چه عواملی در گسترش ویروس ابولا دخیل بوده‌اند؟

جهش ژنی شاید عامل گسترش باشد
    شفا آنلاین:   مطالعات جدید اما نشان‌دهنده عواملی دیگر نیز هستند: ویروس احتمالا به سلاحی علیه میزبان انسان خود بدل شده بود. در تحقیقی که هفته گذشته در نشریه «سل» به چاپ رسید، 2 گروه از محققان ادعا کردند یک تحول ژنتیکی می‌توانسته با افزایش قابلیت ویروس برای ورود به سلول‌های انسان، این ویروس را کشنده‌تر کرده باشد.

      به گزارش شفا آنلاین: این محققان هنوز نتوانسته‌اند چگونگی کارکرد این فرایند را توضیح دهند، اما شواهد بسیاری دال بر آن است که این پدیده به گسترش اپیدمی کمک کرده است. آنچه گفته شد زنگ خطری را به صدا درمی‌آورد که احتمال مرگ بیمارانی که با نوع جهش‌یافته ویروس آلوده شده‌اند، بسیار بیشتر است. به‌طور طبیعی ابولا در بین جانوران آفریقا، احتمالا خفاش‌ها همواره در چرخش بوده است. محققان گمان می‌کنند که اپیدمی ابولا زمانی آغاز شد که یک خفاش در دسامبر سال 2013 به پسربچه‌ای در یکی از دهکده‌های گینه حمله کرده است. با انتشار گزارش اپیدمی ابولا دکتر پردیس ثابتی، بیولوژیست دانشگاه هاروارد و همکارانش در همکاری با پزشکان سیرالئونی توانستند به‌سرعت فرمول ژنتیکی 99 ویروس ابولا را که از 78 بیمار جدا شده بود مشخص کنند.

       تحقیقات آن‌ها نشان داد ابولا به‌سرعت از بیماری به بیمار دیگر منتقل می‌شود و در راه انتقال از نظر ژنتیکی جهش پیدا می‌کند. یک احتمال نگران‌کننده این است که این جهش‌های ژنتیکی سرعت تکرار ویروس را افزایش دهد.

       دکتر ثابتی دراین‌باره می‌گوید: «یک طرف ماجرا این است که این جهش‌ها ممکن است به جایی ختم نشود. ما فهمیده‌ایم که ویروس جهش پیدا می‌کند، اما ممکن است این جهش به هیچ تحولی منجر نشود.»

       هرکدام از 7 ژن ابولا یک پروتئین را کد می‌کنند. حتی اگر یک ژن به‌واسطه جهش تغییر کند، احتمالا در پایان فرایند همان پروتئین قبلی یا پروتئینی را خواهد ساخت که عملکردش عین پروتئین قبلی باشد.

       سال قبل محققان ژنتیک دانشگاه منچستر نتوانستند هیچ تغییر مهمی را درنتیجه جهش‌های ژنتیکی در پروتئین‌های ابولا پیدا کنند، اما این کار در آن زمان تنها بر دانسته‌های دانشمندان از بیولوژی ابولا استوار بود.

       هنوز چیزهای زیادی برای دانستن باقی مانده است. دکتر ثابتی و همکارانش با تجزیه‌وتحلیل 1489 ژنوم ابولا گسترش ویروس طی اپیدمی آخر در آفریقا را به‌صورت درخت تغییرات دنبال کرده‌اند. این درخت نشان می‌دهد که یک جهش ژنی در نقطه‌ای مهم از اپیدمی ابولا اتفاق افتاده است. این نمونه ویروسی با نام «GPA82V» اولین بار از بیماری در گینه در 31 مارس 2014 جدا شد. ویروس‌های حاوی «GPA82V» در هر 3 کشور آلوده غرب آفریقا- گینه، سیرالئون و لیبریا- گسترش یافتند. نوع اصلی ویروس برعکس، پیش از آنکه ظرف چند ماه ناپدید شود عملکردی پایین داشت.

       جهش «GPA82V» ژنی را تغییر داد که پروتئین سطحی ابولا را می‌ساخت. نوک‌های این پروتئین با سلول‌های انسان میزبان تماس حاصل می‌کند و راه نفوذ ویروس به داخل سلول را باز می‌کند.

       برای قضاوت بهتر درباره تاثیرات این جهش‌های ژنی دکتر لوبان، دانشمند ژنتیک، شکلی از ویروس ایدز را پدید آورد که با پروتئین‌های سطحی ابولا زینت یافته است و مشاهده کرد که چگونه این ویروس دست‌ساز می‌تواند سلول‌های انسانی را آلوده کند. یکی از انواع این ویروس حاوی «GPA82V» و دیگری حاوی ژن نوع اصلی ویروس ابولا بودند. محققان به این نتیجه رسیدند که نوع جهش‌یافته در حمله به سلول‌های انسان موفق‌تر از نوع اصلی عمل می‌کند، اما جهش ژنی در ویروس دست‌ساز انسان نتوانست سبب آلودگی در گونه‌های دیگر مانند سگ و گربه شود. در مطالعه‌ای هم‌زمان که نتایج آن در هفته گذشته منتشر شد نیز محققان با تجزیه 1610 فرمول ژنتیکی ابولا به همان نتایج مشابه گروه دکتر ثابتی رسیدند. جهش «GPA82V» در ابتدای اپیدمی ابولا در غرب آفریقا اتفاق افتاد و مانند آتشی در زمانی کوتاه به همه‌جا سرایت کرد.

       تیم کارشناسان نوع تاثیر جهش ژنی در خفاش میوه، میزبان اصلی ابولا را هم بررسی کردند و دیدند این جهش سبب آلودگی کشنده‌تر در میزبان اصلی نیز می‌شود.

       دکتر ثابتی و گروهش حین مطالعه بر ژنوم ابولا به برخی یافته‌های ترسناک در سوابق پزشکی بیماران رسیدند. احتمال مرگ 194 در بیماری که با نوع جهش‌یافته آلوده شده‌اند بسیار بیشتر از بیماران آلوده با نوع قدیمی‌تر است. درمجموع، هر دو گروه محققان بعد از بررسی‌ها نتیجه گرفته‌اند جهش ژنی در ویروس ابولا کمک کرده است که آلودگی به شکلی موثرتر در بین مردم پخش شود.

       هنوز نمی‌توان به‌یقین گفت که جهش ژنی در ویروس ابولا تا چه حد به گسترش اپیدمی در غرب آفریقا کمک کرده است، شاید در مقایسه با جغرافیای اپیدمی و سیستم سلامت ناکارآمد و فقیر کشورهای آلوده این تاثیری کمرنگ بوده باشد، اما یک چیز درباره این جهش‌های ژنی مایه نگرانی است و آن اینکه احتمالا ما در آستانه اپیدمی دیگری از ابولا قرار داریم.سپید
منبع: New York Times