عواملی که پا را در کفش تحت تاثیر قرار می دهد عبارت اند از :
1-باریک بودن پنجه در کفش
2-بلند و کوتاه بودن پاشنه کفش
3-باریک بودن پاشنه سطح اتکا
4-حذف بند کفش در صورتی که در بعضی افراد وجود بند در کفش برای تنظیم اندازه کفش ضروری است
5- کوتاه و بلند کردن ساق کفش که برای بعضی افراد مفید است وبرای برخی زیان آور

با تغییر عوامل فوق مرکز ثقل بدن تغییر مکان پیدا کرده و باعث بروز ناراحتی و ضایعات اسکلتی می گردد. به طور مثال ارتفاع بیش از حد پاشنه کفش در عوارضی چون تورم یا کشیدگی بعضی عضلات ساق پا نقش عمده ای دارد و باعث ایجاد برجستگی های استخوانی و تغییر مرکز ثقل بدن و در نتیجه ضایعات ستون فقرات و بروز سردردهای ناشناخته می گردد که طبعا با استفاده از داروهای مسکن نیز قابل درمان نیستند.در اینجا این سوالات پیش می آید:

آیا می دانید وضعیت انگشتان پای شما درون کفش چگونه است ؟
آیا کف پای شما دارای قوس مناسب می باشد؟
چه مدتی از نظافت و استحمام پای شما می گذرد؟
روزانه هر شخص چندین مرتبه دست وصورت خود را می شوید ولی در مورد پا چگونه است؟
پاها اغلب از صبح تا شب در کفش و جوراب در یک محیط بسته و فشره قرار دارند و ساعتها در سرما و گرما در حال راه رفتن،ایستادن یا نشستن می باشند.با توجه به نکات فوق می توان حدس زد که پاها چه فشاری را درون کفش متحمل می شوند.
کفش طبی :
کفشهایی هستند که برای جبران کوتاهی ( فلج اطفال،فلج مغزی،دررفتگی لگن،کوتاهی های مادرزادی پا،شکستگی و...) کوچکی های پا که شامل بیمارانی با اختلالات رشد یک پا نسبت به پای دیگر می شود ، اصلاح دفورمیتی ها مثل صافی کف پا یاکیووس مادرزادی یا اکتسابی و همچنین این کفشها برای کاهش درد در بیماری هایی مثل خار پاشنه،پاشنه تحریک پذیر،کوتاهی آشیل و امپوتاسیون های پا مثل قطع انگشتان پا مورد استفاده دارند تا موجب انتقال صحیح وزن بدن به پا و سطح زمین شوند.همچنین تکمیل سطوح اتکای پا از پیج خوردگی پا جلوگیری میکند،تغییر شکلهای زانو را اصلاح میکند و از تغییرات بعد از عمل جراحی نیز جلوگیری میکند.
آناتومی پا :
مچ پا از مفصلهای لولایی تشکیل شده که از به هم پیوستن انتهای تحتانی درشت نی و نازک نی با استخوان قاب بوجود آمده است که به وسیله رباط های محکمی به هم متصل شده اند.قوزک داخلی زائده انتهای تحتانی استخوان درشت نی و قوزک خارجی که انتهای تحتانی استخوان نازک نی است کپسول مفصلی مچ پا در داخل به وسیله رباط طرفی داخلی و در خارج به وسیله رباط خارجی تقویت می شود.مچ پا در جلو وعقب رفتن شل وکم مقاومت است.پا از 26 استخوان که به وسیله رباطهایی بهم متصل شده اند.

استخوان قاب و پاشنه قسمت عقب پا (hind foot) ،استخوان ناوی و سه استخوان میخی و یک استخوان مکعبی قسمت وسط پا(mid foot) و استخوان های کف پا و انگشتان قسمت جلویی پا(fore foot) را تشکیل می دهند.شست از دو بند و سایر انگشتان از سه بند به وجود آمده اند.مفاصل پا شامل mid tarsal joint یا(chopart)و مفصل terso-metatarsal یا(لیسفران )می باشد.از بهم پیوستن استخوانهای پا دو قوس به وجود می آید.قوس طولی کف پاlong itudinal archکه در قسمت داخلی پا قرار دارد.ارتفاع این قوس در افراد مبتلا به صافی کف پا کاهش و در افراد مبتلا به cavousافزایش می یابد.قوس عرضی در امتداد متاتارسهای پنجه می باشد.

معاینه مچ پا :
در معاینه تغییر شکل های ظاهری،جای زخم،اعمال جراحی قدیمی،فیستولهای چرکی،تورم،قرمزی،اکیموز حرارت پوست،حس پا،نقاط حساس پا،نبض پشت پا،نبض پشت قوزک درونی،حرکات مچ پا،لاغری عضلات ساق و پاشنه،وضعیت قوس طولی و عرضی پا و مفاصل انگشتان مورد بررسی قرار می گیرد.
بیماری های قوس کف پا :
1- کف پای صاف(flat foot)که بر دو نوع است :
الف : کف پای صاف در کودکان که به سه نوع تقسیم می شود
- کف پای صاف متغییر( Hyper mobile flat foot)
- کف پای صاف ثابت(Rigid flat foot)
- کف پای صاف انقباضی(Spastic flat foot)
ب : کف پای صاف در بزرگسالان که ممکن است افرا مبتلا بدون اطلاع از صاف بودن قوس کف پا به علت خستگی و درد کف پا و ساق مراجعه کنند. شایعترین نوع این بیمار کف پای صاف متغییر است که به دلیل افزایش وزن،شغل،سر پا ایستادن زیاد،کم شدن قدرت عضلات،استفاده از کفشهایی که استحکام کافی برای نگهداری پا ندارند است.

2- افزایش قوس کف پا(Pes cavous) :
در این بیماری قوس طولی کف پا عمیقتر از معمول،پاشنه کمی به داخل چرخیده،مفصلهای بند انگشتی در حال خمیده و سر استخوانهای کف پا برجسته و پوست آن ناحیه کلفت شده است.در کودکان مبتلا تقویت عضلات،ورزش طبی لازم وهمینطور کمی بلند تراز معمول گرفتن پاشنه کفش می تواند کارساز باد و در بزرگسالان و در بزرگسالان که تغییر ثابت شده است باید با تجویز کفش طبی قوس دار(Molded shoe)فشار را به طور یکنواخت در قسمتهای مختلف پا وارد و ناراحتی بیمار را تسکین داد.

کلاب فوت مادرزادی(congenital club foot)
یکی دیگر از موارد استفاده از کفش طبی پاچنبری مادرزادی است که عوامل ارثی نقش مهمی در پیدایش این بیماری دارد.در پا چنبری تغییرات زیر در پا دیده می شود.- نزدیک شدن قسمت جلوی پا(fore foot adduction)
- سوپیناسیون قسمت جلوی پا(fore foot supination)
- کوچک بودن پاشنه و چرخش آن به داخل(varus heel)
- استخوان پاشنه به پایین متوجه شده است(equanous heel)
- عضلات ساق پا لاغرتر از طرف سالم است

درمان :
برای درمان گچ گیری بلافاصله بعداز تولد انجام می شود و بعداز اصلاح برای جلوگیری از تغییر شکل مجدد ورزش کششیstretchingکه چندین بار در روز توسط مادر تکرار می گردد در ضمن بطور دائم تا اصلاح کامل پا از کفش طبی با کناره داخلی معکوس (reverse last)یا کناره داخلی مستقیم(straight last)تجویز می گردد و همچنین استفاد از اسپیلینت دنیس براون(denis brown splint)در شب توصیه می شود.

پزشک آنلاین

سعید کریمی [ ارتوپدی فنی ]