مهربانی با خود راهی برای مقابله با کمال‌گرایی

شفا آنلاین:برای‌ غلبه بر کمال‌گرایی‌ باید بتوانیم ضعف و آسیب‌پذیری‌ خود را در مقابل تجربه انسانی‌ِ شرم، قضاوت و انتقاد بپذیریم همچنین تاب‌آوری‌ در مقابل شرم را بیاموزیم و شفقت به خود را تمرین کنیم.

کمال‌گرایی‌ مانند پیوستار یا محوری‌ است که هرکس می‌‌تواند در نقطه‌ای‌ از آن، جا داشته باشد. در واقع همه ما در بعضی‌ جنبه‌ها تمایلات کمال‌گرایانه داریم. کمال‌گرایی‌ عده‌ای‌ فقط زمانی‌ بروز می‌‌کند که به‌شدت خود را آسیب‌پذیر ببینند. برای‌ عده‌ای‌ دیگر کمال‌گرایی‌ مانند یک اعتیاد، مزمن، فرساینده و وسواس‌گونه است.

برای‌ غلبه بر کمال‌گرایی‌ دو اقدام مهم همچون کاوش درباره ترس‌هایمان و تغییر گفت‌وگوی‌ درونی‌ <Internal conversation>را باید انجام دهیم.

بسیاری از زن‌ها ممکن است درباره تصویر بدنی‌‌ خود، اعتمادبه‌نفس و ارتباط پیچیده بین تغذیه و هیجان‌ها با خود درگیر‌ی داشته باشند. حال به تفاوت بین رژیم‌های‌ کمال‌گرایانه و اهداف سالم توجه کنید.

گفت‌وگوی‌ِ درونی‌ِ کمال‌گرایانه؛ اُف، هیچی‌ به من نمیاد، چاق و زشتم و از ظاهر خودم خجالت می‌‌کشم. برای‌ اینکه دیگران من را دوست داشته باشند و بتوانم احساس تعلق کنم باید متفاوت از چیزی‌ باشم که در حال حاضرهستم.

خودگویی‌ِ سالم؛ من این را برای‌ خودم دوست دارم، می‌‌خواهم احساس بهتری‌ درباره خودم داشته باشم و سالم‌تر باشم اگر همین حالا باور داشته باشم که دوست‌داشتنی‌ و قابل احترام هستم، شجاعت، شفقت و پیوند صمیمیت را به زندگی‌‌ام دعوت می‌‌کنم.

هنگامی که با خود مهربان‌تر شویم می‌‌توانیم کامل نبودمان را بپذیریم. در جریان پذیرش خودِ ناقص‌مان است که می‌توانیم به حقیقی‌‌ترین گوهرهای‌ وجودمان، یعنی‌ شجاعت، شفقت و پیوندصمیمانه دست یابیم.

رهاکردن کمالگرایی

کمال‌گرایی‌ به معنی‌ نهایت سعی‌ خود را کردن، نیست. کمال‌گرایی‌ با رشد و پیشرفت سالم فرق دارد. کمال‌گرایی‌ یعنی‌ این باور که ما زندگی‌ و ظاهری‌ بی‌‌نقص داریم، عمل و رفتارمان بی‌‌عیب و نقص است و می‌‌توانیم از انتقاد، قضاوت و احساس شرم دور بمانیم یا آن را به حداقل برسانیم.

هسته اصلی‌ کمال‌گرایی‌ تلاش برای‌ کسب تأیید و پذیرش دیگران است. اکثر کمال‌گرایان افرادی‌ هستند که بیشتر برای‌ عملکرد و پیشرفت‌های‌  خود همچون نمره، مَنِش، قانونمندی‌، راضی‌ نگاه داشتن، مشکل ظاهر، امور ورزشی و… مورد تمجید قرار گرفته‌اند.

برای‌ زمین گذاشتن سپر سنگین کمال‌گرایی‌ و شروع یک زندگی‌ اصیل، باید فرق بین تلاش سالم و کمال‌گرایی‌ را بدانیم. کمال‌گرایی‌ مانع پیشرفت می‌‌شود همچنین در واقع کمال‌گرایی‌ به افسردگی‌، اضطراب و اعتیاد ختم می‌‌شود و زندگی‌ را فلج می‌‌کند.

فلج شدن زندگی‌ یعنی‌ اینکه به‌خاطر ترس از ناقص به‌نظر رسیدن، هیچ‌یک از جنبه‌های‌ وجودی‌ یا زندگی‌ خود را  نشان ندهیم یا فرصت‌ها را از دست بدهیم.

فلج شدن یعنی‌ دنبال نکردن رویاها به‌ خاطر ترس عمیق از اینکه مبادا شکست بخوریم، مرتکب اشتباه شویم و دیگران را ناامید کنیم، وقتی‌ کمال‌گرا هستیم از خطرپذیری‌ می‌‌ترسیم، چون احساسِ ارزشمندی‌ِ ما را تهدید می‌‌کند.

کمال‌گرایی‌ صرفا به این دلیل ویرانگر است که اساسا هیچ چیز نمی‌‌تواند کامل و بی‌‌نقص باشد و آنچه در کمال‌گرایی‌ بیشتر مطرح است نظر دیگران است، کمال‌گرا می‌‌خواهد در دید دیگران کامل و بی‌‌نقص جلوه کند. کمال‌گرایی‌ حتی‌ از این نظر هم هدفی‌ دست‌نیافتنی‌ است، چراکه دید دیگران، صرف‌نظر از سعی‌ و تلاش ما، خارج از کنترل است.

یادداشتی از دکتر مهدی قاسمی**روانپزشک