زنگ خودکشی چگونه به صدا در می‌آید؟

علیرغم نبود ثبت دقیق آمار خودکشی در کشور نشانه‌ها حکایت از افزایش این آمار نسبت به گذشته را دارد و کارشناسان معتقدند عدم کنترل هیجان و اختلالات روانشناختی در صدر بروز این مشکل است.

؛شاید بارها خبر خودکشی را از رسانه‌ها، مطبوعات، اطرافیان و حتی رهگذران خیابان شنیده باشیم و به این فکر کنیم که چه عامل یا عواملی می‌توانند فرد را ترغیب کنند تا دست به چنین حرکت خشونت آمیز و هولناکی علیه خود بزند. برخی از ما نگران اطرافیان و فرزندان خود شده و برخی نیز بلافاصله شروع به تحلیل و قضاوت‌های پی در پی می‌کنیم در صورتی که متخصصان این حوزه معتقدند مهترین عامل در اقدام به خودکشی<Suicide> ابتلا به اختلال روانی نظیر افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، شکست عشقی، اعتیاد به الکل و سوء مصرف دارو است.

خودکشی در ایران نسبت به میانگین جهانی کمتر است

سید حسین موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی درباره آمار خودکشی که منجر به فوت می‌شود ، می‌گوید: در ایران ۵.۷ نفر به ازای هر ۱۰۰هزار نفری که اقدام به خودکشی می‌کنند، می‌میرند.

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی خاطرنشان می‌کند: آمار اقدام به خودکشی که منجر به فوت نمی‌شود در ایران بنابر آماری که دکتر حاجبی، مسئول حوزه روانی، اجتماعی، اعتیاد وزارت  بهداشت عنوان کرده است ۱۰.۶ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است.

موسوی‌چلک با بیان اینکه از هر ۲۰ اقدام به خودکشی یک نفر از آنها منجر به مرگ می‌شود، عنوان می‌کند: آمار خودکشی در ایران نسبت به میانگین جهانی کمتر است.

وی ادامه می‌دهد: اختلالات روانی مثل افسردگی، اختلال دو قطبی یا اسکیزوفرنی معمولا بین افرادی که دست به خودکشی می‌زنند شیوع بیشتری دارد همچنین مصرف الکل یا مواد مخدر نیز جزو عوامل تاثیرگذار محسوب می‌شوند اما به طور کلی در جامعه‌ای که نشاط اجتماعی وجود نداشته باشد یا کمتر باشد، بیشتر شاهد رفتارهای پرخطر مثل خودکشی خواهیم بود.

عدم وجود آمار ثبت دقیق خودکشی در ایران

وی با بیان اینکه آمار ثبت دقیق خودکشی در ایران وجود ندارد، عنوان می‌کند: افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند یا خودکشی‌های منجر به فوت به سازمان‌های مختلفی ارجاع می‌شوند،  بنابراین آماری که در  مراکز بهزیستی، مشاوره، اورژانس اجتماعی، آتش نشانی، پلیس، پزشکی قانونی و … وجود دارد متفاوت است چرا که هر کدام به نوعی در این زمینه مداخله می‌کنند.

خودکشی منجر به فوت در مردان سه برابر زنان

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی با بیان اینکه افراد به دلیل استفاده از دفترچه بیمه ممکن است اقدام به خودکشی خود را عنوان نکنند، می‌گوید: تقریبا خودکشی منجر به فوت  در مردان سه برابر زنان و اقدام به خودکشی در زنان سه برابر مردان است چرا که انگیزه مردان برای خودکشی نسبت به زنان بیشتر است و  خودکشی جزو ۱۰ عامل اصلی در مرگ و میر افراد جوان محسوب می‌شود.

موسوی‌چلک با اشاره به اینکه عوامل مختلفی در اقدام به خودکشی موثر است، عنوان می‌کند: مسائل فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و … از عوامل موثر در خودکشی است. همچنین به طور کلی با افزایش ۵ درصدی تلفات خودکشی‌ها در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ مواجه بوده‌ایم که این امار توسط پزشکی قانونی کشور تایید شده است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا آمار خودکشی در سیستان و بلوچستان نسبت به گذشته افزایش یافته است یا خیر؟ می‌گوید: بر اساس آمار پزشکی قانونی در خراسان شمالی و سیستان بلوچستان آمار خودکشی‌هایی که منجر به فوت شده است ۲.۲ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است بنابراین سیستان بلوچستان آخرین آمار مربوط به خودکشی را از میان شهرهای کشور دارا است.

ایلام بیشترین آمار خودکشی را دارد

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی خاطرنشان کرد: بر اساس آمار پزشکی قانونی بیشترین خودکشی‌هایی که منجر به مرگ شده است  مربوط به استان‌های ایلام با ۱۳.۸، کهگیلویه بویراحمد ۱۳.۷، کرمانشاه ۱۱.۹، لرستان ۱۰.۴ و گیلان ۸.۵ است و تهران ۵.۹ به ازای ۱۰۰هزار نفر است.

وی می‌گوید: در استان‌هایی همچون کرمانشاه اقدامات بسیار خوبی در زمینه کاهش اقدام به خودکشی صورت گرفته است به این معنا که با کاهش ۱۴ درصدی نسبت به سال گذشته مواجه بوده، است.

موسوی‌چلک با بیان اینکه پیشگیری از خودکشی نیازمند کار تیمی و گروهی است، عنوان می‌کند: شعار سال جاری روز جهانی پیشگیری از خودکشی کار با یکدیگر است بنابراین همه باید کمک کنند تا آمار خودکشی کاهش یابد.

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی می‌افزاید: ارتقاء سطح سلامت اجتماعی و روانی منجر شده تا اقدام برای خودکشی کاهش یابد همچنین تسهیل دسترسی به خدمات مشاوره و روانشناسی برای افرادی که در معرض خودکشی قرار دارند بسیار حائز اهمیت است بنابراین باید سیاستگذاری‌ها لازم در این زمینه انجام شود.

بیماری‌های اعصاب و روان ننگ نیست

کاظم ملکوتی، رئیس انجمن علمی پیشگیری از خودکشی نیز با اشاره به اینکه میزان خودسوزی‌ها در افراد کم سوادتر، بیشتر است می‌گوید: خودکشی بین زنانی که مهارت رفتاری مثل حل مساله، کنترل خشم، ارتباط موثر و … ندارند بیشتر است.

ملکوتی می‌افزاید: سازمان بهداشت جهانی راه‌هایی را برای پیشگیری از خودکشی شامل آموزش های عمومی، فراهم کردن خدمات مورد نیاز برای پیشگیری از خودکشی مانند دسترسی به پزشک و سیستم ارجاع، آموزش رسانه‌ها، سخت‌کردن دسترسی به ابزارهای کشنده، خدمات پیگیری برای فردی که اقدام به خودکشی کرده یا خانواده‌ای که یکی از اعضای آن دست به خودکشی زده را فراهم کرده است.

رئیس انجمن علمی پیشگیری از خودکشی با اشاره به اینکه از سال گذشته خدمات پیگیری در ۴ استان غربی برای افرادی که اقدام به خودکشی کرده و به اورژانس بیمارستان می‌آیند شروع شده اظهار می‌کند: این کار افراد را ترغیب می‌کند تا از خدمات بهداشت روان استفاده کنند. اما متاسفانه ۶۰ تا ۷۰ درصد مردم از این خدمات استفاده نمی‌کنند که باید با آموزش این مشکل برطرف شود و مردم بدانند که بیماری‌های اعصاب-روان ننگ نیست.

شیوع اقدام به خودکشی در دوران بحران

احمدرضا سلامتی، معاون توانبخشی دفاع از قربانیان خشونت نیز  درباره نقش مدیریت هیجان در پیشگیری از خودکشی می‌گوید: آخرین گزارش‌ها نشان می‌دهد که عوامل شناختی یعنی هر آنچه که مربوط به طرز تفکر و شیوه اندیشیدن انسان است بیشترین تاثیر را برای اقدام به خودکشی دارد به صورتی که عوامل شناختی از ژنتیک و خلق و خوی نیز تاثیر بیشتری دارد.

وی با بیان اینکه اقدام به خودکشی در دوران بحران یعنی نوجوانی و اوایل جوانی شایع‌تر است، می‌افزاید: این سن را به دلیل شروع تظاهرات بلوغ یعنی تغییرات جسمی، جنسی و فکری دوران بحران نامیده‌اند که مشکلات هویتی نیز در این سن به وجود می‌آید بنابراین اقدام به خودکشی نیز بیشتر است.

معاون توانبخشی دفاع از قربانیان خشونت خاطرنشان می‌کند: اقدام به خودکشی با خودکشی متفاوت است به این معنا که بسیاری از اقدام به خودکشی‌ها موجب مرگ فرد نمی‌شود اما از نظر روانشناختی هرگونه فکری که نشان دهنده خودکشی یا اقدامی در این زمینه باشد را باید جدی گرفت.

عدم تنظیم هیجان؛ مهمترین عامل در اقدام به خودکشی

سلامتی با اشاره به اینکه مهمترین عامل در اقدام به خودکشی عدم تنظیم هیجان است، می‌گوید: عموم مردم وقتی از حالت تعادل خارج و دچار غم شدید، رفتن به افسردگی یا حتی شادی مفرد می‌شوند یا به عبارتی در کنکور شکست خورده یا دچار شکست عشقی می‌شوند و نمی‌توانند آن را مدیریت و بالانس کنند دو روش را در پیش می‌گیرند.

وی ادامه می‌دهد: اولی سرکوب کردن هیجان‌ها و بسیار خطرناک است و به عبارتی پاک کردن صورت مسئله است به این معنا که فرد معتقد است و باید آرام و عصبانی نباشد و این شیوه به استدلال عامیانه همانند فنری است که در میرود و فرد ناخودآگاه ممکن است دست به رفتارهای پرخطری همچون خودکشی بزند.

معاون توانبخشی دفاع از قربانیان خشونت با اشاره به اینکه باید هیجان‌ها را بروز داد، می‌افزاید: بروز دادن هیجان‌ها به این معنا که برای آنها باز تعریف درست کرد و به جای تک بعدی به صورت طیف به مسائل نگاه کنیم، است به طور مثال اگر اتفاق بدی افتاد معتقد باشیم ممکن است بدتر از آن هم به وجود آید، من تنها انسانی نیستم که این اتفاق برایش افتاده و این مشکل نیز مثل پدیده‌های دیگر زندگی میگذرد چرا که هیچ چیز در دنیا ثابت نیست.

افراد در رنج معنا پیدا می‌کنند

وی با تاکید بر اینکه افراد در رنج هستند که معنا پیدا می‌کنند، می‌گوید: می‌توانیم این چنین استدلال کنیم در رنجی که برای من اتفاق افتاده معنایی نیز نهفته است بنابراین مردم روی کره زمین باید یاد بگیرند که اگر می‌خواهند سالم زندگی کنند باید روی هیجانات خود مدیریت داشته باشند و این اصل را از کودکی برای فرزندان خود نیز آموزش داده و به جای سرکوب کردن هیجانات به شیوهای درست آنها را ابراز  کرده و به مسائل به صورت تک بعدی نگاه نکنند.