درمان بیماری‌ها با طب فشاری

شفا آنلاین>سلامت>در زمان بروز شوک و خونریزی از بینی می‌توانید با فشار دادن دو طرف ناخن انگشت کوچک دست، به رفع خونریزی کمک کنید چرا که این ناحیه با قلب در ارتباط است. حتی در زمان قدیم بعضی‌ها زمان خون دماغ شدن این ناحیه را با نخ قرمز می‌بستند تا خون بند بیاید.

به گزارش شفا آنلاین:به احتمال زیاد تاکنون نام آن را از کانال های تلگرامی و شبکه های مجازی شنیده و شاهد پیام هایی بوده اید که رهایی از درد را تنها با فشار دادن نقطه خاصی از بدن نوید می دهند. «طب فشاری» که تاریخچه آن در طب سنتی چین <Chinese traditional medicine>به چند هزار سال قبل باز می گردد، این روزها میان ایرانیان و پیروان طب مکمل طرفداران بسیاری را به خود جلب کرده است.

بر اساس اصول این طب، ارگان های مختلف بدن توسط کانال های انرژی متعددی با یکدیگر در تعامل هستند و هرگونه انسداد یا عدم تعادل در این کانال ها می تواند موجب بروز بیماری و درد در نواحی مختلف شود. متخصصان این طب معتقدند با اعمال فشار بر نقاطی که بر سر راه کانال های انرژی بدن قرار دارند، می توان به تعادل بین اعضای مختلف بدن و رفع بیماری های آنها کمک کرد. طب فشاری در واقع از همان اصول طب سوزنی بدون استفاده از سوزن پیروی می کند و به تنظیم انرژی های مثبت و منفی بدن می پردازد.

طب فشاری به زبان ساده

بعضی ها معتقدند این طب نه تنها به رفع بیماری های جسمی کمک می کند، بلکه در رفع بیماری های ذهنی و روانی نیز می تواند موثر واقع شود. البته بسیاری از پزشکان طب کلاسیک به اصول طب فشاری اعتقاد ندارند و آثار آن را به عوامل دیگر مثل کاهش تنش ماهیچه ای، بهبود گردش خون و افزایش ترشح اندورفین ها یا مسکن های طبیعی بدن ربط می دهند. این موضوع بهانه ای شد تا طب فشاری و صحت و سقم آن و همچنین آثار ماساژ درمانی را از دیدگاه متخصص طب سوزنی و طب سنتی ایرانی و متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مورد بررسی قرار دهیم.

طب فشاری در طب سنتی ایرانی «غمز» نام دارد

طب فشاری در طب سنتی چین، تبت، آیورودا و به طور کلی مناطق آسیای شرقی از جایگاه ویژه ای برخوردار است، اصول این طب در طب سنتی ایران نیز کاربرد دارد و تحت عنوان اغمزه شناخته می شود. از دیدگاه طب سنتی، سلامت بدن انسان در گرو تعادل میان اعضای مختلف آن است. برای مثال اگر کلیه با قلب در تعادل نباشد و یکی بر دیگری غلبه کند، فرد دچار بیماری خواهد شد. فشار خون یکی از بیماری هایی است که معمولا به دلیل عدم تعادل انرژی میان قلب و کلیه ایجاد می شود. متاسفانه تعادل میان اعضا در طب کلاسیک مورد بی توجهی قرار می گیرد، در صورتی که طب سنتی معتقد است با ماساژ و فشار دادن نقاط خاصی از بدن می توان به رفع بیماری های مختلف کمک کرد.

بهبود قطعی به شرط استمرار در درمان

اگر طب فشاری به صورت دفعه ای و موقت انجام شود، نتیجه ای موقت و اورژانسی خواهد داشت اما اگر به طور مستمر انجام شود، عدم تعادل میان اعضا و بیماری های ناشی از آن را به طور کامل رفع خواهد کرد، درست مانند کفه ترازو که باید سمت سنگین و سبک را تشخیص داد و با گذاشتن با برداشتن سنگ از دو طرف، ترازو را به تعادل رساند. البته طب فشاری باید توسط فرد آگاه به اصول این طب به کار گرفته شود، در غیر این صورت ممکن است باعث تشدید عدم تعادل در بدن شود.

وجود 12 زوج کانال انرژی میان اعضای بدن

در طب سنتی ایران و چین، مسیرهایی برای بدن تعریف شده که هر یک به اعضای مختلف ختم می شوند. این مسیرها از دیدگاه طب سنتی ایرانی «عروق غلاظ» نام دارند که در اقصی نقاط بدن کشیده شده اند و انرژی و مواد را جابجا می کنند. طبق طب سنتی چین، 12 زوج کانال در بدن وجود دارد که هر یک مانند یک کلاف نخ از یک نقطه شروع و با گذر از نواحی مختلف به همان نقطه اولیه ختم می شوند. برای مثال یکی از مسیرهای انرژی از کلیه شروع و بعد به قلب، از قلب به ریه، از ریه به معده، از معده به طحال و كبد و از کبد به کلیه ختم می شود. اگر این کلاف را باز کنیم، یک حلقه کامل به دست می آید که انرژی داخل آن جریان دارد.

وجود هرگونه انسداد در هر کجای این مسیر می تواند منجر به عدم تعادل میان اعضا و بیماری های مختلف شود. برای مثال انسداد در مسیر انتقال انرژی به قلب می تواند منجر به اضطراب، تپش قلب، دلهره، بی خوابی، دردهای مبهم قفسه سینه، تعریق شبانه و فراموشی شود. خیلی از افراد سال ها با این علائم زندگی می کنند و تحت درمان طب کلاسیک قرار می گیرند و بهبود نمی یابند چرا که در طب رایج از وجود انسداد در کانال های انرژی بی خبر هستند.

تاکنون 760 نقطه استاندارد در طب فشاری کشف شده است

از دیدگاه طب فشاری 760 نقطه استاندارد در بدن شناخته شده است، علاوه بر اینها پیش از 1000 نقطه دیگر در این زمینه کشف شده که پیشتر منطبق بر اصول طب سنتی چین نیستند و نقاط غیراستاندارد نامیده می شوند. البته هر نقطه عملکرد خاصی دارد که می توان با فشار دادن، به عملکرد مربوط به آن نقطه رسیده در ادامه با چند نمونه از نقاط استاندارد طب فشاری و آثار هر یک از آنها آشنا می شوید.

سردرد، فشار خون، گیجی و منگی

یکی از نقاط مهم در طب فشاری، نقطه تاج است که در فرق سر قرار دارد و در طب چینی با نام du20 شناخته می شود. برای پیدا کردن این نقطه باید منتهی الیه قله هر دو گوش را به هم متصل کنید و بعد از بالای بینی یک خط به آن برسانید. محل تلاقی این خطوط، نقطه تاج است. فشار دادن این نقطه می تواند انواع سردرد را کاهش دهد.

برای این منظور باید نقطه تاج را برای 3 تا 4 دقیقه با نوک ناخن به طور محکم و مداوم فشار داد. تا حدی که به آستانه درد برسد. در صورت بهبود با این روش می توان از همین ناحیه، حجامت نیز انجام داد. خارج شدن چند قطره خون از این ناحیه می تواند به افزایش هوشیاری و کاهش سر سنگینی، گیجی و منگی و فشار خون کمک کند.

طب فشاری به زبان ساده

شوک و خونریزی از بینی

در زمان بروز شوک و خونریزی از بینی می توانید با فشار دادن دو طرف ناخن انگشت کوچک دست، به رفع خونریزی کمک کنید چرا که این ناحیه با قلب در ارتباط است. حتی در زمان قدیم بعضی ها زمان خون دماغ شدن این ناحیه را با نخ قرمز می بستند تا خون بند بیاید. خیلی ها گمان می کردند این کار خرافی است، در حالی که این روش در طب سنتی ریشه دارد.

فشار خون بالا

در زمان بروز فشار خون های بسیار بالا می توانید تا زمان رسیدن اورژانس با اثر گذاری دارو و مراجعه به مراکز درمانی، یکی از چشم ها را ببندید و روی پلک را برای 1 دقیقه با انگشت محکم ماساژ دهید تا به آستانه درد برسید. این کار 2 تا 3 واحد فشار خون را پایین می آورد در صورتی که با ماساز یک چشم فشار خون به اندازه کافی پایین نیاید، می توانید چشم دیگر را نیز ماساژ دهید. در واقع ماساژ هر دو چشم، فشار خون را به حد زیادی پایین می آورد. به همین دلیل ابتدا توصیه می شود فقط یک چشم ماساژ داده شود تا فرد افت فشار پیدا نکند.

یبوست، گرفتگی ، حساسیت و ورم پا

یکی از نقاطی که فشار دادن آن به رفع انواع گرفتگی، بیماری های روده بزرگ، پیوست و حساسیت ها کمک می کند، روی دست قرار دارد. برای پیدا کردن این نقطه باید دست را صاف مقابل خود نگه دارید و انگشت شست را کنار دست بچسبانید. با این کار یک برجستگی روی دست در محاذات انگشت اشاره ایجاد می شود که قله این برجستگی نقطه 4 روده بزرگ نام دارد. دردناک بودن این نقطه روی دست راست به چپ (یا هر دو) با ایجاد فشار روی آن نشان دهنده وجود مشکل در روده بزرگ است. با فشار دادن مداوم این نقطه می توان آن را مانند یک باتری شارژ کرد.

در صورتی که بعد از چند روز ماساژ دادن این نقطه هنوز احساس درد داشته باشید باید ماساژ را ادامه دهید تا در نهایت در آن رفع شود. جالب است بدانید تا زمانی که درد این نقطه با ماساژ و فشار کاهش نیابد گرفتگی های بدن مثل گرفتگی های عضلانی، تیک یا پرش قسمت های مختلف صورت، پلک زدن غیرارادی و ... نیز رفع نخواهند شد. علاوه بر اینها می توان با ماساز کنار داخلی دست در راستای انگشت کوچک به رفع بیماری های رودهای مثل نشانگان روده تحریک پذیر کمک کرد. برای این ماساژ می توان از وسیله ای ممانند انتهای خودکار و روغن بابونه یا زیتون استفاد کرد. لنف ادم و ورم پا را نیز می توان با زدن روغن قسط یا بابونه و ماساژ کنار خارجی انگشت شست دست ها بهبود بخشید.

بزرگی پروستات و گرفتگی عضلانی

پروستات غده ای است که در گردن مثانه و ابتدای مجرای ادراری آقایان قرار دارد. این غده ممکن است با افزایش سن بزرگ شود و بر مجرای ادراری فشار وارد کند. در این صورت ادرار نمی تواند به راحتی خارج شود. با پر شدن مثانه و عدم دفع کامل ادرار، روند تولید ادرار در بدن مختل می شود، بنابر این مواد زائد حاصل از هضم سلولی دفع نمی شوند و در بدن تجمع می یابند. این مواد، اوایل بیشتر در نواحی عضلات ذوزنقه (پس سر، گردن و کتف) و عضله ساق پا تجمع پیدا می کنند. بنابراین افراد مستعد یا مبتلا به بزرگی پروستات معمولا در این نواحی دچار گرفتگی می شوند. این افراد اغلب برای درمان گرفتگی خود مدت ها به متخصص ارتوپد و ... مراجعه می کنند

اما چند سال بعد متوجه می شوند دچار بزرگی پروستات و ضعف مثانه شده اند. البته کمبود بعضی املاح و مواد معدنی مثل سدیم، منیزیم، منگنز و روی نیز می تواند عامل گرفتگی باشد. باید توجه داشت بزرگی بدخیم پروستات درمان های خاص خود را دارد و باید تحت شیمی درمانی و دارو درمانی در طب کلاسیک قرار بگیرد. افرادی که دچار بزرگی خوش خیم پروستات و گرفتگی هستند، می توانند با مالش روغن، ماساژ و فشار بر تاحیه خارجی کف پاها (از کنار انگشت کوچک تا پاشنه) به رفع این مشکلات کمک کنند. برای این ماساژ می توان از روغن زیتون استفاده کرد. افرادی که دارای پوستی ضخیم یا پینه هستند، می توانند برای ماساژ از وسیله ای مانند انتهای خودکار کمک بگیرند تا فشار بیشتری بر ناحیه وارد کنند.

یکی دیگر از راهکارهای طب فشاری برای رقع بزرگی خوش خیم پروستات، ماساژ ناحیه شرمگاهی یا عانه (4 بند انگشت زیر ناف) است. برای این منظور باید هر ۸ ساعت برای 2 تا 3 دقیقه این ناحیه را با روغن قسط یا بابونه مالش داد. این روش علاوه بر بهبود مشکلات پروستات، تکرر ادرار را به میزان 50 تا 70 درصد کاهش می دهد. با ادامه این ماساژها فرد در عرض 15 تا 20 روز معالجه خواهد شد. بعد از گذشت این مدت می توان با سونوگرافی شاهد کوچک شدن پروستات بود. مصرف خوراکی روغن تخم کدو ، دمکرده گزنه یا آش گزنه از دیگر راهکارهای کمک کننده به کوچک شدن پروستات است.

کوتاهی و خشکی تاندون های دست

کف دست و پا، نوعی تابلوی اعلانات برای بدن هستند. در کف دست به تنهایی بیش از صدها نقطه تعریف شده که در نواحی مختلف با فاصله میلی متری از یکدیگر به صورت پراکنده قرار گرفته اند. یکی از این نقاط درست در وسط کف دست قرار دارد. با فشار دادن مداوم این نقطه به صورت ضربانی می توان به رفع کوتاهی و خشگی تاندون ها و رباط ها و ماشه ای شدن انگشت ها کمک کرد. انگشت ماشه ای یک بیماری دردناک است که باعث می شود انگشت ها هنگام خم شدن قفل شوند.

فشار دادن دو طرفه دست در 2.5 سانتی متری بالای مچ نیز علاوه بر رفع خشکی تاندون ها و غلاف کف دست، گرفتگی کانال مچ دست یا «نشانگان تونل کارپال» را بهبود می بخشد. برای این منظور باید جلو و عقب این ناحیه را با در انگشت از دو طرف به صورت ضربان دار و مداوم فشار داد، این ماساژ محدودیتی ندارد و می توان آن را هر روز به کرات انجام داد، با کمک طب فشاری کنار پاکسازی بدن از اخلاط می توان بدون نیاز به جراحی، مشکلات مربوط به سفتی تاندون ها را به طور کامل معالجه کرد.

مشکلات معده و افسردگی

افرادی که از مشکلات معده رنج می برند می توانند نقطه وسط فاصله جناغ تا ناف را در نظر بگیرند و آن را روزی 3 بار با روغن ماساژ دهند. این افراد بهتر است بعد از غذا 1 عدد گردو بخورند و بلافاصله بعد از آن برای 15 دقیقه سقز سفید بجوند. این کار معده را تقویت می کند، انرژی آن را افزایش می دهد زخم معده را بهبود می بخشد و خونرسانی به معده را متعادل می کند. جالب است بدانید معده با روحیات ارتباط قوی ای دارد و ناراحتی معده فرد را افسرده می کند، بنابراین با این راهکار طب فشاری و ماساژ می توان افسردگی، کسالت و سستی را نیز برطرف کرد.

طب فشاری به زبان ساده

مکانیسم های فیزیولوژیک ماساژ و فشار

دکتر فتانه اکبری**: مکانیسم های فیزیولوژیک مختلفی وجود دارند که اثر ماساژ را تایید می کنند. یکی از آنها تسکین درد ورفع التهاب به دنبال افزایش خونرسانی به عضو یا ناحیه مورد نظر است. ماساژ با افزایش گردش خون می تواند باعث خروج مواد واسط عامل ایجاد التهاب و درد شود. همچنین افزایش گردش خون در ناحیه به دنبال ماساژ می تواند باعث افزایش دمای ناحیه و مهیا شدن اثر گرمای موضعی شود.

ماساژ با تحریک پایانه های عصبی مربوط به درد نیز می تواند باعث تسکین درد شود. علاوه بر اینها در یکی از روش های ماساژ برای درمان درد ناشی از گره های عضلانی و نقاط ماشه ای، محل مورد نظر چند ثانیه تا 1 دقیقه با شدت زیاد فشار داده شده و بعد رها می شود. به این ترتیب با ورود جریان سریع خون (به دنبال قطع موقت خونرسانی در اثر فشار شدید)، اکسیژن رسانی به بافت درگیر افزایش می یابد و مواد التهابی و زائد تجمع یافته در بافت عضله شسته شده و خارج می شوند. در نتیجه درد و التهاب نیز کاهش می یابد.

درمان به شرط تكرار

ماساژ در بسیاری از موارد به خصوص درد، گرفتگی عضله و التهاب می تواند علاوه بر نقش تسکینی، نقشی درمانی نیز داشته باشد. در واقع انجام ماساژ در یک جلسه تنها اثر تسکینی خواهد داشت اما با تکرار جلسات درمان، ماساژ علاوه بر تسکین درد به درمان گرفتگی عضله و التهاب نیز کمک خواهد کرد.

ماساز یک درمان تکمیلی است و باید کنار سایر درمان ها به کار گرفته شود. همچنین روش ماساژ در بیماری های مختلف، متفاوت است. بعضی ماساژها سطحی و ملایم و بعضی دیگر عمقی هستند. انتخاب نوع ماساژ توسط درمانگر و با توجه به هدف از درمان انجام می شود. طب فشاری نیز روشی درمانی است که با به کارگیری نتایج فیزیولوژیک ماساژ در نقاط خاصی از اندام به برطرف شدن بعضی مشکلات کمک می کند.

ماساژ و 5 کاربرد درمانی

1. گرفتگی عضلانی: ماساژ نقش بسیار موثری در درمان گرفتگی، کرامپ و درد عضلانی دارد. در واقع ماساژ با افزایش گردش خون عضله و کمک به شسته و خارج شدن مواد زائد ناشی از متابولیسم عضله و تحریک پایانه های حسی واقع در عضله می تواند گرفتگی و درد ناشی از آن را برطرف کند.

2. درد و التهاب: ماساژ یکی از روش های مهم و موثر در درمان درد و التهاب بافت نرم اطراف مفاصل (لیگامان، رباط و زردپی) است.

3. اسپاستیسیته: سفتی و افزایش توئیسیته عضلات و اندام ها به دنبال آسیب اعصاب مرکزی (از جمله ضربه مغزی، سکته مغزی و آسیب نخاعی) تحت عنوان «اسپاستیسیته» شناخته می شود. ماساژ ملایم و تحریک پوست روی عضله درگیر در کاهش تونیسیته این عضلات بسیار موثر است. هرچند تاثیر ماساژ در کاهش توئیسیته کوتاه مدت و حداکثر به مدت چند ساعت پایدار است اما در کاهش عوارض ناشی از اسپاستیسیته اهمیت بسیار زیادی دارد.

4. پرحسی یا هیپراستزی: یکی دیگر از کاربردهای ماساژ، کمک به رفع افزایش حساسیت یا پر حسی (هیپراستزی) به دنبال آسیب اعصاب محیطی است. هیپراستزی می تواند منجر به افزایش حساسیت پوست ناحیه درگیر، نسبت به لمس و حس گزگز و سوزش در محل شود. با انجام ماساژهای خاص و تحریک ملایم اندام کنار درمان های دیگر می توان به برطرف شدن این حساسیت کمک کرد.

5. بی حسی انتهای اندام: ماساژ سطحی و تحریک حسی می تواند در بهبود این اختلال که به دنبال آسیب اعصاب حسی ایجاد می شود، تاثیرگذار باشد. در واقع ماساژ می تواند با تحریک پایانه های حسی به بازسازی رشته های ظریف اعصاب محیطی کمک کند و در توانبخشی این بیماران موثر باشد.

نکته 1: در موارد 1، 2 و 3 استفاده از گرمای سطحی کنار ماساژ می تواند اثر آن را افزایش دهد. برای این منظور باید عضو مورد نظر را 15 تا 30 دقیقه قبل از ماساژ با گرمای حدود 42 درجه سانتی گراد گرم کنید.

** متخصص طب فیزیکی و توانبخشی؛ عضو انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران