سیستمی که به‌جای ارجاع، ارجاع معکوس را شکل داده است

به گزارش شفا آنلاین،به نقل از سپید طرحی که تاکنون با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده و سرنوشت آن هنوز به طور کامل مشخص نیست. آنطور که گفته می‌شود، نظام ارجاع یکی از اهداف اصلی اجرای این برنامه است ولی شواهد نشان می‌دهد که این موضوع هنوز به درستی اجرا نشده و عدم زیرساخت‌های لازم از همان ابتدا اجرای این طرح را با مشکلات بسیاری روبه‌رو کرده است.

       رسول ظفرمند، مدیرکل بیمه سلامت مازندران معتقد است که برای اجرای درست برنامه پزشک خانواده از همان ابتدا باید بستر و آمادگی مناسب ایجاد می‌شد. وی با بیان اینکه در شروع کار آمادگی لازم برای اجرای این طرح وجود نداشت، گفت: «این طرح به یک باره بدون اینکه همکاران پزشک و مردم آگاهی لازم را داشته باشند، اجرا شد در حالی که باید آرام آرام انجام می‌شد.»

       اجرایی نشدن طرح پرونده الکترونیک از دیگر مسائل و چالش‌هایی بود که ظفرمند به آن اشاره کرد و گفت: «متاسفانه با وجود اهمیت این موضوع هنوز نرم‌افزار ثابتی در اختیار پزشکان نیست تا بتوانند اطلاعات بهداشتی، درمانی و تغییر بیماری‌های افراد را ثبت کند و علاوه بر این نیروهای نظارتی نیز نمی‌توانند بدون این نرم‌افزار داده‌ها را استخراج کرده و نظارت درستی بر ارزیابی نحوه عملکرد پزشکان داشته باشند.»

       وی ادامه داد:«پرونده الکترونیک نه تنهاعملکرد پزشک بلکه عملکرد طرح را بررسی می‌کند. تحقق یافتن این موضوع مزایای بسیار زیادی دارد که حتی در پیش‌گیری از بیماری‌ها نیز تاثیرگذار است ولی متاسفانه در حال حاضر پرونده خانوارهای شهری و روستایی تحت پوشش طرح پزشک خانواده در این استان به صورت سنتی دراختیار پزشکان این طرح قرار دارد.با وجود اینکه نظارتی از سوی بیمه سلامت و دانشگاه علوم پزشکی استان بر عملکرد پزشکان خانواده انجام می‌شود، ولی این نظارت نمی‌تواند زمینه کیفی سازی خدمات را برای درمانگران و خانوارهای تحت پوشش داشته باشد.»

اجرای پزشک خانواده بدون سامانه الکترونیک دشوار است
       هادی علیجانزاده نماینده پزشکان خانواده استان مازندران نیز معتقد است که اجرای برنامه پزشک خانواده و خدماتی که پزشکان انجام می‌دهند بدون سامانه الکترونیک کار را دشوار می‌کند.وی در گفت‌وگو با سپید گفت: « مسئولان از پایلوت سامانه الکترونیکی در برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی خبر داده‌اند که در صورت رفع نواقص اجرا خواهد شد. در صورتی که این موضوع محقق شود می‌توان انتظار داشت بسیاری از مشکلات ما که سالهاست با آن مواجه هستیم برطرف شود.»

       وی ادامه داد: «ساختار شبکه بهداشت و درمان به نحوی است که دوباره کاری‌ها و هم ‍پوشانی‌های زیادی در آن وجود دارد که امیدواریم این مشکلات با محقق شدن پرونده الکترونیک برطرف شود. همچنین گفته می‌شود که جمع‌آوری دفترچه درمانی از دیگر دستاوردهای این سامانه خواهد بود که در این صورت ارائه کلیه خدمات درمانی به بیماران صرفاً از طریق این سامانه امکان پذیر خواهد بود. تحقق این هدف می‌تواند عمده مشکلاتی که وجود دارد را تا حدود زیادی برطرف کند.»

       مدیرکل بیمه سلامت مازندران گفت: «تا زمانی که تشکیل پرونده الکترونیکی برای خانوارهای تحت پوشش پزشکان خانواده از سوی وزارت بهداشت راه اندازی نشود، امکان سنجش عملکرد پزشکان این طرح تا حد زیادی دشوار خواهد بود.»

       وی ضعف اطلاعاتی را یکی از مشکلات عمده در اجرای طرح پزشک خانواده عنوان کرد و ادامه داد: «از سال 91 تاکنون مردم تازه متوجه شده‌اند که پزشک خانواده تنها نسخه نویس نیست بلکه به عنوان مشاور می‌تواند به آنها در حل مسائل بهداشتی و درمانی کمک کند. در کل این آمادگی باید قبل از اجرای طرح ایجاد می‌شد ولی با شرایط ایجاد شده در حین اجرای این مسائل به مردم گفته شد که مسلما فرهنگ‌سازی کامل در این خصوص زمان‌بر خواهد بود.»

       ظفرمند ادامه داد:« خانوارهای تحت پوشش باید با مطالبه‌گری، خدمات کیفی شامل بررسی وضعیت جسمی، سنجش دوره‌ای و سایر بسته‌های بهداشتی را از پزشکان خانواده خود دریافت کنند . در حالی که درشرایط فعلی به دلیل ضعف اطلاعاتی، خانوارهای تحت پوشش خدمات مناسبی را از پزشکان خانواده با وجود هزینه‌های پرداختی از سوی دولت به این پزشکان دریافت نمی‌کنند.»

       آنطور که مدیر عامل بیمه سلامت مازندران گفت، سیستم نظام ارجاع که یکی از اهداف اجرای طرح پزشک خانواده است، به درستی در این استان اجرا نشده و به عبارتی هنوز اجباری نیست.

       وی بیان کرد: «اجباری کردن سیستم نظام ارجاع با توجه به مشکلات زیرساختی که وجود دارد به صلاح نیست. در صورتی که نظام ارجاع اجباری شود ممکن است در مردم نارضایتی ایجاد شود. زمانی می‌توان انتظار داشت نظام ارجاع به درستی اجرا شود که شرایط فراهم شود که از نظر بنده هنوز موقعیت مناسب نیست.»

معضل ارجاع معکوس در پزشک خانواده
       اما علیجانزاده در بخشی دیگر از سخنان خود از ارجاع معکوس علاوه بر مشکلاتی که ظفرمند به آن پرداخت اشاره کرد و گفت: «ارجاع معکوس به نحوی است که بیمار در ابتدا از سطوح 2 و 3 با سلیقه و تشخیص خود خدمات دریافت کرده و بعد از آن برای اینکه دفترچه‌اش مهر شود به پزشک خانواده مراجعه می کند. متاسفانه قسمت قابل توجهی از ارجاع‌ها، معکوس است. این مسائل بسیار حاشیه ساز بوده که امیدواریم از طریق سامانه الکترونیک شاهد حل مشکل ارجاع معکوس نیز باشیم.»

       وی راه‌اندازی کلینیک‌های ویژه را از دیگر عوامل عدم مراجعه مردم به پزشکان خانواده دانست وگفت: «وقتی اهداف متعدد باشد ممکن است نتایجی حاصل شود که گاهی اوقات در تناقض با هم باشند. در طی چند سال اخیر شاهد اجرای همزمان برنامه پزشک خانواده از یک طرف و شروع فعالیت کلینیک‌های ویژه از طرف دیگر بوده‌ایم. قطعا اجرای هر دوی آنان از اولویت‌های قابل دفاع نظام سلامت است؛ ولی انتظار آن است که ارائه خدمات در کلینیک‌های ویژه تاثیر مخرب در فرهنگ‌سازی و اجرا برنامه پزشک خانواده نداشته باشد. حال آنکه درمواردی شاهد تاثیر منفی کلینیک‌های ویژه در اجرای برنامه پزشک خانواده هستیم و همان طور که پیشتر عرض کردم ارجاع معکوس یکی از آثار مخرب کلینیک‌های ویژه بوده است. امیدواریم با اجرای سامانه الکترونیک شاهد اجرای هدفمند نظام ارجاع باشیم که در این صورت و با استفاده از این سامانه امکان ارائه خدمات به بیمار بدون ارجاع وجود نخواهد داشت.»

       نماینده پزشکان خانواده استان مازندران ادامه داد: «به نظر می‌رسد که جز پزشکان خانواده که سعی در فرهنگ‌سازی و آموزش بیماران دارند، دیگر نهادها آنطور که باید در این زمینه فعالیت نمی‌کنند.»

        در پاسخ به این سوال که آیا با اجرای طرح تحول سلامت توجه وزارت بهداشت به پزشک خانواده کم شده است، گفت: «همانطور که اشاره کردم اهداف متعدد ممکن است در مواردی در تناقض با هم قرار گیرند. انتظار می رود طرح تحول نظام سلامت مکمل و در راستای برنامه پزشک خانواده باشد. ولی در مواردی شاهد تصمیمات اجرایی هستیم که برنامه پزشک خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.»

برای کنترل هزینه‌های سلامت گزینه دیگری جز پزشک خانواده نیست
       وی در خصوص نحوه نظارت بر اقدامات پزشک خانواده ، بیان کرد: «سیستم ساختار خود را دارد و تمام تلاش خود را می کند که نظارت داشته باشد و پایش‌های خوبی در این زمینه وجود دارد ولی این روش براساس آن چیزی که هدف و نیاز جامعه است، با روش های معمول جوابگو نیست.»

       علیجانزاده با تاکید بر اینکه برنامه پزشک خانواده از الزامات قانون برنامه پنجم توسعه بوده، گفت: «اگر حتی از الزامات قانونی هم صرف نظر کنیم برای کنترل هزینه‌های سلامت گزینه دیگری نداریم. باید سیستم را مدیریت کرد وهیچ ابزاری جز برنامه پزشک خانواده وجود ندارد.»