شفاآنلاین:مطالب مطرح شده در این مقاله، بیان فرضیاتی است که برخی از مستندات آن اثبات شده و برخی اثبات نشده است و صرفاً به عنوان یک فرضیه احتمالی به آن توجه فرمایید
شفاآنلاین>سلامت>کرونا آمد. اول ازآن خیلی استقبال نشد و خیلی کسی تحویل اش نگرفت و اهمیتی به آن نداد، اما آرام آرام جاخوش کرد و این مهمان ناخونده، حالا به راحتی هم بیرون نمیرود و گویا حالا حالاها هم قرار است بماند.
اما چه شد که این بلا به مردم جهان افتاد؟ اصلاً این بلا از کجا درآمد وآیا بلا بود؟ قطعا فقط خفاش را نمیتوان مقصردانست با اینکه در ادبیات ما و بسیاری کشورها، خفاش همیشه خون آشام است و بدنامی اش مسجل.
شاید بد نباشد از یک منظر دیگر هم به موضوع نگاه کنیم. اصولا همیشه وقتی موضوعات را فقط از یک جنبه نگاه کنیم دچار خطای بصری و تورش های متعددی می شویم. این بار اما قصه را از یک روایت دیگر و از انتها به ابتدا بنگریم.
طبق آخرین برآوردها، میزان کاهش بار دی اکسیدکربن که کمترین عامل ایجاد اثرگلخانه ای است برای اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم ، در طی پاندمی کرونا، به کمترین سطح ممکن رسیده است و میزان تقاضا و نیاز به مصرف نفت به عنوان مهمترین سرمنشا سوختهای فسیلی و در نتیجه قیمت جهانی نفت این روزها آنقدر کرده که بیشتر به جوک شبیه است و بدبین ترین آدم ها طی ماههای قبل، حتی در مخیله شان این وضعیت نمی گنجید!! به همین ترتیب است افت میزان مسافرت هواپیماها در سطح دنیا، کاهش تردد اتومبیل ها در داخل و خارج شهرها و سایرموارد.
اما آیا این اتفاق این قدرها که بنظر می رسد تصادفی است؟
کشورهای صنعتی دغدغه مهمی بنام گرم شدن زمین دارند.این گرم شدن زمین بطور قطع باعث تغییرزیست بوم میشود ولی این تغییر زیست بوم فقط باعث آسیب حیوانات و گیاهان نمیشود و یا یک درجه بدتر، قط باعث بدی آب و هوا نمیشود گرچه همه اینها مهم و خطرناک اند ولی مهمترین عامل از دیدگاه کشورهای قدرتمند صنعتی در دنیای امروز اقتصاد و ثروت است.
برای این قدرتها، جنگ، دعواهای سیاسی، همکاری ها و رقابت های سیاسی و سایر تعاملات و تنش ها، یک هدف اصلی به دنبال دارد و آن جنگ برای ثروت بیشترو سهم بیشتر از منابع مالی و ثروت دنیاست.
گرم شدن زمین در کنار همه مضرات بدی که ما می دانیم اما، دارای یک اثر خیلی بد برای اقتصادهای کشورهای غول پیکر دنیاست. ساده ترین اثرش زیر آب رفتن بسیاری از شهرهای عمده کشورهای بزرگ دنیاست. لطفاً 20 شهر بزرگ دنیا را جستجو کنید و ببینید چند درصد از آنها در ساحل دریاها و اقیانوس ها هستند و اگر اینها زیرآب بروند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
علی الظاهرهنوز امکان حذف سوخت های فسیلی از بازار مصرف دنیا وجود ندارد ودر عین حال توافقنامه هایی مثل توافق نامه پاریس( توافق نامه های آب و هوایی) همه به دلیل نیاز به چشم پوشی از سودهای کلان اقتصادی برای برخی کشورهامقرون به صرفه نیست.
پس چاره چیست؟
خودتان را خدای ناکرده یک لحظه جای غول های قدرت و ثروت واستعمارگری جهان فرض کنید: باید کاری کرد که منافع اش حداکثرومضرات اش حداقل باشد.
دست کم چندین مقاله علمی چاپ شده پزشکی با هشدار در مورد احتمال بروز مشکلات جهانی در دنیا به دلیل کرونا ویروس وجود دارد به طور مثال مقاله ای با کد 26552008 که در سال 2015 در پایگاه Pubmed نشر شده است. در این مقالات به مشکل ویروس های کرونا با منشاء خفاش و خطرات اش مستقیم و بی پرده اشاره شده و زنگ خطر را حداقل 5 سال قبل به صدا در آورده اند.
آقای بیل گیتس هم که 5 سال قبل در سخنرانی TED پیش بینی آن را کرده بود. پس چرا این همه کشور پیشرفته جلوی این موضوع را نگرفتند؟ اصلاً ویروس های خانواده کرونا تا قبل از سال 2003 جزو ویروسهای خیلی ضعیف محسوب می شدند تا اینکه SARS در سال 2003 ایجاد شد. از آن به بعد آرام آرام این ویروس ها به موجوداتی خطرناک تبدیل شدند.
به نظرتان تغییرات در این 20 سال در برابر آن هزاران هزار سال که ویروس وجود داشت کمی عجیب و غریب نیست؟
شاید بپرسید پس اگر اینطور است آن وقت تکلیف این همه موارد انسانهای فوتی در کشورهای پیشرفته چه می شود؟ پاسخ این سوال کمی عجیب و تلخ بنظر می رسد.
اولا این ویروس بسیار هراس انگیز است اما در عین حال مرگ ومیر آن در دنیا چیزی حدود 1% یا کمتر است، با هر روشی که حساب کنیم و این یعنی یک هراس جهانی ولی جهت دار. اما باید یک واقعیت دیگر را با کمال تاسف پذیرفت.
این واقعیت بسیار تلخ این است که در نظام های سرمایه داری ، انسان ها تا وقتی ارزش دارند که منجر به تولید ثروت شود و اگر بنا باشد هر انسانی خرج اش بیشتر از داخل اش باشد، آن انسان متاسفانه از دید نظام سرمایه داری مقرون به صرفه به حساب نمی آید.
واقعیت حاکم بر این تفکر خیلی خیلی دور از انسانیت ایست ولی نظام های سرمایه داری متاسفانه فقط به پول تقدیس می دهند و چیزی به نام انسانیت برایشان به خودی خود ارزش ندارد.
چند شاهد دیگر: کشوری مثل هندوستان با بیش از یک میلیارد جمعیت چه میکند؟ جمعیتی که درصد بسیار زیادی از آنها حتی دسترسی به حمام و توالت بهداشتی ندارند؟ چرا این کشور این قدر گرفتاری شدید ندارد.
اگر قرار بود آمار مرگ و میرش مثلا خیلی از کشورهای دیگر دنیا باشد چند نفر را می کشت؟ شاید یک دلیلش این باشد که در این کشور اگر ویروس به صورتی بود که مثل سایر قسمتهای دنیا مرگ ومیر می داد آن وقت خدا می داند چند ده میلیون نفر در این کشور می مردند و دردسر این موضوع بسیار زیاد می شد.
پس باید این کشور به هر طریق ممکن در برابر ویروس مقاوم و دارای توان ضد آسیب پذیری باشد ویا برخی کشورهای آفریقایی با جمعیت های چند ده میلیونی و سطح بهداشت خیلی پایین.
یک موضوع مهم دیگر این است که کودکان و نوزادان بسیار کم به ویروس مبتلا می شدند چون این گروه نیروی کار آینده اقتصادهای بزرگ دنیا هستند.
شاید شما هم تعجب کرده باشید که چطور برخی از سران کشورهای ثروتمند دنیا، اینقدر راحت این طرف و آن طرف می روند و با همه دست می دهند. آیا این افراد رویین تن هستند؟ شاید! شاید هم محافظت های بیولوژیک مخصوص و ثابت شده را دریافت کرده اند.
یا این روزها قیمت نفت بقدری افت کرده که بیشتر مثل شوخی است و عددهای زیر صفر برایش مطرح شده است. یادمان نرود جند قرن پیش ذغال سنگ بعنوان مهمترین سوخت در دسترس بشر چه جایگاههی داشت و الآن کجاست. شاید سرنوشت مشابهی در انتظار نفت اشد.
اما حالا تکلیف ما چیست؟ حداقل این چند موضوع راباید دقت کنیم:
1- این فرضیه فوق ثابت شده نیست اما دم خروس های زیادی دارد. پس کمی هوشیارتر باشیم و دایماً وقایع را از دید خودمان تحلیل کنیم
2- در وضعیت فعلی با جداکثر عقلانیت و انسجام و درایت و صبر و تحمل و با تکیه بر دانش روز حرکت کنیم تا هم آسیب کمتری ببینیم و هم از دل تهدید، فرصت بسیازیم مثل تولید کیت و فروش آن در سطح دنیا و هزاران کار دیگر
3- اما از آن مهم تر! این روند و روند های مشابه را در یک قالب جهانی رصد کنیم. اگر این پاندمی، به فرض محال از قبل برنامه ریزی شده باشد آن وقت تا زمانی ادامه خواهد داشت که به اهداف برنامه یعنی کاهش گازهای گلخانه ای تا رسیدن به یک فاصله امن مناسب برای تولید سوخت های غیر فسیلی، برای دنیا فرجه ایجاد کند. مثلاً یک فرصتی در حدود 20 سال.
چقدر طول خواهد کشید تا کرونا بتواند این فرصت را برای کره زمین فراهم کند؟ بیاد داشته باشیم فرض محال، محال نیست و دفع هر نوع خطر احتمالی، نشانه عقل است
4- ولی مهمترین نکته، نکند خدای نکرده چند آدم بد از میان 7 میلیارد و خرده ای انسان، بخواهند وقایعی مثل سارس و مرس و کووید 19 را در سالهای آتی –به صورت کاملاً تصادفی- برای پیشبرد اهداف شان طراحی کنند؟ ما برای این کار باید آزموده و توانمند باشیم و الآن بهترین وقت کسب تجربه و طراحی دستورالعمل ها برای خنثی کردن این موارد احتمالی است.
5- شاید بیاد داریم کهکشور کره جنوبی یکی از موفق ترین کشورها در مقابله با کرونا بوده و بسیاری از کشورها از این کشور تبعیت کرده اند و یا کمک گرفتند.
از سوی دیگر، در جول میانگین بهره هوشی دنیا، کره جنوبی مقام اول را دارد. نتیجه منطقی این است که در این شرایط مجموعه ای از با هوش ترین انسانها در کشور باید جمع شوند تا بتوانند در بزنگاهها، پاسخ شان هم فوری و هم صحیح باشد. این مهم، از دل نظم آموزش و پرورش ما بدست خواهد آمد
6- بنده و تعداد زیادی از همکاران، در تاریخ چهارم بهمن ۹۷ سمینار یک روزه ای را برگزار کردیم و همانجا عرض کردم که تغییراتی شگرف در انتظار چهره نظام سلامت دنیا است و این تغییرات، بر بسیاری از جنبه های زندگی بشر اثر خواهد گذاشت
7- و ختم کلام اینکه باید "اندیشکده های سلامت" در کشورمان مورد بی مهری نباشد. در خصوص اندیشکده های سلامت، در تاریخ 17 دی 1396 در روزنامه ایران مطلب مفصلی نوشتم که با کد خبری 82788609 درج شده است.
اندیشکده سلامت همان سازوکاری است که باعث می شود بعد از اتمام هر کدام از این مشکلات، هم فرآیند یادمان نرود و هم اینکه، بتوانیم در چالش های بعدی، با آمادگی علمی، از پس حل مشکلات سلامت و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و .... ناشی از معضل سلامت بر آییم.
خدا رحمت کند سعدی را:
سر چشمه شاید گرفتن به بیل
چو پر شد نشاید گرفتن به پیل
استاد دانشکده پزشکی شهید بهشتی و رییس اندیشکده سلامت مولانا
نظرشما
آخرین اخبار