سازمان بهداشت جهانى از اطلاعات ٢٠٢ كشور و شامل بيش از ٩٩٪جمعيت جهان، وضعيت بيمارى سل وسيع تر از آنچه فكر مى‌شد در دنيا مشكل‌آفرين است، ولى با اين حال تعداد موارد مرگ و هم چنين موارد جديد ابتلا به بيمارى رو به كاهش است
شفاآنلاین>سلامت> اگر نالد "بهار" از غم دل نالد، نه زخم سل پرستاران چه مى خواهيد،ازين بيمار زار امشب
به گزارش شفاآنلاین، آخرين غزل مرحوم ملك الشعرا بهار دربستر بيمارى سل كه با آن جان به جان آفرين تسليم کرد.
براساس آخرين گزارش سازمان بهداشت(Health) جهانى از اطلاعات ٢٠٢ كشور و شامل بيش از ٩٩٪جمعيت جهان، وضعيت بيمارى سل وسيع تر از آنچه فكر مى‌شد در دنيا مشكل‌آفرين است، ولى با اين حال تعداد موارد مرگ و هم چنين موارد جديد ابتلا به بيمارى رو به كاهش است.
به گزارش شفاآنلاین، آخرين غزل مرحوم ملك الشعرا بهار دربستر بيمارى سل كه با آن جان به جان آفرين تسليم کرد.
براساس آخرين گزارش سازمان بهداشت(Health) جهانى از اطلاعات ٢٠٢ كشور و شامل بيش از ٩٩٪جمعيت جهان، وضعيت بيمارى سل وسيع تر از آنچه فكر مى‌شد در دنيا مشكل‌آفرين است، ولى با اين حال تعداد موارد مرگ و هم چنين موارد جديد ابتلا به بيمارى رو به كاهش است.
در سال ٢٠١٥، نزديك به 4/10 ميليون مورد جديد بيمارى در جهان رخ داده كه 9/5 ميليون نفر مرد(٥٦٪)و5/3 ميليون نفر (٣٤٪) زن بوده اند.بعلاوه يك ميليون موردنيز(١٠٪) سهم كودكان بوده است.همچنين2/1ميليون نفرازاين مجموعه(١١٪)،همزمان گرفتارى HIVداشته‌اند.نزديك به 6٠٪كل مواردسل دركشورهاىهند،اندونزى،چين،نيجريه،پاكستان وافريقاى جنوبى بوده است.درمقايسه باسال٢٠١٤،كاهشی معادل5/1٪درسال٢٠١٥اتفاق افتاده است كه اين رقم بايدبه4 تا ٥٪درسال برسدتابه اهداف پايان بخشيدن به اين بيمارى قابل دسترسى باشد.از طرفى در سال٢٠١٥ تقريبا ٤٨٠هزارمورد جديد سل مقاوم يا(MDR ) نيز رخ داده است كه به آنها ١٠٠هزارمورد مقاوم به داروى ريفامپين نيز بايد اضافه شود. ٤٥٪مواردمجموعه سل مقاوم يعنى كل٥٨٠هزار نفردركشورهاى هند،چين وروسيه بوده‌اند. تقريبا٣/٣٪مواردتازه تشخيص داده شده و ٢٠٪بيماران باسل قبلى دچارسل مقاوم هستند.
بعلاوه،٩/٧٪مبتلايان به سلMDR، دچار نوع سل XDRهستند كه نوعى مقاومت شديدتر است. در سال ٢٠١٥، نزديك به 4/1 ميليون نفر در اثر بيمارى سل و ٤٠٠هزارنفر نيز به علت ابتلا توام به سل وHIVفوت كردند. با اينكه ميزان مرگ(Death) در اثر بيمارى سل در سال ٢٠١٥ در مقايسه با سال ٢٠٠٠، تقريبا ٢٢٪كاهش يافته است،اماهنوزاين بيمارى جزو١٠علت اصلى مرگ درسطح جهانى محسوب مى‌شود.
بر اساس گزارش سال ٢٠١٥ سازمان بهداشت جهانى،در جمهورى اسلامى ايران با ٧٩ ميليون نفر جمعيت در آن زمان، تعداد موارد بيمارى سل از همه انواع ريوى و غير ريوى،حدود ١٣هزارنفر و ميزان بروز بيمارى سل ١٦ مورد در ١٠٠هزارنفر جمعيت در سال بوده است.بر اساس اين گزارش حدود ٧١٪مواردموردانتظاربيمارى سل دركشوركشف وگزارش شده است.ميزان موفقيت درمان در ايران براى سل معمولى ٨٧٪وبراىسل مقاوم٧٤٪بوده است.درهمين گزارش ميزان بروزسل درافغانستان١٨٩در١٠٠هزار،پاكستان٢٧٠در١٠٠هزار،عراق٤٣در١٠٠هزار،آذربايجان٦٩در١٠٠هزار،وتركيه١٨در١٠٠هزاربوده است.
نكته مهم اين است كه از ميان كشورهاى "پر سل" جهان كه بيشترين تعداد و بار بيمارى را دارند،دو كشور مساله‌دارو مشكل ساز يعنى افغانستان و پاكستان هم جوار ايران بويژه منطقه سيستان و بلوچستان هستند.
بر اساس آخرين آمار اداره كنترل سل وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشكى، تعدادكل بيماران مبتلا به سل در كشور در سال ١٣٩٥ برابر با ٩٠٧٧ مورد بوده كه ٤٥٥٥ مورد سل ريوى خلط مثبت ،١٦٧٢ نفر سل خلط منفى و ٢٥٤٧ بيمار مبتلا به سل غير ريوى بوده‌اند.بيشترين فراوانى سنى براى افراد بالاتر از ٦٥ سالگى بوده و پس از آن سنين ٢٥ تا ٤٤ سالگى بوده است.
از بيماران مبتلا به سل ريوى خلط مثبت كه از نظر انتشار و گسترش بيمارى در درجه اول اهميت محسوب مى‌شوند، 5/14٪بيماران غيرايرانى بوده‌اند!.موفقيت درمان دربيماران سل معمولى٨٧٪ودرانواع مقاوم٥٧٪بوده است.ازنقطه نظرفراوانى بيمارى دراستان هاوشهرستان ها،بالاترين رقم مربوط به شهرزابل واستانى مربوط به سيستان و بلوچستان و پس از آن استان گلستان است.با توجه به شرايط اقليمى ووضعيت اجتماعى و اقتصادى منطقه زابل و ميزان ابتلا به بيمارى سل و نزديكى به افغانستان و كل استان سيستان و بلوچستان به پاكستان، با كمك خيرين بنياد نيكوكارى فردوس، به منظور كمك به بيماريابى،درمان و حمايت از بيماران مبتلا درمنطقه و هم چنين استقرار يك واحد آموزشى و پژوهشى براى كمك محلى و همچنين با مساعدت دانشگاه علوم پزشكى زابل و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكى و سازمان بهداشت جهانى منطقه مديترانه شرقى، هاب منطقه اى براى اين منظور در قالب بيمارستان امام رضا عليه السلام درمجموعه بيمارستان حضرت امير المومنين(ع)دانشگاه علوم پزشكى زابل در حال احداث و به يارى خداوند به زودى زود افتتاح وقابل بهره بردارى خواهد بود.
علايم بيمارى سل شبيه اغلب بيماري هاى عفونى شامل تب (گاهى خفيف و بعضا شديد)،عرق كردن،لاغرى، ضعف، بى اشتهايى وكج خلقى (بويژه نزد كودكان وخردسالان)است و بقيه علايم مربوط به عضو مبتلا هستند. با توجه به اينكه مهمترين عضو مبتلا،ريه‌ها است،لذا سرفه،خلط،خلط خونى مهمترين علايم اين بيمارى بشمار مى روند و از اين جهت هر فرد مبتلا به سرفه باخلط بيش از دو هفته و حتى يك بار خلط خونى بايد به فكر بيمارى سل بود و اقدامات لازم براى تشخيص آن به كار گرفته شود.تشخيص بيمارى به طور عمده مبتنى بر يافتن ميكروب سل است كه اساسا متمركز بر آزمايش خلط و جستجوى ميكروب سل در آن است. اين آزمايش بسيار ساده و قابل دسترس درهمه جاست.
البته براى كشف موارد مقاوم از تست هاى مولكولى مكمل نيز بهره گيرى مى شودو بر حسب برنامه كشورى و تعريف موارد،كشت و آنتى بيوگرام نيز انجام مى شود.به طور معمول هر فردمبتلا به سل ريوى خلط مثبت، ١٠ تا ١٥ نفر را آلوده مى كند. در حال حاضر نزديك به ٢ تا ٣ ميليارد نفر در جهان آلوده به ميكروب سل هستند اما فقط در ٥ تا ١٠ ٪اين افراددرطول زندگى،عفونت به بيمارى تبديل مى شودكه معمولادرخردسالان وافرادباضعف ايمنى اين ميزان بيشترو زودتر رخ مى دهد.درسل معمولى (غيرمقاوم) مدت درمان شش ماه وشامل چهاردارو دردوماه اول ودو٢دارودر٤ماه بعد است و ميزان موفقيت، مشروط بر مصرف صحيح و منظم دارو بيش از ٨٥ تا ٩٠٪است.
مشكل اساسى اين است كه پس ازتقريبا٢تا٣هفته مصرف دارو،اغلب علايم بيمارى فروكش مى کند،لذابيماراحساس نيازبراى مصرف دارو پيدا نمي كند يا دارو را نامرتب مصرف مى كند وازاين جا داستان پيدايش مقاومت ميكروب سل آغاز مى شود.بدين لحاظ برنامه درمان كوتاه مدت با نظارت مستقيم از سال هاى ١٩٨٠ جزو برنامه هاى سازمان بهداشت جهانى قرارگرفت و در حال حاضر در اغلب كشورها سارى وجارى است. خوشبختانه در كشور ما،كليه خدمات شامل،بيماريابى،تشخيص و درمان بيمارى سل رايگان و از طريق سيستم خدمات بهداشتى درمانى كشور انجام مى گيرد.
به طور متوسط هزينه درمان بيمار مبتلا به سل معمولى كه اغلب شش ماه طول مى كشد وبه طور سرپايى انجام مى گيردو در بيش از ٨٥٪مواردتوأم با موفقيت وعلاج كامل مى شود،بين١٠٠ تا ٥٠٠ دلار است.
در حالي كه هزينه درمان بيمار مبتلا به سل مقاوم بين ٥تا١٠هزار دلار بوده و نتيجه موفقيت درمان هم حدود ٥٠٪است. بدين جهت يكى ازاقدامات اساسى بايدجلوگيرى ازبروزمواردمقاوم بيمارى باشد كه بايدازطريق برنامه ملى مبارزه باسل كشوری انجام گيرد.البته واكسيناسيونBCGبه عنوان اولين اقدام برای پيشگيرى بيمارى سل بويژه نزد كودكان و نونهالان در بيش از ١٦٣ كشور جهان اجرا مى شودو در ١٠2 كشور پوشش بيش از ٩٠٪دارد.درايران نيزBCGطبق برنامه ملى واكسيناسيون در بدو تولد تزريق مى شود وپوشش تقريبا ١٠٠٪دارد.اما اثرات مصونيت زايى اين واكسن بيشتر در سنين كودكى و نوجوانى است و پس از بلوغ از اثرات آن كاسته مى شود.
بايد يادآورى كرد كه به علت ارتباط بيمارى سل با شرايط اقتصادى و اجتماعى جامعه،ريشه كنى آن نيز بايد همزمان با ريشه کنى فقر،كاستن عوامل خطر بيماري هاى غير واگير شامل استعمال دخانيات،بهبود تغذيه و تامين مسكن مناسب براى افراد جامعه باشد.
ارتباط استعمال دخانيات با بيمارى سل به شكلى است كه مصرف دخانيات خطر ابتلا به بيمارى سل را 5/2 برابرو هم چنين مرگ در اثر بيمارى را بسيار زيادتر مىسازد.بنظر مىرسد بيش از ٢٠٪ميزان بروزبيمارىسل درسطح جهانى مربوط به استعمال دخانيات مى باشدولذاكنترل ومبارزه بااستعمال دخانيات بطورجدى بركنترل بيمارى سل وريشه كنى آن تاثيرگذارمى باشد.ازاينروسازمان جهانى بهداشت،هماهنگى فعاليتهاى برنامه مبارزه باسل ومبارزه بادخانيات را مهم ودر برخى قسمت ها ادغام هر دو را ضرورى مى‌داند.
موفقيت برنامه ملى كنترل سل منوط به تامين به موقع بودجه كافى،تجهيزات مورد نياز واز همه مهمتر نيروى انسانى ورزيده، علاقمندو پايدار است كه شاخص هاى اصلى تعهد حكومتى محسوب مى شوند.هر گونه تعلل يا كوتاهى،اثرات زيان بار و غير قابل جبران ببار می آورد كه هزينه آن را چندين نسل بايد بپردازند.از اين رو توجه جدى وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكى و مجلس محترم شوراى اسلامى وسازمان برنامه وبودجه در تخصيص بودجه مناسب(كه خيلى هم زياد نيست)قدم مهم واساسى براى توفيق دربرنامه ملى كنترل سل بشمار مى‌رود كه در طى چند سال اخير موفقيت‌هاى مطلوبى كسب نموده ودرميان كشورهاى همجوار و منطقه از شرايط بهترى برخوردار است. والسلام.
از سركار خانم دكتر مهشيد ناصحى،مدير محترم اداره سل وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشكى كه آمار مربوط به ايران را دراختيار گذاشتند و در اين سال ها تلاش مجدانه ای درجهت كنترل بيمارى سل در كشور مبذول مى دارد، سپاسگزارى مى‌شود.دكتر محمدرضا مسجدى - عضو كميته فنى سل كشور
نظرشما
آخرین اخبار