تا به امروز بحث ها و منازعات متعددی درباره «فلوراید» وجود داشته و اینکه آیا این ماده برای انسان یک ماده سمی و خطرناک است یا به‌عکس میتواند برای دندانها، استخوان و مفاصل انسان سودمند باشد
شفاآنلاین>سلامت> تا به امروز بحث ها و منازعات متعددی درباره «فلوراید» وجود داشته و اینکه آیا این ماده برای انسان یک ماده سمی و خطرناک است یا به‌عکس میتواند برای دندانها، استخوان و مفاصل انسان سودمند باشد.
ـ بر اساس برخی تحقیقات صورت‌گرفته «فلوراید» به عنوان یک ماده سمی و خطرناک برای سلامتی مطرح است.
- مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا فلوراید کردن آب آشامیدنی را یکی از دستاوردهای بزرگ قرن بیستم می‌داند.
ـ شواهد علمی و قطعی برای سرطانزایی و جهش زایی فلوئور در خمیردندان های شناخته شده بنام فلوراید دار وجود ندارد.
ـ کمبود فلوئور از حد ذکر شده ( 8/ 0 میلی گرم در لیتردر فصل تابستان و 2/ 1 در فصل زمستان) در بدن سبب پوسیدگی دندان و بیماری های استخوان و غلظت بیشتر از حد توصیه شده ، نیز موجب خط دار شدن مینای دندان و عوارض اسکلتی می شود.
- کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، انگلستان و استرالیا فلوراید را به منابع آب عمومی اضافه می کنند در ایالات متحده، آب حاوی فلوراید به طور کلی شامل 0.7 قسمت در میلیون (ppm) است.
بر اساس برخی تحقیقات صورت‌گرفته «فلوراید» به عنوان یک ماده سمی و خطرناک برای سلامتی انسانها مطرح شده است. تا به امروز بحثها و منازعات متعددی درباره «فلوراید» وجود داشته و اینکه آیا این ماده برای انسان یک ماده سمی و خطرناک است یا به‌عکس میتواند برای دندانها، استخوان و مفاصل انسان سودمند باشد. این روزها مطالبی درباره خواص فلوراید در فضای اجتماعی منتشر می شود که نگرانی هایی را درباره استفاده از محصولات فلوراید دار ایجاد کرده است که این مطالب از یک سو به سمی و سرطان زا بودن «فلوراید» برای انسانها می پردازد که به بسیاری از محصولات مصرفی روزانه ما مانند آب آشامیدنی، خمیردندان و ... افزوده میشود و از سوی دیگر به تبلیغات زیادی درباره سودمند بودن فلوراید اشاره دارد.
در این زمینه این سوال مطرح است که بر اساس آخرین تحقیقات صورت گرفته فلوراید واقعا چه نقشی در سلامتی بدن انسانها دارد و آیا اصولا بین سرطان و مصرف فلوراید رابطه ای وجود دارد؟
پیش از پرداختن به بحث لازم است تا شناختی نسبت به ماده فلوراید پیدا کنیم.
فلوراید چیست؟
فلوراید یون منفی عنصر فلوئور است و یک ماده معدنی طبیعی است که در پوسته زمین وجود دارد و در طبیعت به وفور یافت میشود و بطور طبیعی در بسیاری از آب دریا، خوراکی ها و سبزیجات تا ماهی‌ها و ... وجود دارد.
برای پی بردن به ماهیت فلوئور (که عنصر اصلی فلوراید- یون منفی فلوئور- است)، اشاره به برخی از خصوصیات شیمیایی این گاز هالوژنه میتواند کمک کننده باشد: فلوئور الکترونگاتیوترین عنصر جدول تناوبی است و میتواند با سایر عناصر ترکیب شود. این عنصر گازی یک ظرفیتی هالوژن، به رنگ زرد کم رنگ و سمی بوده و نوع خالص آن بسیار خطرناک و در صورت تماس با پوست، سوختگی های شیمیائی شدید ایجاد میکند. از فلوئور برای ساختن پلاستیک‌های کم اصطکاک (ظروف تفلن) و مایعات برودتی (گاز فرئون در یخچال ها) استفاده می شود، سایر موارد استفاده از آن عبارتند از: اسید فلوئوریدریک FH برای کنده کاری بر شیشه‌های لامپ‌ها و سایر محصولات؛ برای ساختن نیمه هادی‌ها ( ترانزیستورها و آی سی‌ها و سایر محصولات الکترونیکی)؛ ساخت حشره کش خصوصاً سوسک‌کش‌ها استفاده میشود؛ برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در ترکیب خمیر دندانها از فلوراید استفاده میشود.
برای کار کردن با فلوئور و اسید فلوئوریدریک می‌باید احتیاط و توجه خیلی زیادی لحاظ شود و از هرگونه تماس با پوست و چشم جداً خودداری شود.
آیا فلوراید همان‌طور که در برخی رسانه‌ها منعکس شده میتواند موجب سرطان بشود؟
برخی گروه‌های مخالف فلوراید، مطالعاتی را مطرح کرده‌اند که نشان می‌دهد بین تماس با فلوراید و اوستئوسارکوم و برخی سرطان‌های مشخص دیگر رابطه هست. اما این دسته مطالعات بنابر اظهار گروه‌های مخالف فلوراید یا درست انجام نشده و یا بر اساس داده‌های به‌دست آمده از حیوانات بوده است. سازمان‌های بهداشتی و علمی آمریکا بر اساس مرور مقالات و مطالعات انجام‌شده روی گروه‌های بزرگ انسانی همگی متفق‌القولند که هیچ پایه و اساسی برای این ادعا که فلوراید علت سرطان است، وجود ندارد. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا فلوراید کردن آب آشامیدنی را یکی از دستاوردهای بزرگ قرن بیستم می‌داند. در این باره نظر دو کارشناس را در این حوزه جویا شده‌ایم:
دکتر محمدمهدی امین، عضو هیات علمی دانشکده بهداشت(Health)، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان:شواهد علمی و قطعی برای سرطانزایی و جهش زایی فلوئور در خمیردندان های شناخته شده بنام فلوراید دار وجود ندارد. اضافه شدن فلوئور به آب و خمیردندان‌ها با استناد به تحقیقات صورت گرفته در سازمان‌های معتبر ملی و بین‌المللی همچون سازمان بهداشت جهانی، سازمان غذا و دارو و سایر مراکز علمی مرتبط صورت می‌گیرد. بر اساس استانداردهای موجود مقدار فلوراید بین 8/ 0 (برای فصل تابستان) و 2/ 1 (فصل زمستان) بر حسب میلی گرم در لیتر در آب شرب قابل قبول می‌باشد. این مقدار بر اساس فصل سال، منطقه جغرافیایی، و میزان مصرف آب متفاوت است. همچنین، به غیر از آب، خمیر دندان، و محلول‌های دهان شویه حاوی فلوراید، بخش عمده‌ای از فلوراید ورودی به بدن از منابع غیر آبی شامل غذاها (مثل چای و ...) و از طریق خاک، جذب گیاهان شده و سپس به بدن وارد می شود، که عملا نمی توان اقدام خاصی در باره این سهم فلوراید ورودی به بدن انجام داد.
کمبود فلوئور از حد ذکر شده در بالا در بدن سبب پوسیدگی دندان و بیماری های استخوان و غلظت بیشتر از حد توصیه شده در بالا، نیز موجب خط دار شدن مینای دندان و عوارض اسکلتی می شود. در مناطق کوهستانی که فلوئور از خاک این مناطق شسته می شود و منابع آب در این مناطق از نظر فلوئور ضعیف هستند، توصیه می شود که فلوئور از طریق اضافه شدن به آب شرب، خمیردندان، و یا دهان شویه به دندانها و بدن انسان برسد. بنا بر آخرین اطلاع، در هیچ نقطه ای از کشور ما فلوئور به آب شرب شهری اضافه نمی‌شود.
فلوراید معدنی، در صنایع تولید آلومینیوم، صنایع فولاد، و صنایع تولید پشم شیشه، مورد استفاده قرار می گیرد. در صنایع تولید کود شیمیایی، تولید آجر، کاشی و سرامیک، فلوراید آزاد می شود. لازم به ذکر است که گرد و غبار حاوی فلوئور برای سلامت انسان مضر است. همچنین، اسید هیدروفلوئوریدریک (HF) که در صنایع شیشه سازی بکار می رود می تواند برای انسان و محیط زیست زیان بار باشد. تولید ترکیب HF6 به صورت کیک زرد در صنایع تولید سوخت راکتورهای هسته ای نیز در صورت نشت و ریزش، برای سلامتی انسان خطرناک است.
دکتر حسین فتحی، متخصص رژیم درمانی: فلوراید برای یک مدت طولانی بحث برانگیز بوده است. وب سایت های متعددی ادعا داشتند که این ماده سمی است و ممکن است سبب انواع و اقسام مشکلات سلامتی، از جمله سرطان شود. فلوراید به طور پراکنده به مقدار بسیار کم در طبیعت و به طور طبیعی در هوا، خاک، گیاهان، سنگ، آب شیرین، آب دریا و بسیاری از غذاهای دیگر یافت می شود. فلوراید نقشی در معدنی شدن استخوان و دندان ایفا میکند، فرایندی که برای سخت و قوی نگه داشتن آنها ضروری است. کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، انگلستان و استرالیا فلوراید را به منابع آب عمومی اضافه میکنند در ایالات متحده، آب حاوی فلوراید به طور کلی شامل 0.7 قسمت در میلیون (ppm) است. آبهای زیرزمینی به طور طبیعی حاوی فلوراید است اما غلظت متفاوت دارد به طور معمول بین 0.01 تا 0.3 پی پی ام است اما در برخی مناطق بطور خطرناکی در سطح بالا وجود دارند که این ممکن است باعث مشکلات سلامتی جدی شود. مصرف بیش از حد فلوراید برای مدت زمانی طولانی می تواند سبب فلوئوروزیس شود. دو نوع اصلی فلوئوروزیس وجود دارد: فلوئوروزیس دندانی و فلوئوروزیس اسکلتی.
فلوئوروزیس دندانی با تغییرات قابل مشاهده در ظاهر دندان مشخص می شود. فلوئوروزیس دندانی تنها در طول شکل گیری دندان ها در دوران کودکی، سن بحرانی زیر دو سال رخ می دهد. کودکان با مصرف بیش از حد فلوراید از منابع مختلف در طی یک دوره از زمان در معرض خطر بالاتری از فلوئوروزیس دندانی هستند.
فلوئوروزیس اسکلتی یک بیماری استخوان در اثر تجمع فلوراید در استخوان بیش از چندین سال رخ می دهد. در اوایل، علائم آن سفتی و درد مفاصل است در موارد پیشرفته در نهایت ممکن است ساختار استخوان تغییر و سبب کلسیفیکاسیون رباط شود. استئوسارکوم یک نوع نادر از سرطان استخوان است این حالت معمولاً بر استخوان های بزرگ بدن تاثیر میگذارد و در افراد جوان به ویژه مردان شایع تر است. مطالعات متعددی ارتباط بین آب آشامیدنی حاوی فلوراید و خطر استئوسارکوم را تحقیق کرده اند اغلب هیچ ارتباط روشنی پیدا نکردند. با این حال، یک مطالعه یک ارتباط بین قرار گرفتن در معرض فلوراید در دوران کودکی و افزایش خطر ابتلا به سرطان(Cancer) استخوان را در میان پسران جوان گزارش داده است اما در دختران گزارش نشده است. به طور کلی برای خطر ابتلا به سرطان، هیچ ارتباطی یافت نشده است.
برخی از نگرانی ها در مورد اثر فلوراید بر توسعه مغز انسان وجود دارد. یک بررسی با 27 مطالعه عمدتاً مشاهده ای در چین انجام گرفت. کودکان ساکن در مناطق دارای فلوراید با مقادیر بالا نسبت به افراد در مناطق با غلظت های پایین تر، نمرات IQ پایین تر داشتند.
کلام آخر
همانند بسیاری مواد مغذی دیگر، به نظر می رسد مصرف فلوراید در مقادیر مناسب بی خطر و موثر باشد. این می تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان و مشکلات استخوانی کمک کند اما مصرف آن در مقادیر بسیار زیاد از طریق آب آشامیدنی و یا سایر خوراکی های دارویی و غیره ممکن است منجر به مسائل جدی سلامتی شود.
ـ بر اساس برخی تحقیقات صورت‌گرفته «فلوراید» به عنوان یک ماده سمی و خطرناک برای سلامتی مطرح است.
- مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا فلوراید کردن آب آشامیدنی را یکی از دستاوردهای بزرگ قرن بیستم می‌داند.
ـ شواهد علمی و قطعی برای سرطانزایی و جهش زایی فلوئور در خمیردندان های شناخته شده بنام فلوراید دار وجود ندارد.
ـ کمبود فلوئور از حد ذکر شده ( 8/ 0 میلی گرم در لیتردر فصل تابستان و 2/ 1 در فصل زمستان) در بدن سبب پوسیدگی دندان و بیماری های استخوان و غلظت بیشتر از حد توصیه شده ، نیز موجب خط دار شدن مینای دندان و عوارض اسکلتی می شود.
- کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، انگلستان و استرالیا فلوراید را به منابع آب عمومی اضافه می کنند در ایالات متحده، آب حاوی فلوراید به طور کلی شامل 0.7 قسمت در میلیون (ppm) است.
بر اساس برخی تحقیقات صورت‌گرفته «فلوراید» به عنوان یک ماده سمی و خطرناک برای سلامتی انسانها مطرح شده است. تا به امروز بحثها و منازعات متعددی درباره «فلوراید» وجود داشته و اینکه آیا این ماده برای انسان یک ماده سمی و خطرناک است یا به‌عکس میتواند برای دندانها، استخوان و مفاصل انسان سودمند باشد. این روزها مطالبی درباره خواص فلوراید در فضای اجتماعی منتشر می شود که نگرانی هایی را درباره استفاده از محصولات فلوراید دار ایجاد کرده است که این مطالب از یک سو به سمی و سرطان زا بودن «فلوراید» برای انسانها می پردازد که به بسیاری از محصولات مصرفی روزانه ما مانند آب آشامیدنی، خمیردندان و ... افزوده میشود و از سوی دیگر به تبلیغات زیادی درباره سودمند بودن فلوراید اشاره دارد.
در این زمینه این سوال مطرح است که بر اساس آخرین تحقیقات صورت گرفته فلوراید واقعا چه نقشی در سلامتی بدن انسانها دارد و آیا اصولا بین سرطان و مصرف فلوراید رابطه ای وجود دارد؟
پیش از پرداختن به بحث لازم است تا شناختی نسبت به ماده فلوراید پیدا کنیم.
فلوراید چیست؟
فلوراید یون منفی عنصر فلوئور است و یک ماده معدنی طبیعی است که در پوسته زمین وجود دارد و در طبیعت به وفور یافت میشود و بطور طبیعی در بسیاری از آب دریا، خوراکی ها و سبزیجات تا ماهی‌ها و ... وجود دارد.
برای پی بردن به ماهیت فلوئور (که عنصر اصلی فلوراید- یون منفی فلوئور- است)، اشاره به برخی از خصوصیات شیمیایی این گاز هالوژنه میتواند کمک کننده باشد: فلوئور الکترونگاتیوترین عنصر جدول تناوبی است و میتواند با سایر عناصر ترکیب شود. این عنصر گازی یک ظرفیتی هالوژن، به رنگ زرد کم رنگ و سمی بوده و نوع خالص آن بسیار خطرناک و در صورت تماس با پوست، سوختگی های شیمیائی شدید ایجاد میکند. از فلوئور برای ساختن پلاستیک‌های کم اصطکاک (ظروف تفلن) و مایعات برودتی (گاز فرئون در یخچال ها) استفاده می شود، سایر موارد استفاده از آن عبارتند از: اسید فلوئوریدریک FH برای کنده کاری بر شیشه‌های لامپ‌ها و سایر محصولات؛ برای ساختن نیمه هادی‌ها ( ترانزیستورها و آی سی‌ها و سایر محصولات الکترونیکی)؛ ساخت حشره کش خصوصاً سوسک‌کش‌ها استفاده میشود؛ برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در ترکیب خمیر دندانها از فلوراید استفاده میشود.
برای کار کردن با فلوئور و اسید فلوئوریدریک می‌باید احتیاط و توجه خیلی زیادی لحاظ شود و از هرگونه تماس با پوست و چشم جداً خودداری شود.
آیا فلوراید همان‌طور که در برخی رسانه‌ها منعکس شده میتواند موجب سرطان بشود؟
برخی گروه‌های مخالف فلوراید، مطالعاتی را مطرح کرده‌اند که نشان می‌دهد بین تماس با فلوراید و اوستئوسارکوم و برخی سرطان‌های مشخص دیگر رابطه هست. اما این دسته مطالعات بنابر اظهار گروه‌های مخالف فلوراید یا درست انجام نشده و یا بر اساس داده‌های به‌دست آمده از حیوانات بوده است. سازمان‌های بهداشتی و علمی آمریکا بر اساس مرور مقالات و مطالعات انجام‌شده روی گروه‌های بزرگ انسانی همگی متفق‌القولند که هیچ پایه و اساسی برای این ادعا که فلوراید علت سرطان است، وجود ندارد. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا فلوراید کردن آب آشامیدنی را یکی از دستاوردهای بزرگ قرن بیستم می‌داند. در این باره نظر دو کارشناس را در این حوزه جویا شده‌ایم:
دکتر محمدمهدی امین، عضو هیات علمی دانشکده بهداشت(Health)، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان:شواهد علمی و قطعی برای سرطانزایی و جهش زایی فلوئور در خمیردندان های شناخته شده بنام فلوراید دار وجود ندارد. اضافه شدن فلوئور به آب و خمیردندان‌ها با استناد به تحقیقات صورت گرفته در سازمان‌های معتبر ملی و بین‌المللی همچون سازمان بهداشت جهانی، سازمان غذا و دارو و سایر مراکز علمی مرتبط صورت می‌گیرد. بر اساس استانداردهای موجود مقدار فلوراید بین 8/ 0 (برای فصل تابستان) و 2/ 1 (فصل زمستان) بر حسب میلی گرم در لیتر در آب شرب قابل قبول می‌باشد. این مقدار بر اساس فصل سال، منطقه جغرافیایی، و میزان مصرف آب متفاوت است. همچنین، به غیر از آب، خمیر دندان، و محلول‌های دهان شویه حاوی فلوراید، بخش عمده‌ای از فلوراید ورودی به بدن از منابع غیر آبی شامل غذاها (مثل چای و ...) و از طریق خاک، جذب گیاهان شده و سپس به بدن وارد می شود، که عملا نمی توان اقدام خاصی در باره این سهم فلوراید ورودی به بدن انجام داد.
کمبود فلوئور از حد ذکر شده در بالا در بدن سبب پوسیدگی دندان و بیماری های استخوان و غلظت بیشتر از حد توصیه شده در بالا، نیز موجب خط دار شدن مینای دندان و عوارض اسکلتی می شود. در مناطق کوهستانی که فلوئور از خاک این مناطق شسته می شود و منابع آب در این مناطق از نظر فلوئور ضعیف هستند، توصیه می شود که فلوئور از طریق اضافه شدن به آب شرب، خمیردندان، و یا دهان شویه به دندانها و بدن انسان برسد. بنا بر آخرین اطلاع، در هیچ نقطه ای از کشور ما فلوئور به آب شرب شهری اضافه نمی‌شود.
فلوراید معدنی، در صنایع تولید آلومینیوم، صنایع فولاد، و صنایع تولید پشم شیشه، مورد استفاده قرار می گیرد. در صنایع تولید کود شیمیایی، تولید آجر، کاشی و سرامیک، فلوراید آزاد می شود. لازم به ذکر است که گرد و غبار حاوی فلوئور برای سلامت انسان مضر است. همچنین، اسید هیدروفلوئوریدریک (HF) که در صنایع شیشه سازی بکار می رود می تواند برای انسان و محیط زیست زیان بار باشد. تولید ترکیب HF6 به صورت کیک زرد در صنایع تولید سوخت راکتورهای هسته ای نیز در صورت نشت و ریزش، برای سلامتی انسان خطرناک است.
دکتر حسین فتحی، متخصص رژیم درمانی: فلوراید برای یک مدت طولانی بحث برانگیز بوده است. وب سایت های متعددی ادعا داشتند که این ماده سمی است و ممکن است سبب انواع و اقسام مشکلات سلامتی، از جمله سرطان شود. فلوراید به طور پراکنده به مقدار بسیار کم در طبیعت و به طور طبیعی در هوا، خاک، گیاهان، سنگ، آب شیرین، آب دریا و بسیاری از غذاهای دیگر یافت می شود. فلوراید نقشی در معدنی شدن استخوان و دندان ایفا میکند، فرایندی که برای سخت و قوی نگه داشتن آنها ضروری است. کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، انگلستان و استرالیا فلوراید را به منابع آب عمومی اضافه میکنند در ایالات متحده، آب حاوی فلوراید به طور کلی شامل 0.7 قسمت در میلیون (ppm) است. آبهای زیرزمینی به طور طبیعی حاوی فلوراید است اما غلظت متفاوت دارد به طور معمول بین 0.01 تا 0.3 پی پی ام است اما در برخی مناطق بطور خطرناکی در سطح بالا وجود دارند که این ممکن است باعث مشکلات سلامتی جدی شود. مصرف بیش از حد فلوراید برای مدت زمانی طولانی می تواند سبب فلوئوروزیس شود. دو نوع اصلی فلوئوروزیس وجود دارد: فلوئوروزیس دندانی و فلوئوروزیس اسکلتی.
فلوئوروزیس دندانی با تغییرات قابل مشاهده در ظاهر دندان مشخص می شود. فلوئوروزیس دندانی تنها در طول شکل گیری دندان ها در دوران کودکی، سن بحرانی زیر دو سال رخ می دهد. کودکان با مصرف بیش از حد فلوراید از منابع مختلف در طی یک دوره از زمان در معرض خطر بالاتری از فلوئوروزیس دندانی هستند.
فلوئوروزیس اسکلتی یک بیماری استخوان در اثر تجمع فلوراید در استخوان بیش از چندین سال رخ می دهد. در اوایل، علائم آن سفتی و درد مفاصل است در موارد پیشرفته در نهایت ممکن است ساختار استخوان تغییر و سبب کلسیفیکاسیون رباط شود. استئوسارکوم یک نوع نادر از سرطان استخوان است این حالت معمولاً بر استخوان های بزرگ بدن تاثیر میگذارد و در افراد جوان به ویژه مردان شایع تر است. مطالعات متعددی ارتباط بین آب آشامیدنی حاوی فلوراید و خطر استئوسارکوم را تحقیق کرده اند اغلب هیچ ارتباط روشنی پیدا نکردند. با این حال، یک مطالعه یک ارتباط بین قرار گرفتن در معرض فلوراید در دوران کودکی و افزایش خطر ابتلا به سرطان(Cancer) استخوان را در میان پسران جوان گزارش داده است اما در دختران گزارش نشده است. به طور کلی برای خطر ابتلا به سرطان، هیچ ارتباطی یافت نشده است.
برخی از نگرانی ها در مورد اثر فلوراید بر توسعه مغز انسان وجود دارد. یک بررسی با 27 مطالعه عمدتاً مشاهده ای در چین انجام گرفت. کودکان ساکن در مناطق دارای فلوراید با مقادیر بالا نسبت به افراد در مناطق با غلظت های پایین تر، نمرات IQ پایین تر داشتند.
کلام آخر
همانند بسیاری مواد مغذی دیگر، به نظر می رسد مصرف فلوراید در مقادیر مناسب بی خطر و موثر باشد. این می تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان و مشکلات استخوانی کمک کند اما مصرف آن در مقادیر بسیار زیاد از طریق آب آشامیدنی و یا سایر خوراکی های دارویی و غیره ممکن است منجر به مسائل جدی سلامتی شود.
نظرشما
آخرین اخبار