شفا آنلاین>سلامت>تغییر و تکامل سلول‌های تومور بدخیم شباهت بسیاری به روند تکامل حیوانات در طبیعت دارد. با درک دقیق تکامل، شاید بتوانیم پیشرفت سرطان را در نیمه راه متوقف سازیم.
به گزارش شفا آنلاین،آیا ما خواهیم توانست پیروز میدان نبرد با سرطان باشیم؟بر اساس آمار انجمن سرطان ایالات متحده، احتمال ابتلای آقایان به سرطان 42 درصد و در خانم‌ها 38 درصد است. ارقام به‌دست آمده در بریتانیا از این هم نگران‌کننده‌تر است: 54 درصد در آقایان و 48 درصد در خانم‌ها. با توجه به این آمار چشم‌انداز پیروزی بر این بیماری بسیار دور از دسترس است. با توجه به آمار سازمان حمایت از بیماران سرطانی مک‌میلان در انگلستان، در سال 2015، در حدود 5/2 میلیون نفر با این بیماری درگیر هستند و با رشد 3 درصدی، ظرف 5 سال 400 هزار نفر دیگر هم به این تعداد افزوده خواهند شد. سرطان بسیار فراگیر و معمول شده است. چرا بیش از نیمی از مردم جهان در مقطعی از زندگی خود با آن مواجه می‌شوند؟
برای پاسخ به این پرسش باید درک کنیم که سرطان محصول جانبی و ناخواسته تکامل است. حیوانات بزرگ که ساختار پیچیده دارند، مثل انسان، در مقابل سرطان بسیار آسیب‌پذیرند و علت این آسیب‌پذیری بزرگی و پیچیدگی ساختاری آنها است. فرآیند تکامل، به‌وجود آورنده سرطان است و اندیشه تکاملی ابداع‌گر درمان‌های نوین و موثر؛ پس مشاهده می‌کنیم که تکامل می‌تواند در راستای بهبود سلامت باشد. برای درک بهتر سرطان باید به اساسی‌ترین فرآیندی که در بدن ما رخ می‌دهد بپردازیم: تقسیم سلولی.
سلول سرطانی الگوی تقسیم طبیعی کنترل شده را در هم می‌شکند وجود ما حاصل ملاقات و یکی شدن دو سلول اسپرم و تخمک است. طی چند روز، این دو سلول به چند صد سلول تبدیل می‌شوند و تا رسیدن ما به سن بلوغ، یعنی 18 سال بعد، این تقسیمات به چند تریلیون می‌رسد. تعداد دقیق سلول‌های بدن ما بین دانشمندان مورد اختلاف است. تقسیمات سلولی به شدت تحت کنترل است. برای مثال هنگام نمو دست، برخی سلول‌ها دچار «خودکشی سلولی» می‌شوند، فرآیندی که وقوع آن لازمه جدا شدن انگشتان دست از هم است. سرطان نیز حاصل تقسیمات سلولی است، منتها با یک تفاوت عمده: سلول‌های سرطانی تمامی قوانین حاکم بر تقسیم سلولی را شکسته‌اند. تیموتی ویل، متخصص بیولوژی نمو در دانشگاه کمبریج انگلستان، می‌گوید: «عملکرد سلول سرطانی متفاوت از دیگر ارگانیسم‌ها است. این نوع سلول هرچه با سرعت بیشتر تقسیم شود و در رقابت با دیگر سلول‌ها در به‌دست آوردن غذا پیروزتر باشد، شانس بیشتری در ادامه بقای خود دارد.» تقسیم سلول‌های سالم کنترل شده و محدود است ولی سلول بدخیم بی‌قاعده تکثیر می‌شود. به بیان کوتاه، سرطان یعنی نبود کنترل در تقسیم سلولی. تقسیم سلولی کنترل نشده فقط در صورتی رخ می‌دهد که ژن‌های بازدارنده تقسیمات غیرطبیعی به دلیلی جهش کرده باشند، مثلا ژن p53.
با این وجود، بدن ما در شناسایی جهش خبره است و معمولا سلول جهش‌یافته را پیش از آنکه به ما صدمه بزند، ردیابی و منهدم می‌کند. در بدن ما ژن‌های «تصحیح کننده» متعددی وجود دارد که دستورالعمل انهدام سلول‌های غیرطبیعی را صادر می‌کنند. تهدید اصلی از سوی چند سلول غیرطبیعی منهدم نشده متوجه سلامتی ما می‌شود. در زمانی کوتاه یکی از این سلول‌ها به چند هزار تکثیر شده و به به‌وجود آمدن توموری با چندین میلیون سلول منجرمی‌شود و مادامی که حتی یکی از این سلول‌ها در بدن باقی باشد، شخص مبتلا به سرطان است. سلو‌های سرطانی به هم شبیه نیستند. کاملا برعکس! در هنگام تقسیم دچار جهش‌های جدیدی می‌شوند که سبب تغییر رفتار آنها می‌شود. بدین صورت سرطان تکامل می‌یابد. جهش ژنتیکی سلول‌های یک تومور سبب ایجاد تنوع ژنتیکی آنها می‌شود و براساس قاعده تکامل، سرطانی‌‌ترین آنها نمو و تکثیر می‌یابد.
تکامل بر مبنای انتخاب طبیعی، نخستین‌بار توسط چارلز داروین در سال 1859 مطرح شد. همانطور که گونه‌های مختلف انسان‌ها، شیرها، قورباغه‌ها و حتی باکتری‌ها در طول زمان متحول شده‌اند، سلول‌های سرطانی هم از تحول و تکامل بی‌بهره نمانده‌اند. «تکامل سلول‌های سرطانی سیر خطی ندارد بلکه به صورت شاخه‌ای رخ می‌دهد. به ترتیبی که دو سلول شبیه به هم در یک تومور یافت نمی‌شود.» در اصل، ما با تکاملی چند شاخه‌ای مواجهیم. تکاملی که مولد تنوع است و امکان بقای انواع مقاوم را فراهم آورده است. انواعی که بر علم پزشکی غلبه می‌کنند. «این واقعیت که سلول‌های بدخیم هر روز آرایش ژنتیکی خود را تغییر می‌دهند، عدم موفقیت ما را در از بین بردن آنها توجیه می‌کند.»
تشابه تکامل سلول‌های تومور بدخیم با شاخه‌های درخت
اگر جهش‌های گوناگون ژنتیکی را به شاخه‌های یک درخت تشبیه کنیم، جهش‌های پایه به تنه درخت تشبیه می‌شوند. پس اگر در درمان یکی از جهش‌های پایه را هدف قرار دهیم، مثل این است که تنه درخت را بریده باشیم: تمامی سلول‌ها نابود خواهند شد. این نگرش اساس بسیاری از درمان‌های فعلی است. برای مثال درمان با داروی EGFR در سرطان ریه و بازدارنده BRAF که نوعی پروتئین است که به ژن معیوبی که مولد نوعی ملانوما است، حمله می‌کند..سپید
.BBC Future
نظرشما
آخرین اخبار