هرچند دولت در همان روزهای نوسانات ارزی بازار به صراحت تأکید کرد که دارو ارز مبادله‌ای می‌گیرد و قرار نیست هیچ مشکلی در تأمین ارز دارویی بوجود بیاید اما گشت و‌گذار ما در چند داروخانه خصوصی و دولتی تهران نشان می‌دهد، بیماران ازاینکه برخی داروهای شان کمیاب یا نایاب شده ناراضی‌اند
شفاآنلاین>سلامت> تازه‌ترین بحران در بازار دارویی کشور مربوط به هفته‌های اخیر است؛ جایی که نرخ ارز به یکباره دچار نوسان شد و موضوع افزایش قیمت‌ها و به دنبال آن «گرانی دارو» بر سر زبان‌ها افتاد.
به گزارش شفاآنلاین، هرچند دولت در همان روزهای نوسانات ارزی بازار به صراحت تأکید کرد که دارو ارز مبادله‌ای می‌گیرد و قرار نیست هیچ مشکلی در تأمین ارز دارویی بوجود بیاید اما گشت و‌گذار ما در چند داروخانه خصوصی و دولتی تهران نشان می‌دهد، بیماران ازاینکه برخی داروهای شان کمیاب یا نایاب شده ناراضی‌اند و همچنین از افزایش قیمت برخی داروها و اینکه داروی خارجی در داروخانه‌ها پیدا نمی‌شود ابراز نگرانی می‌کنند. البته در همین حال سخنگوی سازمان غذا و دارو تأکید دارد کمبود(Shortage) دارو همیشه در بازار دارویی دنیا وجود داشته و هم اینک بطور میانگین 65قلم دارو در کشور دچار کمبود است که بزودی این کمبود مقطعی و موقت نیز حل می‌شود.مسئولان و صاحبنظران این حوزه، تحولات ارزی و تغییر نرخ ارز را عامل اصلی تأخیر ثبت سفارش دارو و واردات مواد اولیه و محصول نهایی می‌دانند. دکتر کیانوش جهانپور، بحران دارویی تولید داخل را قبول ندارد و معتقد است، داروهای تولید داخل به خاطر قیمت‌گذاری جدید شان و واردات مواد اولیه بطور مقطعی در بازار دچار کمبود شده‌اند و بعد از منطقی‌سازی قیمت بزودی بازار دارویی کشور به آرامش نسبی خواهد رسید.
براساس اعلام وزارت بهداشت، 96 درصد داروهای مصرفی در کشور تولید داخل است که از این میزان 50 درصد داروها از مواد اولیه تا بسته بندی نهایی تولید داخل است و 50 درصد مواد مؤثره دارو نیز وارداتی است که البته فرمولاسیون و محصول نهایی در داخل تولید می‌شود. با وجود این، اظهارات برخی افراد در شبکه‌های اجتماعی حکایت از کمبود برخی داروها و افزایش قیمت داروها در نتیجه کاهش تعهدات بیمه‌ای در همین چند هفته اخیر دارد. آنها می‌گویند: نوسانات ارز بیماران را شوکه کرده است. اظهارنظر‌های اینچنینی، موضوع اصلی گــزارش میدانی شــد تا بی واســطه تر، زوایای پنهان ماجرای نوسان قیمت و وضعیت دسترسی به دارو روشن شود.
برای بررسی قیمت دارو و موجود بودن برخی از داروهای حیاتی سری به یکی از شناخته‌ترین داروخانه‌های پایتخت یعنی داروخانه 13 آبان می‌زنم. داروخانه مثل همیشه شلوغ است و هیچ صندلی خالی پیدا نمی‌شود. آدم‌هایی که برای دارو آمده‌اند کلافه‌اند و دل خوشی از وضعیت دسترسی به دارو و قیمت‌ها ندارند. از زن میانسالی که به صندلی چوبی تکیه زده درباره وضعیت دسترسی به دارویش می‌پرسم. با بی‌حوصلگی نسخه پزشک را نشانم می‌دهد و می‌گوید: «نمی‌دونم فعلاً که دارو نمیدن. از صبح داروخانه‌ها رو می‌چرخم برای گرفتن دارو ولی تا حالا هیچ.»
پسر جوانی از آن سو بلند داد می‌زند: «خانم دارو هست اما معلوم نیست چرا به ملت نمیدن. همین پیش پای شما آقایی آمده بود اینجا اما دارویش رو نداشتن دفترچه‌اش رو زمین زد و فحش داد، داد و بیداد کرد.» یکی از مشتریان داروخانه حرف‌های پسر جوان را قطع می‌کند و وارد گفت‌و‌گوی مان می‌شود: «دخترم دیابت داره. امروز رفتم از بیمه تأییدیه داروی قندش رو گرفتم. خارجی‌اش هم هست و بیمه هم پوشش میده.»
او افزایش قیمت داروی بیماران دیابتی را نمی‌پذیرد و معتقد است، داروی بیماران دیابتی نسبت به ماه‌های گذشته افزایش قیمتی نداشته و بموقع هم تأمین می‌شود. دیابتی‌ها آمپول تزریقی را 900 هزار تومان در بازار آزاد، 200 هزار تومان در داروخانه دولتی تهیه می‌کنند.
بیماران، آنهایی که مشتری ثابت دارو هستند از تغییر قیمت دارو ناراضی‌اند. آقای محمدی که پدرش مبتلا به سرطان پروستات است افزایش قیمت دلار را باعث بالا رفتن قیمت دارو بیان می‌کند: «ما بیمه تکمیلی داریم هربار هم که اومدم برای دارو، مشکلی پیش نیومده. داروی «دیپلیدین» در بازار موجود است. توی این دو سه ماه حول و حوش 20 تا 30 درصد به قیمت دارو اضافه شده، قیمت دیپلیدین از 700 هزار تومان شروع شد سری پیش 250 هزار تومان خریدیم. آخرین بار چون دلار بالا رفته بود با بیمه تأمین اجتماعی حدود 350 هزار تومان خریدیم.»
دسترسی به دارو آنقدرها هم اوضاع وخیمی ندارد. بیشتر بیماران می‌گویند دارویی که پزشک برایشان تجویز کرده بدون هیچ دردسری تهیه می‌کنند اما عده دیگری هم هستند که قیمت گران دارو، پوشش ندادن بیمه‌ها و دسترسی سخت به دارو کمرشان را خم کرده است. احمد همسر راحله یکی از همین افراد است که از صبح به همه داروخانه‌های دولتی سر زده اما تا ساعت یک ظهر همچنان معطل دارو است: «خانمم بیماری کورون دارد؛ یک نوع التهاب روده است. کیسه استفاده میکنه. قبل از عید با دفترچه تأمین اجتماعی قیمت هر 10 کیسه 50 تومان بود، عید 120 هزار تومان شد بعد از عید 170 هزار تومان گرفتم. هر کجا اعتراض می‌کنیم فایده‌ای ندارد. الکی بهونه‌های بنی‌اسرائیلی میارن، نمی‌دونم چرا اینجوری شده. وزیر بهداشت اعلام کرده دارو به هیچ عنوان نباید گرون بشه. اینجا میگن ما باید دارو رو بگیریم تا حرف وزیر بهداشت جا بیفته 6 ماه طول می‌کشه. ما رو بازی میدن. دو ماه پیش برای 10 کیسه 170هزار تومان پول دادم. هر ماه 10 کیسه میگیرم. آزادش حدود 700 هزار تومنه. من کارمند هستم چکار باید کنم؟ خدا شاهده الآن اومدم یک ویال «فرینجکت» بگیرم نزدیک 15 درصد روش اومده. قبلاً 20 هزارتومان می‌گرفتم الآن با دفترچه 40 هزار تومان شده. اصلاً نظارت نیست. داروخانه هلال احمر رفتم هر دقیقه بهونه میارن. یکبار میگن خمیر نیست دفعه دیگر که میرم خمیر رو دارن اما به درد نخوره و خانمم نمیتونه استفاده کنه.
داروخانه میدان فردوسی 170 تومان با من حساب کرد. رفتم مسئول داروخانه رو صدا کردم، چرا آنقدر گرونه؟ میگن که تعهد تأمین اجتماعی رقم مشخصه. میگم وقتی وزیر بهداشت اعلام میکنه دارو نباید با قیمت زیاد به دست بیماران برسه چرا کسی به آن عمل نمی کنه؟ بهتره لیست داروها رو اعلام کنن و بگن چی هست و چی نیست چرا هر بار بهونه میارن. از این طرف معاون وزیر اعلام میکنه داروی خارجی با ارز 3800 تومان وارد میشه و نباید گران بشه ولی متأسفانه برای ما دوبله سوبله حساب می‌کنن. دکتر داروها رو توی دفترچه می‌نویسه ولی میاییم داروخونه و این بنده‌های خدا میگن دارو در تعهد ما نیست. مسئولان باید به حرفاشون عمل کنند.» آنهایی که دنبال دارو هستند، نمی‌دانند اعتراض‌شان را چگونه به گوش مسئولان برسانند آنها مدام از این داروخانه به آن یکی سر می‌زنند بلکه بتوانند مسئولان رده بالای داروخانه را ببینند و از آنها درباره افزایش قیمت‌ها و کمبود داروهای‌شان سؤال کنند.
هنوز حرف‌های آقای محمدی تمام نشده که پیرمردی نزدیک می‌آید. وقتی می‌بیند خبرنگار هستم درد دلش شروع می‌شود. به عصایش تکیه می‌زند و با صدای بریده بریده می‌گوید: «داروی پلاویکس نمیدن. مجبوریم از بازار آزاد تهیه کنیم. اصلاً با دفترچه نمیدن. قیمت آزادش تقریباً بالای 200 هزار تومان است. مجبوریم داروی ایرانی مصرف کنیم. اصلاً شما یک قرص پلاویکس فرانسوی بخوری برابره با 5 قرص پلاویکس ایرانیه. من که 12 ساله پلاویکس میخورم. می‌تونم تشخیص بدم دارو کیفیت داره یا نه؟ داروی «گاوانتین» برای مغز و اعصابه که اون رو هم نمیدن. ایرانیش رو می‌فروشن ولی خب خارجیش یک چیز دیگه هست. چکار کنم، نخورم میمیرم. اگر گاوانتین و پلاویکس و آسپرین نخورم خونم لخته میشه.»
همچنان که مشغول گفت‌و‌گو با بیماران نسخه به دست هستم مردی وارد داروخانه می‌شود تا می‌بیند چند نفر دوره‌ام کرده‌اند و از وضعیت گلایه می‌کنند با صدای بلند می‌گوید: «خانم برو ببین زیر پل کریم‌خان چه خبره؟ اگه دارو نیست پس اونهایی که زیر پل دارو می‌فروشن از کجا دارو میارن؟»
اطراف داروخانه بزرگ 13 آبان داروفروشان خرده پرتعدادند و هم مشتریان. قدم به قدم ایستاده‌اند، در پیاده رو و خیابان صف کشیدهاند. قیمت داروهای شان هم متفاوت است. چند مرد با نگاهشان رد بیماران را دنبال می‌کنند. انگار می دانند چه کسی نیاز به دارو دارد و از داروخانه‌ها قطع امید کرده. جوانی که به موتورسیکلتش تکیه زده و زیر لب زمزمه می‌کند داروووو....دارووووو.... از جایش بلند می‌شود و نزدیکم می‌آید.:« خانم دارو میخوای؟ بگو چی لازم داری واست بیارم؟ بیا اینم کارتم. خواستی زنگ بزن. قیمت خوب هم می‌فروشم. داروی خارجی دارم. همه جورش هست. آلمانی، هندی، یونانی.» می‌پرسم این داروها را از کجا تهیه می‌کنی؟ نگاهی به دور و برش می‌اندازد؛ از خود بیمارها می‌خریم. بعضی‌ها که مریض شون فوت کردن مابقی داروهاشون رو به ما می‌فروشن ما هم کار خیر می‌کنیم می‌فروشیم به بنده خداهایی که دارو پیدا نمی‌کنن. داروفروش تسبیح را دور دستش می‌چرخاند و دم گوشم زمزمه می‌گوید: «حالا می‌خواهی تحقیقات کنی. به شما چه ربطی داره از کجا دارو میارم. ببین مشتریم به خاطر شما پرید.»
ساعت از 12 ظهر گذشته و تا حالا با هر بیماری که صحبت کرده‌ام بابت تأمین دارو ولو اندک و جزئی مشکل داشته است. ناهید یکی از همین بیماران است که به خاطر درد میگرن به داروخانه 13آبان مراجعه کرده اما دکترهای داروساز می‌گویند فعلاً دیسپورت ندارند و باید به داروخانه‌های دیگر سر بزند: «گفتن در حال حاضر دیسپورت نداریم و معلوم هم نیست کی وارد میشه. میگرن مریضی سختی نیست داروهایی که واجب و ضرورین مشکل ساز هستن. ما سردرد را در هر صورت تحمل می‌کنیم.»
جمعیتی که پشت باجه‌های تحویل دارو نشسته‌اند از نقاط مختلف تهران آمده‌اند. زن جوانی که دفترچه بیمه را توی دستش گرفته همراه با دختر خردسالش پله‌های داروخانه هلال احمر را پایین می‌رود. می‌پرسم بالاخره توانستید داروی بچه تان را تهیه کنید؟ صورت دخترش را نشانم می‌دهد و می‌گوید: «ببینید این حال و روز بچه من هست عفونت گوارشی گرفته. داروخانه محل خودمون دارویش رو نداشت. آمدم اینجا و گفتن «لوپرامین» نیست اصلاً، گفتن شربتش تموم شده دکتر داروساز گفت که برای بچه خودش هم نتونسته شربت رو پیدا کنه.»
سایه پرداخت نشدن معوقات سازمان‌های بیمه گر بر سر داروخانه‌ها
پیگیری‌ها از سرنوشت داروخانه‌های سطح شهر نشان می‌دهد، دیرکرد چند ماهه معوقات و طلب چند 10 میلیونی از سازمان‌های بیمه گر عرصه را آنچنان برای داروخانه‌های بخش خصوصی و دولتی تنگ کرده که برخی از آنها داروخانه‌های شان را تعطیل کرده‌اند و عده‌ای هم توان خرید دارو را از شرکت‌های پخش ندارند. در این باره با یک داروخانه دار سمت خیابان انقلاب سر صحبت را باز می‌کنم. می‌پرسم؛ وضعیت دارو چگونه است؟ مردم هر دارویی که بخواهند در داروخانه‌ها موجود است؟
دکتر داروساز اولین مشکل کمبود دارو در داروخانه‌ها را به بدهی سازمان های بیمه گر ربط می‌دهد و نگاهی به صفحه رایانه‌اش می‌اندازد و می‌گوید: «آخرین باری که تأمین اجتماعی به ما پرداختی داشته مربوط به برج 9 سال 96 است. یعنی مطالبات برج 10، 11، 12 سال 96 را نداده و تقریباً 5 ماه عقب است، خدمات درمانی هم همینطور. بهترین بیمه دولتی بیمه نیروهای مسلح است که کارش را خوب انجام می‌دهد. داروخانه‌ای که 5 ماه مطالباتش را از بیمه نگیرد ناچار می‌شود صندوقش را خرج خرید روزانه کند چون حدود 70 درصد خرج روزانه ما در حساب بیمه می‌خوابد. پس اغلب داروخانه‌ها بدهکارند. هر داروخانه‌ای که بروید از برج 9سال 96 پرداختی نداشته. بدهی‌شان حدوداً 45 میلیون تومان می شود. داروخانه دار مجبور می شود از سود آرایشی – بهداشتی، داروهایش را تأمین کند وقتی شرکت‌های پخش می گویند باید حساب تان را نقدی تسویه کنید به ناچار چیزی برای داروخانه در صندوق نمی‌ماند بسیاری از مواقع چک‌ها عقب می‌افتد و شرکت ما را بلوکه می‌کند تا فاکتورهای شان تسویه شود.»
تا اینجای کار به هر داروخانه‌ای که سر زده‌ام بیماران نسخه به دست در داروخانه‌های خصوصی و دولتی مشکل اصلی‌شان را تأمین نشدن برخی داروهای ایرانی و نبود داروهای خارجی در بازار عنوان می‌کنند.
بیماران ادعا می‌کنند دارو هست ولی داروخانه‌ها توزیع نمی‌کنند چون ممکن است گران شود. دکتر محمودی مسئول فنی داروخانه‌ای در میدان ولیعصر درباره اینکه چقدر کمبود دارو در بازار واقعی است و چقدر این کمبودها مربوط به داروهای خارجی است که مشابه داخلی شان موجود است، به نکات قابل توجهی اشاره می‌کند: «نگاه کنید خانم، بیماران ما از هر قشری در جامعه هستند به جرأت می‌گویم 100 نفری که به داروخانه مراجعه می‌کنند 90 نفرشان ناشی از ذهنیت یا هر چیزی است دنبال داروی خارجی می‌گردند بسیاری از داروهای خارجی الآن نیست. البته بیمه‌ها هم این داروها را پوشش نمی‌دهد. همه جای دنیا اینطور است حتی در امریکا بیمه دولتی نیز ارزان قیمت‌ترین دارو را تحت پوشش قرار می‌دهد در ایران هم اختلاف داروی خارجی و ایرانی را باید بیمار پرداخت کند مگر اینکه نوع ایرانی دارو نباشد و شورای عالی بیمه تصمیم بگیرد که تحت پوشش قرار دهد. همیشه قانون همین بوده و ربطی به این دولت ندارد.»
تمایل مردم به مصرف داروی خارجی موضوعی است که همیشه مورد سؤال مسئولان وزارت بهداشت قرار گرفته است. عده‌ای از مردم معتقدند؛ داروی ایرانی نسبت به نوع خارجی آن از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست از سوی دیگر عده‌ای از نماینده‌های مجلس شورای اسلامی هم زدوبند برخی از پزشکان با شرکت‌های داروی خارجی را عامل تبلیغ مصرف داروهای خارجی می‌دانند. یکی از داروخانه داران در این باره می‌گوید: «واقعاً اگر شما خودتان استفاده کننده دارو باشید و داروی خارجی را استفاده کرده باشید و بعد نمونه ایرانی همان دارو را هم استفاده کرده باشید متوجه می‌شوید، داروهای ایرانی کیفیت لازم را ندارند. البته غیر از چند مورد استثنا و کارخانه خاص ایرانی که برندهای معتبرتری‌اند و کیفیت‌های خیلی خوبی دارند، بعضی از شرکت‌های تولید دارو در ایران کیفیت خوبی برای تولید ندارند.»
این اظهارنظر‌ها در حالی است که مسئولان وزارت بهداشت بارها تأکید کرده‌اند که داروی تولید داخل تمام استانداردهای بین‌المللی را دارد و مردم بهتر است به داروهای داخلی اعتماد کنند. سخنگوی وزارت بهداشت پزشکان را مقصر اصلی تجویز داروی خارجی می‌داند و عنوان می‌کند که برخی انگیزه‌های اقتصادی و بازاریابی شماری از شرکت‌های خارجی در تمایل مردم به مصرف داروی خارجی دخالت دارد.
ایــن داروخانــه دار نظــرش را دربـــاره اظهارنظر اخیر معاون وزیر بهداشت درباره افزایش 9 درصدی قیمت داروهای تولید داخل و کاهش قیمت داروی خارجی اینگونه بیان می‌کند: «داروهای خارجی کاهش قیمت داشت و داروهای ایرانی هم 9 درصد افزایش قیمت داشتند برای مثال داروی «لووتروکسین» ایرانی از 7هزار و 500 تومن، 8 هزار و 500 تومان شده است. حالا همین داروی «لووتروکسین» که قبلاً از کارخانه «مرک» آلمان وارد می‌شد حالا از یونان یا قبرس وارد می‌شود مسلماً آن هم خارجی است ولی کیفیت مرک آلمان را ندارد بنابراین می‌گویند؛ داروی خارجی کاهش قیمت داشته است. امکان ندارد داروی خارجی برند اصلی ارزان شود بلکه برند متفرقه داروی خارجی آمده و ارزان هم است. البته قرار بر این شده است در واردات دارو برند را در نظر نگیرند.
از ایــن داروخانــه دار می‌پرســم در این گیــرودار و وضعیت نابسامان وضعیت بازار ارز، آیا داروی مهم و حیاتی بوده که بتازگی قیمتش آزاد شده باشد؟ یا در بازار پیدا نشود؟ پاسخ می دهد: بله، صددرصد کمبود داریم: «کمبودها در حوزه داروهای ضد سرطان و بیماری خاص مثل شیمی درمانی و ام اس بیشتر است البته ما این داروها را نمی‌فروشیم ولی می‌بینیم که مراجعه بیماران شیمی درمانی به ما زیادتر شده است. آنها به ما مراجعه می‌کنند و لیست داروخانه‌های دولتی را یک به یک می‌شمارند و می‌گویند همه را گشته‌ایم اما دارو نیست. معلوم نیست چرا وضعیت اینگونه شده است.»
در این میان اما سخنگوی سازمان
غذا و دارو، کمبود داروهای شیمی درمانی را رد می‌کند و می‌گوید: «هیچ کمبود واقعی در حوزه داروهای بیماران مبتلا به سرطان نداریم. بیماران نیازمند شیمی درمانی در بسیاری موارد دنبال داروهای برند خارجی هستند در حالی که این داروها با نام ژنریک در بازار داخلی تولید می‌شود اما بیماران بنا به توصیه پزشک تمایل دارند داروی شیمی‌درمانی برند ژنریک مصرف کنند که با توجه به محدودیت‌های اعمال شده و نبود حمایت از داروی برند ملزم هستیم داروی ایرانی در اختیار بیماران سرطانی قرار دهیم.»
با این همه اما به نظر می‌رسد، بازار دارو این روزها حال و روز خوشی ندارد. آشفته و لرزان، موجودی داروها به لحظه هم بند نیست.ثانیه به ثانیه کمبود داروهای مختلف دهان به دهان بیماران می‌چرخد. بسیاری از داروخانه داران و مسئولان داروخانه‌های دولتی خود نیز از برخی کمبودهای دارویی و حتی افزایش قیمت‌ها جا می‌زنند، مثل مردم و بیماران.
رئیس یکی از داروخانه‌ها در میدان انقلاب علت کمبودهای دارویی را اینگونه توضیح می‌دهد: «شاید وارد کننده‌ها بخاطر تغییر قیمت دلار احتکار کرده‌اند. البته من در مورد داروهای خاص اطلاعی ندارم اما چرا نباید داروی جزئی مثل «ضد قارچ»، قرص وارفارین ضد انعقاد خون، شربت ضد تشنج «اپیلیم لیسکانتین » و برخی داروهای اعصاب در بازار موجود باشد؟ سامانه وزارت بهداشت هم کمبودهای دارویی را اعلام می‌کند. شاید کارخانه‌های تولید کننده ماده اولیه نداشته‌اند یا اینکه شرکت‌های پخش، دارو به داروخانه نمی‌دهد ولی اینکه داروخانه دارو داشته باشد ولی نفروشد اینگونه نیست چون دارو تاریخ انقضا دارد.»
خلاصه این آشــفته بازاری که ایجاد شــده و بیماران با پوست و استخوان شان آن را لمس می کنند، معضلی است که البته مسئولان وزارت بهداشت آن را قبول ندارند. سخنگوی وزارت بهداشت چندی پیش در نشست خبری خود درباره کمبودهای دارویی گفت: براساس سیستم رصد و پایش داروها که به صورت روزانه انجام و هفتگی گزارش می‌شود، با کمبود 57 قلم داروی خارجی در بازار دارویی کشور مواجه هستیم که البته مشابه داخلی بیشتر این داروها موجود است. البته ایرج حریرچی تأکید می‌کند که 2هزار و 700 قلم داروی مورد نیاز بیماران در بازار دارویی کشور در دسترس است و کمبود جدی درخصوص داروهای ژنریک و برندهای ژنریک ساخت داخل نداریم.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که وزیر بهداشت یکی از مشکلات حوزه دارو و تجهیزات پزشکی را نقدینگی عنوان می‌کند، اینکه تأمین کنندگان دارو و تجهیزات پزشکی برای اینکه بتوانند دوباره به تأمین محصولات مورد نیاز بپردازند، حق دارند که مطالبات خود را دریافت کنند تا مشکلی در تأمین مواد اولیه دارو و تجهیزات(Equipment) پزشکی و ذخیره استراتژیک آن برای آینده پیش نیاید.
توان خرید داروهای گران قیمت را نداریم
میدان انقلاب را به سمت چهارراه «حر» ادامه می‌دهم. داروخانه 12 فروردین در ضلع جنوب غربی میدان حر برای آنهایی که برای زنده ماندن و افزایش سال‌های عمرشان دارو مصرف می‌کنند داروخانه نام آشنایی است. حرف‌های بیماران داروخانه‌های دیگر را بارها و بارها از بیمارانی که اینجا در صف انتظار دارو ایستاده‌اند، می شنوم. صدای پشت میکروفن یکی یکی صدای شان می‌زند. از میان آنهایی که برای شنیدن حرف هایشان آمده ام، رد می‌شوم و به سالن انتظار دارو می‌رسم. مهین مادر النای 8 ساله است. النا مدام با پوشه‌ای که دست مادرش است، ور می‌رود. لب هایش، چشم هایش و صورتش می‌خندد و گاه‌وبی‌گاه خودش را در آغوش مادر رها می‌کند. النا که بدنیا آمد بدنش نمی‌توانست پروتئین دفع کند.
او حالا برای زنده ماندن نیاز به داروی «گلایسین» و « ال کارنتین» دارد. مادر النا می‌گوید: «سری پیش برای تهیه گلایسین داروخانه 13 آبان رفتم گفتند که 6 ماه طول می‌کشد دارو دوباره وارد شود. بچه‌ام پروتئین دفع نمی‌کند «گلایسین» سموم بدنش را دفع می کند. بیرون یک کیلو گلایسین را یک میلیون تومان خریدم. اینها همه بهانه است می‌خواهند دارو را آزاد بفروشند. این دارو قیمتی ندارد و از یونان وارد می‌شود. امروز هم آمده‌ام که «ال کارنتین» بخرم.» شماره 87 را از پشت میکروفن می‌خوانند به سمت باجه تحویل دارو می‌رود و زیر لب آرام می‌گوید: ای خانم آنقدر آزمایش‌های گران داریم که اینها توش گم است. بیا خودت ببین.» فاکتورهای آزمایش، نوار مغز و دارو را که می‌خوانم تاریخ روز گذشته را نشان می‌دهد کمترین قبض مربوط به نوار مغز بود که 160 هزار تومان برای مادر النا آب خورده بود.
صدای مشتریان داروخانه در سالن می‌پیچد. آنهایی که بیمار سرطانی‌اند شرایط سخت تری را تجربه می‌کنند. مثل همسر آقای کاشی:« «واماستین» داروی شیمی درمانی مخصوص سرطان تخمدان است. قبلاً قیمتش یک میلیون و 300 هزار تومان بود الآن 2 میلیون و 500 هزار تومان شده. البته قیمت اصلی دارو 4 میلیون و 300 هزار تومان است، با بیمه یک میلیون و 300 هزار تومان بود الآن قیمتش دو برابر شده است. دکتر می‌گوید که برای دفعه بعد معلوم نیست دارو باشد یا نه، رو آوردیم به داروی ایرانی. رفتم خیریه امدادگران عاشورا فرم گرفتم آوردم. اینجا هم می‌گویند که تا ظهر با خیریه قرارداد داریم. تازه به من گفتند پیش فاکتور بگیرید بیاورید اینجا. خانمم هر 14 روز یکبار داروی «واماستین» مصرف می کنه. یک میلیون و 200 هزار تومان هم حقوق میگیرم یکجا هم که تخفیف میده می‌گویند که قراردادشان تمام شده. امروز شاخ درآوردم گفت واماستین 2میلیون و 500 هزار تومان شده.»
نگرانی از پشت چشم‌های بیماران پیداست. مرد میانسالی روی نیمکت دراز کشیده. نزدیک که می‌شوم خودش را جمع و جور می‌کند: «شما مگر نمی‌دانید قیمت دارو زیاد شده؟ خودتان مصرف کننده نیستید مگه؟ ما چه می‌دانیم ایرانی یا خارجی چی هست. دخترم آلبومین مصرف می‌کند الآن خیلی از داروها آزاد شده و دیگه هم نمی‌دهند. ایرانی‌ها هم بعضی هاشون قطع شده است.»
مردی از آن طرف می‌گوید: «خیلی از داروهای ایرانی خوب را هم ندارند. قیمت‌ها سرسام آور بالا رفته.»
پرس و جو از بیماران در داروخانه‌های دولتی نشان می‌دهد، آنها در تهیه برخی داروهای کلیه، تستسترون، کبد و برخی داروهای عفونی مشکل دارند. خانم رنجبر همین چند ماه پیش بود که چندین جراحی روی کبدش انجام داد، 8 میلیون تومان هم هزینه کرد و حالا بیماری کبد تا آخر عمر همراه اوست؛ «دفترچه بیمه‌اش را نشانم می‌دهد این را بخوان نوشته کپسول «بوستر لیور» یک ماه پیش بسته‌ای 19 هزار تومان بود الآن 22 هزار و 500 تومان شده. آمدم اینجا پیدا نمی شود. شما برو دم در بگو این دارو را می خواهم 30 هزار تومان می‌فروشند. دم در پر هست.»
تعداد داروفروشان اینجا نسبت به داروخانه 13 آبان خیلی بیشتر است. جلوی داروخانه صف کشیدهاند. زیر چشمی حواسشان به همه چیز و همه کس هست. سرجایشان آرام و قرار ندارند و به دنبال مشتری این سو و آن سو می‌چرخند. مجال فکر کردن به بیماران که ناگزیر و ناامید از داروخانه آمده، نمی‌دهند. کارشان فروش داروهایی است که توی داروخانه‌ها پیدا نمی‌شود. مرد جوان به داروفروش‌های جلوی داروخانه اشاره و ادعا می‌کند: «همه شان دارو دارند کارت هم می‌دهند اینجا پشت شهرداری دارو را از داروخانه می گیرند و آزاد به مردم می‌فروشند.» داروفروش اما حرف‌های دیگری می‌زند.: «گوش ندهید خانم. ما دارو را از همین مریض‌ها می‌خریم.» داروفروش دیگری حرف‌های او را قطع می‌کند: «چی می‌خواهید خانم. دارو چیه. ما اینجا مسافرکشی می‌کنیم. ببین مشتریم پرید.» موتور بیا.... تاکسی بیا.... هنوز چند قدم از داروخانه دور نشده‌ام که دوباره صدای شان را از پشت سر می‌شنوم. دارو...دارو...دارو... نمیخوای آقا؟ تلگرامم کانال دارم، بیا این هم کارتم.
کم کم ساعت به دو ظهر نزدیک شده و هنوز صف طولانی از بیماران منتظر دریافت دارو هستند. مرد دیگری از آن سو می‌گوید: «خدا به داد مردم برسه. 24 دونه آمپول رو 500 هزار تومن خریدم. کارمندی که ماهانه یه تومن حقوق میگیره چه جوری باید پولشو بده. تازه این برای چند روزم است.»
کمبود دارو رصد می‌شود
مشاهدات ما از داروخانه‌های دولتی سطح شهر گویای آن است که اغلب بیماران مشکلی در تهیه داروهای‌شان ندارند و بیشتر اقلام دارویی در داروخانه‌های دولتی موجود است البته مجموع گزارش‌هایی که به صورت روزانه به سازمان غذا و دارو اعلام می‌شود نشان می‌دهد،کمبود دارو در بازار نه به شکل مداوم که مقطعی و موقت است.در همین زمینه مدیر کل دفتر بازرسی، ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت بهداشت خبر می دهد داروخانه‌های خصوصی و دولتی شهر تهران و مراکز استان‌ها رصد شده و گزارش کمبودهای دارویی به صورت هفتگی ثبت می‌شود.
دکتر ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت هم در ارتباط با شبهاتی که در بازار دارویی کشور حاکم است گفت: در بازار دارویی کشور با وسعت 28 هزار قلم دارو، کمبود یک تا 5/1 درصد دارو، اجتناب ناپذیر و قابل توجیه است. او به این نکته هم اشاره می‌کند که هیچ شرکت دارویی وجود ندارد که ادعا کند ارز 4200 تومانی به آن اختصاص نیافته است. از سوی دیگر بر اساس مصوبه مجلس و قانون برنامه ششم توسعه، مقرر شده تنها داروهای ژنریک اجازه واردات دارند و سهم داروهای برند ژنریک از واردات 10 درصد است بنابراین داروهای خارجی برند برای همه بیماران(patients) در دسترس نخواهد بود.
در همین حال وزیر بهداشت نیز برای دور ماندن از کمبودهای دارویی، دستورالعملی را به بیمارستان‌ها ابلاغ کرده که در آن عنوان داشته، در مورد داروهایی که نمونه ژنریک آن در بازار دارویی کشور وجود دارد، تأکید کرده که باید صرفاً داروی ژنریک خریداری شود. از سوی دیگر طبق مصوبه جدید مجلس، واردات داروهایی که تولید داخل ژنریک ندارند و داروهای خارجی بیماران خاص که در ایران تولید نمی‌شوند موضوع جداگانه‌ای است که طبق روال باید حتماً از طریق واردات تأمین شوند.ایران
نظرشما
آخرین اخبار