تبدیل موفق سلول‌های بنیادی به عصب

شفا آنلاین>جامعه پزشکی> نتایج یک پژوهش جدید که نتایج آن در نشریه انگلیسی‌زبان Cell Journal (Yakhteh) وابسته به پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی منتشرشده، تبدیل و تمایز موفق سلول‌های بنیادی جنینی به سلول‌های عصبی یا نورون‌های حرکتی توسط محققین ایرانی را گزارش کرده است.

به گزارش شفا آنلاین:سلول­‌های بنیادی جنینی یا ESC ها، سلول­‌هایی انعقادی هستند که خود از سلول‌های موسوم به «بلاستوسيست­» یا همان سلول‌های اولیه پس از تشکیل سلول تخم، پیش از لانه گزینی در رحم به وجود می‌آیند. این سلول‌ها، توانایی خودتکراری و همچنین تمایز به تمام سلول­‌های بدن را دارند. تمایز به معنای تبدیل یک سلول اولیه غیراختصاصی به سلول‌های اختصاصی است که در بافت‌های مختلف جاندار مورداستفاده قرار می‌گیرند.

استفاده بالقوه از ESC های انسانی که hESC خوانده می‌شوند، در پزشکی احیاکننده، به تمایز جهت­‌دار آن‌ها بستگی دارد. در همین خصوص، تمایز نورون حرکتی از سلول­‌های بنیادی جنینی انسان، یک هدف مهم در پزشکی احیاکننده است که سلول­‌های بنیادی را برای درمان بیماری­‌هایی که به نورون‌­های حرکتی آسیب می­‌رسانند، فراهم می‌­کند.

    سلول‌های بنیادی جنینی، توانایی خودتکراری و همچنین تمایز به تمام سلول­‌های بدن را دارند. تمایز به معنای تبدیل یک سلول اولیه غیراختصاصی به سلول‌های اختصاصی است که در بافت‌های مختلف جاندار مورداستفاده قرار می‌گیرند.

طی دو دهه گذشته، روش‌ها و پروتکل­‌های آزمایشی متعددی برای تمایز hESC ها به نورون­‌ها، ازجمله نورون­‌های حرکتی طراحی شده‌­اند. اما اکثر پروتکل‌­ها، کارایی کافی در تولید نورون­‌های حرکتی عملکردی را نداشته‌اند. بااین‌حال، استفاده از نوعی مولکول­‌های کوچک تحت عنوان «کوکتل مولکولی» روشی جدیدی برای این چالش بوده است که امروزه به‌طور گسترده‌­ای مورد استفاده قرار می­‌گیرد.

کوکتل‌های مولکولی، شامل مولکول­‌های شیمیایی کوچک با وزن کم و با رویکرد انتخابی هستند که توانایی تقلید مسیرهای علامت‌دهی در سلول‌ها را دارند. لذا، در همین زمینه، محققینی از مؤسسه تحقیقاتی رویان سعی کرده‌اند با استفاده از یک کوکتل مولکولی کوچک که کارآمد و مقرون‌به‌صرفه است، برای تمایز مؤثر و کم‌هزینه نورون­‌های حرکتی از سلول‌های بنیادی جنینی استفاده کنند.

در این مطالعه تجربی،از سلول عصبی H6 استفاده شد و hESC ها با استفاده از یک کوکتل مولکولی کوچک که شامل dorsomorphin، A8301 و XAV939 بود، به نورون یا سلول‌های عصبی حرکتی تمایز یافتند.

ولیزاده ارشد و همکارانش که این پژوهش را اجرا کرده‌اند، می‌گویند: «نتایج ما نشان داد که سلول‌های عصبی یا همان نورون­‌های حاصل از سلول‌های بنیادی جنینی انسانی (hESC) می‌توانند نشانگرهای مربوط به محرک­‌های عصبی را به‌خوبی فعال‌سازی نمایند».

این محققین می‌افزایند: «کوکتل مولکولی فوق که تشکیل‌شده از مولکول‌های کوچک سه‌گانه است، ماده‌ای مؤثر و مقرون‌به‌صرفه بوده و می‌­تواند جایگزین عوامل گران‌قیمتی نظیر مورفوژن‌ها باشد و قادر است به‌خوبی برای تمایز سلول‌های عصبی از سلول‌های بنیادی مورد استفاده قرار گیرد».