در ایران آمار مشخصی از میزان خطاهای پزشکی که به علت دستخط بد پزشکان رخ میدهد وجود دارد؟
در
سال 93 پروژهای را برای فرهنگستان تحت عنوان «جنبههای اخلاقی خطاهای
پزشکی، مرور سیستماتیک» اجرا کردیم. مطالعات نشان میداد 20 درصد از کل
خطاهایی که در زمینه پزشکی اتفاق میافتد متعلق به خطاهای دارویی است که از
این میان 39 درصد به خطای پزشکان در هنگام نسخهنویسی بازمیگردد. 38 درصد
خطاها هم مربوط به پرستاران در زمان مصرف و استفاده از دارو مربوط میشود.
12 درصد مربوط به داروسازها و نسخه پیچها و 11 درصد هم مربوط به مرحله
انتقال از دستور پزشک به کاردکس دارویی. بر اساس جدیدترین آمارها سالیانه
حدود 100 هزار نفر تنها در کشور آمریکا بر اثر خطاها و عوارض دارویی جان
خود را از دست میدهند. البته این عدد را وقتی در سایر کشورها موردبررسی
قراردادیم بهتناسب عددی مشابه را به خود اختصاص داده بودند. متاسفانه خطای
نسخهنویسی و خطای دارویی در کشور ما هم درصد بالایی دارد.
خطا در نسخه شامل چه مواردی میشود؟
خطای
نسخهنویسی انواع و اقسام مختلفی دارد، مانند تجویز داروی اشتباه، دوز
نامناسب دارو، زمان و دفعات نامناسب مصرف دارو، فاصله بین دو دوز دارو و
مسائلی ازایندست. اما دلایل این خطاها را میتوان در چند دسته جا داد.
اولین و مهمترین آنها خطاهای ناخوانا بودن نسخهها است. این خطا اغلب
درنتیجه بیتوجهی یا مشغله فراوان پزشکان است یا اطلاع دقیقی ندارند و نام
دارو را اشتباه مینویسند. گاهی نحوه نگارش موجب میشود داروساز نام دارو
را اشتباه بخواند و دارو را بهاشتباه به بیمار بدهد. مسئله دیگر شباهت
زیاد نام داروها با یکدیگر است. واضح و مشخص نبودن دستور مصرف دارو نیز یکی
دیگر از خطاهای دارویی است.
استفاده از سیستم نسخه الکترونیکی میتواند کمککننده باشد؟
برخی از کشورها برای جلوگیری از این خطاها از سیستم الکترونیکی نسخهنویسی
استفاده میکنند، مانند سوئیس که بهمحض اینکه پزشک نسخه را مینویسد،
نسخه تجویزشده به صورت آنلاین در اختیار داروخانه قرار میگیرد و اگر
ابهامی وجود داشته باشد داروخانه با پزشک در تماس است و از پزشک سوال
میپرسد. عدم نوشتن شکل دارویی، تعداد تجویز شده، راه مصرف و سرعت تزریق و
استفاده از اختصار در نوشتن نام دارو یا دوز مصرف دارو، دفعات و روش مصرف
همگی ازجمله مسائلی هستند که درزمینه خطاهای دارویی باید موردبررسی قرار
بگیرند.
چنانچه به دلیل نسخهنویسی اشتباه صدمه و آسیبی به بیمار وارد شود و منجر به مرگ وی شود پزشک هم از نظر اخلاقی و هم از نظر حقوقی مسئول است که برای تشخیص این موضوع کمیسیونهای تخصصی پزشکی قانونی یا سازمان نظام پزشکی باید اظهارنظر کنند. میزان خطای پزشک یا خطا در تشخیص و نسخهنویسی پزشک که زمینه مرگ بیمار را فراهم کرده یا منجر به صدمه و آسیب به بیمار شده است باید توسط کمیسیونهای تخصصی پزشکی موردبررسی قرار بگیرد و بر اساس نظر این کمیسیونها پزشک مجبور به جبران خسارت میشود.