تمایزخطاهای نسخه‌‌نویسی از قصورات نسخه‌‌نویسی

 به گزارش شفا آنلاین،  در شماره گذشته در مورد تجویز داروی اشتباه، دست‌خط بد، خطاهای فرمولاسیون، جنون هشدار و بی‌‌توجهی در انجام وظیفه صحبت شد. در قسمت پایانی به دیگر موارد پرداخته خواهد شد.

خطاهای اطلاعات بیماران
       یک نوپای 17 ماهه برای بررسی عفونت چشمی به بخش اورژانس آورده شد. پرستار کودک را وزن کرده و آن را وارد جدول کرد اما پرستار به جای 25 پوند (3/11 کیلوگرم)، 25 کیلوگرم نوشت. پزشک با محاسبه وزن 25 کیلوگرمی، کلیندامایسین mg 225 سه بار در روز از راه دهان برای کودک تجویز کرد و اولین دوز قبل از ترخیص به کودک داده‌‌ شد. مادر کودک متوجه وزن اشتباه فرزندش در کاغذ ترخیص می‌‌شود و دوز دارو تصحیح می‌‌شود. کودک فقط مبتلا به اسهال شد.

       اطلاعات غلط قدیمی یا از دست رفتن اطلاعات می‌‌تواند باعث خطاهای زیادی در نسخه‌‌نویسی شود. اطلاعات بیمار که برای نسخه‌‌نویسی ضروری است شامل موارد زیر است: آلرژی‌‌ها، تاریخچه پزشکی، فهرست داروهای کنونی بیمار، وزن بدن و اطلاعات آزمایشگاهی. وزن بدن باید همیشه بر اساس سیستم متریک باشد، به دلیل اینکه داروها با آن دوزبندی می‌‌شوند. وقتی چنین اطلاعاتی موجود نیست یا قدیمی است، خطاهایی در نسخه‌‌نویسی ممکن است رخ دهد. در حادثه‌‌ای، کارکنان بیمارستان در چارت بیمارستانی زنی آسمی ننوشتند که بیمار باردار است و به بیمار برونکودیلاتور، کورتیکواستروئید و لووفلوکساسین داخل وریدی (داروی رده C بارداری) داده شد.

مخفف‌‌های مبهم
       نسخه‌‌نویسان، به خصوص در نسخه‌‌های دست‌‌نویس اغلب برای صرفه‌‌جویی در زمان از مخفف‌‌ها استفاده می‌‌کنند. نسخه‌‌نویسان ممکن است نام بلند یک دارو را مخفف کنند، یا یک نماد نامفهوم را به کار گیرند یا از مخفف‌‌ها برای دستورات تجویزی یا دوزبندی استفاده کنند. این خطاها همچنین شامل استفاده غلط از اعشارها (صفرهای پیش و قبل) و دیگر نمادها باشد. این میانبرها ممکن است چند ثانیه برای نسخه‌‌نویس صرفه‌‌جویی کند، ولی می‌‌تواند باعث گیجی افراد پایین‌‌دست در کارهای مراقب سلامت شود و ضررهای بالقوه‌‌ای را برای بیمار به همراه داشته باشد. Abramso- و همکارانش در مطالعه خود روی خطاهای نسخه‌‌های بیماران سرپایی، میزان بسیار زیادی از خطاهای مخففی را پیدا کردند.

       در مواردی که اینجا گفته شد، نسخه‌‌نویس اولی نوشته‌‌بود «Dilaudid 0.6 mg Q 10 PRN (هر 10 دقیقه در صورت نیاز)» ولی به صورت «Dilaudid 0.6 mg QID PRN (4 بار در روز در صورت نیاز)» خوانده شد. نسخه‌‌نویس دومی نوشته بود «potassium chloride QD (روزانه)» ولی نسخه به اشتباه به صورت QID (4 بار در روز) خوانده شده‌‌بود. همچنین استفاده از «POT» به عنوان مخفف برای پتاسیم بسیار مستعد خطاست و پیشنهاد نمی‌‌شود. در نسخه آخری، وینکریستین با دوز mg 4/0 نوشته شده ‌‌بود، اما نقطه اعشار جابه‌‌جا شده‌‌ و به سختی دیده می‌‌شد و به صورت mg 4 وینکریستین خوانده شده ‌‌بود. از این نوع خطاها می‌‌توان با استفاده از یک صفر پیشین برای دوزهای کمتر از 1 جلوگیری کرد.

       eRx از گیج‌‌شدن حاصل از مخفف‌‌های مستعد خطا مصون نیست. در برخی از سامانه‌‌های الکترونیکی، دیدن نقاط اعشار سخت است و احتمال انتخاب دوز اشتباه را افزایش می‌‌دهد.

       مخفف‌‌های اسامی داوریی اغلب گیج‌‌کننده است (مثلا MgSO4 برای مورفین). ساده‌‌ترین راه برای جلوگیری از این تفسیر اشتباه مخفف‌‌های اسامی دارویی نوشتن کامل اسم و دستور آن است. اگر قرار است از مخفف‌‌هایی استفاده شود، باید فقط از مخفف‌‌های استاندارد که توسط موسسه مراقبت حاد تائید شده‌‌اند، استفاده شود و به طور کامل برای نسخه‌‌های سرپایی از هیچ مخففی استفاده نشود. ISMP فهرستی از مخفف‌‌ها، نمادها و طرح‌‌های دوزی مستعد خطا را گردآوری کرده و کمیسیون مشترک یک فهرست «استفاده نکنید» دارد. این موارد شامل مخفف‌‌هایی است که معمولا استفاده می‌‌شوند، مثل µg، OU و D/C که باید به ترتیب به صورت «mcg»، «هر دو چشم» و «ترخیص» (یا «توقف») نوشته شوند.

خطاهای بیشتر
1) بیمار اشتباه
       یک پزشک بخش اورژانس سهوا دستور دو بیمار را جابجا نوشت. یکی از بیماران در بخش اورژانس برای هیدراسیون داخل وریدی بستری بود و دیگری به علت تصادف قرار بود اینتوبه و به مرکز تروما منتقل شود. به دلیل جابه جایی دستور، بیمار هیدراسیون، میدازولام و وکورونیوم دریافت کرد و دچار ایست تنفسی شد و مرد.

       خطاهای بیمار اشتباه در eRx بیشتر گزارش شده ‌‌است. در دوران پیش از الکترونیک، اگر پزشک دستور را تلفنی نمی‌‌داد به دلیل وجود چارت در آن بخش مجبور بود در بخش حاضر شود. با رایانه‌‌ای شدن چارت‌‌ها، دسترسی به تمامی چارت‌‌های بیماران در یک زمان ممکن است و پزشک ممکن است برای وارد کردن دستور سهوا روی چارت اشتباهی کلیک کند. ممکن است پزشک در یک واحد دیگری باشد و به دلیل تشابه اسمی دو بیمار، دستور اشتباهی وارد کند.

       برای جلوگیری از خطاهای بیمار اشتباه می‌‌توان تعداد چارت‌‌ها یا فایل‌‌هایی را که در یک زمان باز می‌‌شوند محدود کرد. بسیاری از ثبت‌‌کننده‌‌های الکتریکی سلامت (نه همه آنها) به صورت پیش‌‌فرض این ویژگی را دارند و فقط در مورد بخش اورژانس است که استثنا وجود دارد.

2) انتخاب دوز یا تعداد اشتباه
       مثل برداشتن داروی اشتباه، کلیک روی دوز یا تعداد انتخاب‌‌های مختلف اشتباه در فهرستی که به صورت فهرستی باز می‌‌شود، ممکن است رخ دهد. گاهی، پزشک تعداد اشتباه را وارد می‌‌کند یا از تعداد پیش‌‌فرض یا از commenfield برای ارتباط دادن اطلاعات درست از راه کتاب مرجع استفاده می‌‌کند. این دستورالعمل‌‌ها ممکن است گیج‌‌کننده یا مبهم باشند. به علاوه، باعث باز شدن صفحه‌‌های زیادی بعد از صفحه اصلی می‌‌شود که ممکن است توسط متخصص دارویی چشم‌‌پوشی شود. سرانجام دارو با تعداد پیش‌‌فرض یا اشتباه فرستاده می‌‌شود.

3) خطا در محاسبه دوز
       یک خطای بالقوه نسخه‌‌نویسی به خصوص در دوزبندی بر اساس وزن، اشتباه محاسبه‌‌کردن دوز است. «خطاهای نقطه اعشار» که در حین محاسبات رخ می‌‌دهد، علت دوزهای بیش از حد دارو در کودکان و نوزادان است.

4) عدم کاستن داروها (deprescribing)
       یک زن 86 ساله به دلیل بازنشستگی پزشکش، دنبال یک پزشک دیگری می‌‌گشت و دچار درد، بی‌‌خوابی و اسهال شده ‌‌بود. این بیمار به دلیل نارسایی قلبی خفیف به علت بیماری دریچه، فشار خون، چربی خون، گلوکوما، افسردگی، بیماری مزمن کلیه، و دیابت تحت درمان قرار داشت. بیمار از مدت‌‌ها از سرگیجه شاکی بود و در حین داخل و خارج شدن از وان حمام مشکل داشت. وی می‌‌دانست که هر روز تعداد زیادی قرص می‌‌خورد اما مطمئن نبود برای چه آنها را می‌‌‌‌خورد. پزشک وی فهرست دارویی را نگاه می‌‌کند و متوجه چند دارویی بودن بیمار می‌‌شود و به دلیل آشنا نبودن با تاریخچه بیمار و دلیل مصرف این قرص‌‌ها تمایلی برای تغییر آنها در آن زمان پیدا نمی‌‌کند. پزشک فهرست داروها را دوباره پر می‌‌کند. بعد از دو روز، بیمار به علت بی‌‌خوابی در شب بیدار می‌‌شود و تصمیم می‌‌گیرد چای درست کند. سرگیجه باعث افتادن بیمار و شکسته شدن هیپ و بازوی بیمار می‌‌شود و بیمار تحت جراحی قرار می‌‌گیرد.

       برخی متخصصان بین خطاهای نسخه‌‌نویسی و قصورات نسخه‌‌نویسی تمایزی قائل‌‌اند. خطاهای نسخه‌‌نویسی، خطاهایی هستند که در حین نوشتن یا وارد کردن دستور رخ می‌‌دهد، در حالی که قصورات نسخه‌‌نویسی که حاصل کنترل درمانی متعدد، تصمیمات درمانی متعدد یا قضاوت پزشکی متعدد است، شامل این موارد است: تجویز غیر منطقی، تجویز نامناسب، تجویز کم، تجویز زیاد و تجویز غیر موثر.

       Deprescribing به معنی کاهش تدریجی، کاهش یا توقف یک دارو است. عدم کاستن داروها (اینترسی نسخه‌‌نویسی (prescribing inertia) یک قصور نسخه‌‌نویسی است که مخصوصا برای افراد سالمند که ممکن است هر روز داروهای زیادی را بخورند، خطرناک است. وقتی داروی جدیدی تجویز می‌‌شود، خطر تداخلات دارو با دارو و عوارض جانبی افزایش می‌‌یابد. چند دارویی در افراد پیر با افتادن، اختلال شناختی و افزایش مرگ‌‌ومیر همراه است.

       موانع کاستن داروها شامل ابهام درباره توقف دارو، عدم توقف داروهایی که توسط دیگران تجویز شده‌‌اند، دانش محدود درباره بهترین کار برای توقف دارو و نگرانی درباره عوارض ترک دارو است اما، کاستن داروها منفعت بزرگی برای eRx است، زیرا که می‌‌تواند تعداد هشدارهای آزاردهنده را درباره تداخلات بالقوه دارویی کم کند.
منبع: Medscape