یکی از روش هایی که می‌تواند جامعه را در رسیدن به فاکتورهای سلامت یاری رساند، ایجاد تغییر در سبك زندگی است، به نحوی که با گسترش آن بتوان میزان عوارض و مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی را به شکل قابل توجهی کاهش داد، ایجاد تغییرات سالم در شیوه زندگی علاوه براین که موجب پیشگیری از بیماریهای قلبی- عروقی می‌شود، خطر ابتلا به بیماریهای خطرناکی مثل سرطان را هم کاهش می‌دهد. کارشناسان معتقدند50 درصد از مرگ و میرهای ناشی از بیماری های قلبی و عروقی قابل پیشگیری هستند. دکتر «محمدحسین ماندگار»، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و فوق تخصص جراحی قلب و عروق در این گفت وگو از بیماری های قلب وعروق و راه‌های پیشگیری از آن می‌گوید.
آقای دکتر ماندگار، بیمارهای قلبی چیست و چه عاملی باعث شیوع این بیماری می‌شود؟
بیماری قلبی یک واژه عام و کلی است که شامل بیماری همه اجزا قلب است، بیماری قلبی می‌تواند ناشی از درگیری عروق کرونر قلب(عروق خون رسان)،ضعف ماهیچه قلب، اختلالات در عملکرد دریچه قلب و یا نقص درسیستم الکتریکی قلب باشد. همچنین گاهی اختلالات مادرزادی، سبب بیماری قلبی می‌شود.
امروزه چرا بیشتر مردم به بیماریهای قلبی دچار می‌شوند و چه عاملی باعث این بیماری می‌شود؟
به نظر می‌رسد سؤال شما عمدتاً مربوط به بیمارهای عروق کرونرقلب(عروق خون رسان)باشد،بیماری دیابت ،بیماری فشار خون،چربی خون بالا،مصرف سیگار،استرس زیاد،بی‌تحرکی،اضافه وزن و چاقی شدید، عوامل خطر در بیماریهای عروق قلب هستند. در شرایط کنونی دقت نكردن به نحوه تغذیه، زندگی ماشینی وشهرنشینی، انجام ندادن فعالیت‌های بدنی مناسب، استرس‌های روزمره، مصرف سیگار،رعايت نكردن کنترل فشار خون و مراجعه نكردن به پزشک وکنترل قند وچربی خون باعث افزایش میزان بروز بیماریهای قلبی شده است.
بیماری های قلبی چه علایم و نشانه‌هایی دارد و اشخاص در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کنند؟
این بیماری می‌تواند کاملاً بدون علامت باشد و نشانه‌های مختلفی ازجمله سنگینی و درد در قفسه سینه،تنگی نفس،تپش قلب،خستگی زودرس،تعریق و.... به دنبال داشته باشد.
برای اینکه فرد دچار بیماری قلبی نشود، چه کار باید کند به عبارتی فرد چگونه می‌تواند با این بیماری مقابله کند؟
افراد عمدتاً با تغییرشیوه زندگی،کنترل عوامل خطر که اشاره شد و مراجعه بموقع به پزشک می‌توانند از بروز این بیماری تا حد زیادی جلوگیری کنند.همچنین داشتن فعالیت جسمی‌مناسب ،کاهش وزن، کنترل مرتب قندخون و چربی خون،کنترل مکررفشار خون، ترك سیگار، بهبود روش‌های تغذیه‌ای، مصرف نكردن مقادیر زیادی نمک و چربی در غذاهای روزانه، مراجعه سالیانه به پزشک برای کنترل و انجام تست‌های تشخیصی می‌تواند راهکارهای مناسبی براي مقابله با این بیماری باشد.
چه اشخاصی معمولاً بیشتر دچار بیماری قلبی می‌شوند؟
البته عامل ژنتیک نقش عمده‌ای در بروز این بیماری دارد، اما همان گونه که گفته شد افراد چاق ،سیگاری،افرادی که فشار خون و ديابت کنترل نشده دارند، بخصوص مردانی که فعالیت جسمی‌مناسب نداشته و استرس‌های روزانه شدیدی را تحمل می‌کنند، بیشتر در معرض خطرند.
بیماری های قلبی در آقایان بیشتر شایع است یا در خانم‌ها؟
شیوع بیماری در آقایان بالاتر است اما در سنین بالا شیوع بیماری در خانم ها و آقایان یکسان می‌شود.
بیماریهای قلبی معمولاً از چه سنی شایع می‌شود؟
روند تصلب شرایین از سنین نوجوانی شروع می‌شود، ولی بیماری قلبی حتی از سنین پایین(سی سالگی) دیده شده عمدتاً بیماری در دهه‌های 5 و6 زندگی خود را نشان می‌دهد.
آمارها نشان می‌دهد كه مرگ و میر بیماران قلبی در کشور افزایش داشته است، به نظر شما دلیل این افزایش ناشی از بوده است؟
دلیل افزایش مرگ و مير ناشي از اين بيماري الگوی نامناسب تغذیه، زندگي توأم با استرس و بی‌تحرکی،اضافه وزن کاملاً واضح در جوامع شهری،نبود یک الگوی مناسب ورزشی و مصرف سیگار، دقت نكردن در کنترل فشار خون،چربی و قند خون است.
بیماران قلبی در چه شرایطی و یا چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنند؟
بهتر است قبل از این که بیماری ایجاد شود به پزشک متخصص مراجعه کنند (پیشگیری قبل از درمان) اما در صورتی که کوچکترین علامتی که قبلاً اشاره شد در افراد دیده شد، باید بيمار سریعاً خود را به اورژانس برساند، باز هم تأکید می‌کنم پیشگیری بسیار بردرمان مقدم تر است.
در چه شرایطی بیمار قلبی نیاز به جراحی دارد؟
در صورتی که متخصصان قلب با روش‌های تشخیصی خاص،بیماری شدید عروق کرونر قلب را تأیید کردند(آنژیوگرافی عروق کرونر) بیمار نیاز به جراحی «بای پس» عروق کرونر قلب پیدا می‌کند.
بیمارانی که جراحی قلب باز انجام مي‌دهند، پس از جراحی چه نکاتی را باید رعایت كنند تا دوباره دچار مشکل نشوند؟
بیمارانی که جراحی می‌شوند، باید علاوه بر کنترل همه فاکتورهای که اشاره شد،از زخم ناحیه جراحی مراقبت کنند ، داروهای تجویزی را به دقت مصرف و به صورت دوره ای به پزشک مراجعه کنند تا تحت بررسی و ارزیابی قرار گیرند.
یکی از بیماری هایی که این روزها درجامعه شایع شده سكته قلبی است ،سکته قلبی چیست ،چه عواملی باعث سکته قلبی می‌شود وچرا این بیماری در جامعه افزایش یافته است؟
سكته قلبي انسداد ناگهاني در جريان خون‌رساني عروق كرونر قلب است كه باعث از بين رفتن سلول‌هاي قلبي شده كه در موارد خطير باعث مرگ فرد و يا نارسايي قلبي و اختلال عملكرد دريچه‌هاي قلبي مي‌شود. سكته قلبي ناشي از روند تصلب شرائين است كه قبلاً به‌طور كامل توضيح داده شد.
تغذیه در بیماری های قلبی چه نقشی دارد؟ به عبارتی فرهنگ غذایی ایرانی ها دررشد این بیماری نقش دارد؟
همانگونه كه ذكر شد فشار خون بخصوص با مصرف نمك بالا رابطه مستقيمي و يا ديابت با رژيم غذايي نامناسب مملو از كربوهيدرات ارتباط واضحي دارد. غذاهاي چرب و سرخ كرده تمايل به استفاده از فست‌فودها و رعايت نكردن مصرف چربي‌هاي مناسب (چربي‌هاي اشباع شده) در رژيم غذايي با روند تصلب شرائين ارتباط تنگاتنگي دارد.
آیا بیماریهای قلبی را می‌توان بدون جراحی درمان کرد. به عبارتی آیا درمان دارویی جایگزین جراحی مي‌شود؟
درمان دارويي جايگاه خاص خود را در بيماران قلبي دارد اما هيچ‌گاه نمي‌توان به صورت مطلق به آن تكيه کرد. در بسياري از موارد بدون جراحي قلب نمي‌توان سلامتي بيمار را به وي بازگرداند.
آنهایی که بیماری قلبی دارند و جراحی قلب باز می‌کنند، آیا امکان دارد دوباره دچار بیماری قلبی شوند، معمولاً چند سال طول می‌کشد تا رگ‌ها دوباره گرفته شود؟
بيماران به سرعت روند بازتواني را طي مي‌كنند و مي‌توانند مانند ساير افراد جامعه به زندگي فعال و طبيعي خود بازگردند. كاملاً طبيعي است اگر بيمار دوباره در معرض ريسك فاكتورهاي قلبي قرار گيرد، گرفتگي عروق كرونر مجدداً در او ايجاد مي‌شود.
بعضی از بدنسازان برای افزایش حجم و توان عضلات خود قرص‌های مکمل مصرف می‌کنند، این مکمل‌ها چه تأثیری روي قلب آنها می‌گذارد؟
ما به هيچ‌عنوان مصرف مكمل‌هاي تغذيه‌اي جهت بدنسازي را به بيماران توصيه نمي‌كنيم. عوارض قلبي- عروقي اين مكمل‌ها بسيار بالاست و توصيه به مصرف اين داروها درست نیست.
معمولاً ما بارها از بیماران شنیده ایم که بیماري آنها ارثی است، ژنتیک چقدر در شكل‌گيري بيماری‌های قلبی نقش دارد؟
ژنتيك فاكتور بسيار مهمي در روند تصلب شرايين است و به خاطر همين است كه بسياري از افراد به علت توارث و تاريخچه مثبت خانوادگي مبتلا به بيماري عروق كرونر مي‌شوند.
استرس و فشارهای روانی چه تأثیری در رشد بیماران قلبی دارد؟
استرس و فشارهاي رواني، اضطراب، كنترل كردن تنش‌هاي محيطي در تشديد تصلب شرائين نقش مهمي دارند و بنابراين به تمامي بيماران توصيه مي‌شود بخصوص پس از جراحي قلب از هر گونه فشار رواني و استرس پرهيز كنند.
وضعیت درمان بیماران قلبی درایران چگونه است و چند درصد بیماران قلبی درکشور درمان می‌شوند، به عبارتی ایران در زمینه تشخیص ودرمان بیماری های قلبی چه جایگاهی دارد؟
علم پزشكي در ايران در حال حاضر رشد بسيار چشمگيري داشته و تقريباً تمامي بيماران قلبي در هر شرايطي در كشور ما قابل درمان هستند. به عبارتي ديگر در زمينه درمان‌هاي دارويي و جراحي بيماران قلبي، ايران به‌عنوان كشوري است كه از ساير كشورهاي منطقه نيز مبتلايان به بيماري‌هاي قلبي جهت درمان به كشور ما مراجعه مي‌کنند.به جرأت مي‌توان گفت كه ايران در منطقه در رتبه اول و جزو كشورهاي پيشرفته در تشخيص و درمان بيماران قلبي در جهان است.
شایع ترین بیماری قلبی که بیشتر افراد کشور به آن دچار می‌شوند چه بیماری است؟
شایع‌ترین بیماری قلبی کشور گرفتگي عروق كرونر و سكته‌هاي قلبي است.
از آن جایی که سرانه مصرف نمک در کشور ما 3 برابر استاندارد جهانی است، آیا می‌توان گفت فشارخون یکی از عوامل مهم در بروز بیماری های قلبی است؟
مطمئناً همينگونه است.
پرهيز از استعمال دخانیات چقدر در کاهش بیماریهای قلبی وعروقی تعیین کننده است؟
يكي از فاكتورهاي ايجاد كننده بيماري عروق كرونر كه كاملاً تأييد شده مصرف سيگار و دخانيات است و مطمئناً سيگار نه تنها باعث گرفتگي عروق قلب بلكه باعث گرفتگي عروق اندام‌ها نيز مي‌شود. سيگار باعث افزايش فشار خون شده و به صورت غير مستقيم نيز مي‌تواند باعث افزايش تصلب شرائين شود.
آنژیو پلاستی چیست و بیمار چه زمانی باید آنژیو شود؟
آنژيو پلاستي روشي است كه در حين آنژيوگرافي، اقدام به باز كردن عروق كرونر تنگ شده قلب و يا ساير اندام‌ها مي‌شود كه عمدتاً با بالن و فلز (استنت) صورت مي‌گيرد. كه درصدي از بيماراني كه مبتلا به تنگي عروق كرونر هستند بدين وسيله بهبود مي‌يابند. آنژيوگرافي روشي است كه به وسيله آن تنگي‌هاي عروق كرونر كاملاً مشخص مي‌شود و متخصصان داخلي قلب پس از بررسي‌هاي اوليه اقدام به انجام آنژيوگرافي مي‌كنند.
آمارها چه می‌گویند
آمارهای رسمی‌وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی نشان می‌دهد بیشترین علت مرگ و میر در كشور بعد از تصادف‌ها، سكته‌های قلبی است. به طوری كه در یك‌سال گذشته از هر 800 مورد مرگ روزانه، 360 مورد بر اثر بیماریهای قلبی و عروقی بوده است. از این میزان 198 نفر بر اثر سكته قلبی فوت كرده و حدود82 نفر هم بر اثر سكته مغزی جان خود را از دست داده‌اند. آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد كه حدود 39 درصد از علل مرگ در كشور، بیماریهای قلبی و عروقی است كه عوامل خطر آن فشار خون بالا، دیابت، چاقی و اختلالات چربی خون ،كم‌تحركی، مصرف دخانیات و تغذیه نامناسب است.
بر اساس مطالعات انجام شده متوسط سن سكته‌های قلبی حدود 60 سال است كه متناسب استانداردهای جهانی است ولی در چند سال اخیر آمار سكته‌های قلبی در سنین كمتر نیز افزایش بیشتری یافته است.
بيوگرافي
جراح تأثيرگذار
در زندگی انسانهای بزرگ معمولاً بن بستی وجود ندارد، زیرا آنان بر این باورند كه یا راهی خواهيم یافت و یا راهی خواهيم ساخت. این افراد همیشه در تلاش‌اند تا در زندگی به گونه‌ای گام بردارند تا علاوه براثرگذاری در زندگی خود ،دراذهان مردم نیز ماندگار شوند.
تأثيرگذاري برخي از افراد به دلیل کارهای بزرگی که انجام می‌دهند ، به گونه ای است که از محدوده زندگي شخصی آنها فراتر رفته و به یک چهره سرشناس در عرصه ملی و جهاني تبدیل می‌شوند و برای همیشه در اذهان باقی می‌مانند.
به راستی دكتر «محمدحسين ماندگار»، فوق تخصص جراحي قلب و عروق یکی ازآن اشخاصی است که با کارهایی که در عرصه پزشکی و در زمینه جراحی قلب انجام داده نامش را برای همیشه در کشور ماندگار کرده است. وی در سال 1333 در تهران به دنیا آمد و بعد از پایان تحصيلات متوسطه در رشته پزشكي در دانشگاه تهران ادامه تحصيل داد. سپس، تحصيلات تخصصي جراحي را بين سالهاي 1351 تا 1357 در دانشگاه تهران تكميل و فوق تخصص جراحي قلب و عروق خود را نيز در سال 1366 از همين دانشگاه دريافت کرد.
دکتر ماندگار دوره جراحی پیوند قلب خود را در سال 1988 میلادی در لوزون ، در سال 1990 در پاریس، در سال 1991 در لندن و در نهایت در سال 1992 در وین گذراند و در نهایت در تابستان 1372 اولین پیوند موفقیت آمیز قلب در ایران را به نام خود به ثبت رساند.
وي از ابتداي تأسيس بخش جراحي قلب بيمارستان دكتر شريعتي به عنوان رئيس بخش به درمان بيماران پرداخته است. وي همچنين از سال 1990 مشاور سازمان پزشكي قانوني و سازمان نظام پزشكي جمهوري اسلامي ايران و از سال 2000 ميلادي نيز مشاور فرهنگستان علوم پزشكي است.
دكتر ماندگار از سال 2000ميلادي عضو دائمي انجمن جراحان قلب و قفسه سينه حوزه مديترانه، از سال 2001 عضو رسمي و ثابت جامعه جراحان قلب و قفسه سينه اروپا و از سال 2002 عضو ثابت و رسمي جراحان قفسه سينه امريكا است.
وي از اعضاي مؤسس و هيأت مديره جامعه جراحان قلب ايران بوده و همچنين از اعضاي جامعه جراحان و انجمن آترواسكلروز ايران است.
اجرای نخستين جراحی ROSS موفق در ایران در سال 1993 میلادی، انجام نخستين پیوند قلب هتروتوپیک در سال 1994ميلادي، به کارگیری سیستم بطن چپ مصنوعی در سال 2005 و نخستين پیوند قلب و ریه در سال 1996 و اجرای موفق سیستم حمایتی دو بطنی در سال 2006 نیز از جمله اقدام‌هاي وی محسوب می‌شود.
دکتر ماندگار در حال حاضر استاد جراحی قلب دانشگاه تهران است و در این مدت علاوه بر درمان بیماران صعب‌العلاج به تربیت دانشجویان و دستیاران جراحی فوق تخصص قلب، همت گمارده که در این راستا بیش از 35 جراح قلب تربیت کرده است.
دكتر محمدحسين ماندگار همچنین اهتمام خاصی به پیشگیری قبل
از درمان دارد و در این راستا کتابهای متعددی به رشته تحریر درآورده است. در مجموع
به نگارش، تألیف، ترجمه و گردآوری بیش از هشت مجلد در زمینه های تخصصی، عمومی و
افزایش آگاهی‌های مردمی پرداخته که بعضی از این کتاب‌ها بیش از شش بار تاکنون تجدید
چاپ شده است.
رحمان
احمدی
درودایابیماری که جراحی قلب باز داشته سالها قبل و حالا رگ پیوندی گرفته شده احتمالش هست دوباره توسط انژیو باز بشه 
