در نتيجه فرصت مناسب براي پيوند از بين مي رود. اميد است با اجراي برنامه آموزش کشوري تيم هاي اهداي عضو درباره نحوه رضايت گيري از خانواده در شهريورماه و همچنين برنامه آموزش استاندارد مراحل اهداي عضو براي تيم هاي اهداي عضو که قرار است مهرماه برگزار شود، شاهد ارتقاي فعاليت هاي فراهم آوري اعضا در کشور باشيم.
    6 فرهنگ سازي و آشناشدن هرچه بيشتر خانواده ها با پيوند عضو از راهکارهاي مهمي است که مي توان اميد داشت با استفاده از آن تعداد بيشتري از بيماران در انتظار پيوند زنده بمانند. کارت هاي اهداي عضو يکي از فعاليت هاي فرهنگي براي رسيدن به اهداف بخش هاي پيوند عضو در کشورمان است. تجربه نشان داده است فردي که کارت اهداي عضو دارد، هنگامي که دچار مرگ مغزي مي شود خانواده به دليل آشنايي با تمايل وي به اهداي عضو و براي برآورده کردن آخرين خواسته متوفي مخالفتي با اهداي عضو نمي کنند و همين کارت هاي به ظاهر کوچک تاکنون توانسته جان عده زيادي از بيماران در انتظار پيوند را نجات دهد.
    كتايون نجفي زاده-رييس مرکز اهداي عضو دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي رييس اداره پيوند و بيماري هاي خاص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي