زندگی سالم تر شوخ طبع ها

شوخ طبعی یکی از سازوکارهای دفاعی برای مقابله با اضطراب است که معمولاً افراد رشد یافته، سازگار و  با سلامت روان از آن استفاده می‌کنند.  مطابق با تحقیقات نوین انجام شده میان تقویت کننده‌های مثبت محیطی، استفاده از مکانیسم دفاعی شوخ طبعی و سازگاری و انعطاف پذیری رابطه وجود دارد و همانطور که گفته می‌شود خنده مسری است و قرار گرفتن در جمع‌های شاد و ارتباط با افراد شوخ طبع، استفاده ناخودآگاه از این سازو کار دفاعی را در افراد برای مقابله با مشکلات به وجود آورده تا استرسورها  قدرت خود را برای به وجود آوردن بیماری‌های روانی از دست دهند.

به عقیده روانشناسان اگر چه با افزایش سن افراد کمتر از این سلاح برای مبارزه با مشکلات استفاده می‌کنند اما کم نیستند سالمندانی که روزگار را با خنده و شادی سپری می‌کنند و زمانی که  افراد با آنها در ارتباط هستند ادعا می‌کنند که خلق و خوی شان بهتر شده و ضرب المثل‌ها و لطیفه هایی که به‌کار می‌برند تا حدودی  باعث می‌شود مسائل را آنقدرها  هم جدی نگیرند و منعطف تر عمل کنند. مطالعات نشان داده است، سن و به دنبال آن تغییرات هورمونی ، جنسیت  و عوامل فرهنگی اجتماعی  در  شوخ طبع بودن افراد مؤثر است.

تقویت پیوندهای اجتماعی
 در واقع بخشی از شوخ طبعی  به فاکتورهای وراثتی مربوط می‌شود و مبنای زیستی دارد و بخشی دیگر نیز تحت تأثیر یادگیری و محیط است. افراد شوخ طبع معمولاً تحت تأثیر عوامل وراثتی و یادگیری،  آموخته‌اند  با خنده، استفاده از عبارات طنز و تفکر واگرا و خلاق هم امکان عبور از پیچ و خم‌های زندگی وجود دارد  و نیاز به این همه خشم و اضطراب نیست.

دکتر لوییس دوبسین روانشناس و خنده درمانگر می‌گوید، شوخ طبعی یک فرآیند کاملاً جدی و برنامه ریزی شده است و با احساس شیدایی و هیجانات سرخوشی  بیمار گونه یا به تمسخر گرفتن افراد فرق دارد. معمولاً افراد رشد یافته از این ساز و کار دفاعی استفاده می‌کنند تا الگوهای ارتباطی سالم تری را با اطرافیان برقرار کنند، شوخ طبع‌ها همیشه وقایع را از فیلتر خوش بینی  رد می‌کنند و برداشت‌های معقولانه تری نسبت به واقعیت‌ها دارند. می‌توان گفت استفاده از ساز و کار دفاعی شوخی تا حدی پیش‌بینی کننده سلامت رفتارهای ارتباطی افراد بوده و سنگ بنای تجارب اجتماعی آنها به حساب می‌آید.

این محقق ادامه می‌دهد، یک پژوهش که اخیراً در دانشگاه پنسیلوانیا انجام گرفته نشان داد، شوخی به نوعی توانمندی شناختی در استفاده صحیح از هیجانات و زبان بدن به شمار می‌رود که به فعالیت سازنده  منجر خواهد شد و افراد را به یکدیگر پیوند می‌دهد.

را ه حل از بین بردن مشکلات
 شوخ طبعی آموختنی است. برای برداشتن موانع و از بین بردن مشکلات با سلاح شوخی باید ابتدا استفاده از این مهارت را بخوبی آموخت. روانشناسان معتقدند ، افرادی که تفکر خلاق دارند به مسائل با دید‌های متفاوتی می‌نگرند. یک واقعیت را در چندین زاویه مورد بررسی قرار داده و به نتیجه متفاوتی می‌رسند. بهترین نتیجه را انتخاب کرده و به این شیوه مشکلات را حل می‌کنند. می‌توان گفت شوخ طبعی  میانبری است که بهترین برداشت را از یک واقعیت نصیب افراد کرده  و مثبت ترین نتیجه را در معادله سختی‌ها  حاصل می‌کند. برون گرایان شوخ طبع معمولاً با دقت در پارادوکس هایی که در مسائل مختلف وجود دارد، متوجه می‌شوند مشکلاتی که در نگاه اول غیر قابل حل و آسیب زا جلوه می‌کرده  آنقدرها  هم پیچیده نبوده و می‌شود با آن کنار آمد.

شوخ طبعی در سالمندان
اگرچه در  استفاده از سازو کار دفاعی شوخ طبعی در دوران سالمندی ممکن است تغییراتی به وجود بیاید و افرادی که در جوانی از این مکانیسم دفاعی برای مبارزه با مشکلات بهره می‌جستند، کمتر به آن متوسل شوند، اما جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهد، حفظ شوخ طبعی در سالمندان به عوامل محیطی و سلامت شناخت و حافظه مربوط می‌شود اما خندیدن و ارتباط با افراد شوخ طبع به سن و سال ربطی ندارد و می‌توان با فراهم کردن محیطی شاد برای افراد سالمند این فرآیند را تقویت کرد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد ، سالمندان شوخ طبع کمتر دچار دردهای عضلانی  و گرفتگی‌های ماهیچه‌ای ناشی از استرس می‌شوند. دکتر بیگدلی در خصوص تأثیرات مثبت جسمانی و روانی در سالمندان شوخ طبع می‌گوید، کاهش هورمون استرس یا همان کورتیزول در سالمندان شوخ طبع  از دیگر تحقیقات انجام گرفته است. به عقیده محققان، کاهش کورتیزول و  ترشح ناقل‌های شیمیایی مانند آندروفین در افراد شوخ طبع که در دهه ششم و هفتم زندگی خود به سر می‌برند، التهاب و درد ناشی از آن را کاهش داده، به حفظ قدرت شناختی و افزایش قدرت حافظه کمک کرده و با تنظیم  جریان گردش خون به بهبود عملکرد قلب و عروق و اکسیژن‌رسانی کمک می‌کند.

سالمندان به دلیل فعال بودن حافظه بلند مدت شان،  بیشتر دوست دارند متکلم وحده باشند و برای شنیدن صحبت‌های اطرافیان کم حوصله هستند و دوست دارند سریع لب مطلب به‌ آنها تفهیم شود. از این رو باید با توجه به شرایط روحی، جسمی، فرهنگی، شخصیتی، سنی، جنسیتی و حتی هورمونی افراد با آنها شوخی کرد.

سلامت بارداری
استرس یکی از مشکلاتی است که سلامت زنان را در دوران بارداری تهدید می‌کند. مطابق با تحقیقات انجام گرفته زنان شوخ طبع  در دوران بارداری از سلامت جسمی و روانی بالاتری برخوردار هستند و همسران آنها نیز کمتر دچار افسردگی  و تنش‌های دوران بارداری می‌شوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، زنان باردار شوخ طبع از سیستم ایمنی قویتری برخوردار هستند  به طوری که در خون  زنان بارداری که اطرافیان آنها را شوخ طبع معرفی می‌کردند و از روش‌های خنده درمانی برای کاهش استرس بهره می‌بردند، سلول‌های تی و ایمونو گلوبین‌های بیشتری مشاهده شد که متخصصان آن را ناشی از سبک زندگی آسان گیر و خنده معرفی می‌کنند.   دکتر آنا مک آلکس خنده درمانگر و روان درمانگر می‌گوید با تکنیک‌های خنده درمانی به زنان باردار کمک کردیم تا زایمان راحت تری داشته باشند .

مطالعات نشان داده است  حس شوخ طبعی تأثیرات خنده درمانی بر زنان باردار را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد و  این افراد قادر هستند دردهای زایمانی را بهتر مدیریت کنند. دکتر جمشید بیگدلی در این رابطه می‌گوید، زنان در هر ماه بنا بر شرایط طبیعی بدن شان، حساسیت بیشتری را تجربه می‌کنند و یا اینکه در دوران بارداری، سلامت خود و جنین،‌ عمده ترین مشغله ذهنی آنها خواهد بود و به دلیل منبسط شدن هورمون ها، نگرانی، حساسیت و شکنندگی بسیاری به سراغ شان می‌آید که به همین واسطه لازم است  افراد شوخ طبع  در الگوهای ارتباطی شان با این افراد حساسیت به خرج دهند.     

                                       
تأثیرات روانی و جسمانی
دکتر جمشید بیگدلی  روانشناس بالینی در خصوص  کاربرد مکانیسم دفاعی شوخ طبعی  در زندگی می‌گوید، بدون شوخ طبعی نمی‌توان لذت زندگی را چشید.  به این معنا که اگر این ساز و کار دفاعی در نا خودآگاه افراد کم رنگ باشد زندگی بسیار سخت خواهد شد در حالی که با قرار گرفتن در شرایط سخت روحی  جسمی، شوخ طبعی سالم  مانند همسفری عمل می‌کند که روزهای سخت را کوتاه می‌کند. اما براستی مرز میان شوخ طبعی سالم و هرزه گویی هایی که خبر از امیال برآورده نشده و عقده‌ها و تجربه‌های ناکام می‌دهند چیست. تحقیقات نشان می‌دهد، با استفاده از نوع شوخی و  طنازی هایی که افراد انجام می‌دهند می‌توان سلامت روانی  گوینده را تخمین زد. لطیفه هایی که مانند یک شمیشر دو لبه عمل می‌کنند و از یک سو باعث تخلیه هیجانی و آرامش موقتی گوینده شده و از یک سو به اضطراب و تحقیر شدن  مخاطب منجر می‌شود، ماهیت طبیعی نداشته و از مشکلات هیجانی  گوینده حکایت می‌کند دکتر جمشید بیگدلی معتقد است باید  مرز میان شوخی ‌های  سالم و بیمار گونه را در نظرداشت ، مرز لودگی، مسخره بازی و شوخی خشن بسیار نزدیک به شوخ طبعی است، اما با این حال احساس شدنی است و اگر با خود رو راست باشیم می‌توان آزردگی طرف مقابل را درک کرد.  شوخی فرآیند و پدیده‌ای کاملاً گسترده است که ادبیات و ظرافت خاصی را می‌طلبد و اگر فرد شوخ متوجه ابعاد آن نباشد بیشتر از اینکه تأثیرات مثبت به همراه داشته باشد، امکان تخریب و بروز واکنش منفی از سوی طرف مقابل فراهم می‌شود. 

  آموزش شوخ طبعی
از سوی دیگر تغییرات اجتماعی و پیشرفت  فناوری و دنیای ارتباطات باعث شده است تا کودکان و نوجوانان  نسل حاضر در مقایسه با والدین  از سازو کارهای دفاعی نسبتاً متفاوت تری برای مقابله با اضطراب استفاده کنند . بسیاری از نوجوانان  با به اشتراک گذاشتن  لطیفه‌هایی که به مرزهای خصوصی  کاربران لطمه می‌زند ، ارزش‌های اخلاقی  را مورد هدف قرار داده و ناخواسته به تخریب آنها می‌پردازند.

محققان این مسأله را شکل تحریف یافته شوخ طبعی در نوجوانان معرفی کرده و معتقدند باید به تعارضات و آسیب‌های روانی که در پشت به اشتراک گذاشتن  پیام هایی که در قالب لطیفه و جوک منتشر می‌شود  توجه کرد و آسیب شناسی هرزه گویی و تمسخر کردن دیگران را به دقت بررسی کرد. در این میان آموزش شوخ طبعی سالم به فرزندان و استفاده از الگوهای مناسب از سوی والدین برای ابراز حس شوخ طبعی از تــوصیه متخصصان است.

به عقیده متخصصان، هدایت نشدن مکانیسم دفاعی شوخ طبعی در کودکان و به وجود آوردن زمینه‌ای مساعد برای استفاده از ابزار شوخ طبعی برای انتقال تنش‌های روانی از طریق شوخی‌های بیمار گونه، سلــــــامت روانی و کارکرد اجتماعی کودکان و نوجوانی  را آسیب پذیر می‌کند، نبایـــد فراموش کرد کودکانی که از نداشتن امنیت رنج می‌برند بیشتر مشتاق به عضویت در آمدن در گروه‌های آنلاین هستند که در آن شوخی‌های بیمارگونه به اشتراک گذاشته می‌شود.  ایران